Güney azərbaycan nəSRİ Başlanğıcdan bu günə qədər Antologiya
Yüklə 2,88 Mb. Pdf görüntüsü
|
51 Kitab yüklü eşşək Sədiya, hübbi-vətən gərçe hədisist cəhih, Nətavan mord be səxti ke mən inci zadəm. 1 Haşiyə “Təfərrüd və ictimai 2 məsələsi dünyanın mühüm, dəqiq və çətin inkişaf edən məsələlərindən biridir. Ey əziz cavan ağam, qərara gəlmişəm ki, öz həyat sərgüzəştimi danışmaqla bərabər, mənim eşşəkvari ağlım çatdığı qədər Sizi bəzi mət- ləblərdən xəbərdar edim. Bunu başa düşmək lazımdır ki, aya siz bəşər övladı dünya xilqətinin başlanğıcından təcrid olun- muş idiniz və yaxud icma halında yaşayırdınız? İnsan övla- dının növləri və onların təbiətlərini öyrənən alimlərdən bə- zisi (avropalılar bunları “antropolojist” adlandırırlar) yolunu azaraq deyir ki, insanlar xilqətin başlanğıcında vəhşi halda və tənha yaşayırdılar, öz həmnövləri ilə ünsiyyət və yaxınlıqları yox idi. Daş baltalarla və ucu çaxmaq daşından olan oxlarla ovu vurub güzəranlarını keçi rir dilər. Mən bunun əksini düşünürəm. Doğrudur, ilk insanlarda elm və sənət ibtidai şəkildə idi, tərəqqi yox idi. Lakin icma ha lında yaşamağa meyil, habelə tək-tənha hərəkət etməmək, elliklə qəbilə və ailə şəklində yaşamaq hər növ canlının, si- zin həmcin siniz olan nitqli heyvanların, bizim həmcinsimiz kimi zahirən dilsiz olan başqa heyvanların təbii zərurətidir. Son dərəcə lov ğalıqla özünü əşrəfi -məxluqat hesab edən insan özünün heyvan cinsindən, həm də başqa heyvanlardan daha 1 Sədi Şirazinin Vətən məhəbbəti haqqında dediyi məşhur bir beytdir. Tərcüməsi: Vətənin eşqi müqəddəs bir hədisdir, Sədi, Ölmək olmaz ki, bu yerdə məni doğmuşdur anam. 2 Təfərrüd və ictimai – “təfərrüd” ərəbcə “tək olma”, “yalnız qalma”, “ictimai” isə “bir yerə toplanmış”, “yığışma” deməkdir. Burada söhbət ilk insanların tənha və ya icma halında yaşamalarından gedir. 52 Mirzə Əbdürrəhim Talıbov aciz və zəif oldu ğunu inkar edə bilməz. Deməli, yeriyən və uçan lardan tutmuş bütün heyvanlar sürü halında yaşamağa meyilli olduqları kimi ilk insan da məcburən icma şəklində yaşamağa meyilli idi. Nəhayət, siz nitqli varlıqla biz dilsiz heyvanın bir fərqi vardır. O da bundan ibarətdir ki, biz icma halında yaşa dıqda aramızda bərabərlik olur: siz isə lovğalıq və xud pə sənd liyin şiddəti üzün dən bir fayda, bir mənfəət du- yan kimi bəra bərliyə, qarşılıqlı köməkliyə riayət etməyirsiniz; o faydanı inhi sara almağa və təkcə özünüzə məxsus etməyə səy göstərirsiniz. Hamısını təklikdə mənimsəyib, başqasına zülmkarcasına təcavüz etməkdə üstünlük qazanmağa, qonşu- nu və öz həmcinsini məh rum etməyə çalışır sınız”. Bu fi kirlərə dalmış halda xoşbəxtcəsinə gəzib otlayırdım. Birdən başa düşdüm ki, çəməndə ot azalmışdır, qışın yaxın laş- ması ilə vəziyyət bir az da çətinləşə bilər. Yavaş-yavaş meşə ağaclarının yarpaqları töküldü. Sular günəş çıxandan bir müd- dət sonraya qədər buzlu, gecələr yatmalı olduğum yer rütubət- li idi. “Necə görəcək günlərim varmış? – deyə özüm-özümə fi kirlə şirdim. – Əgər bir müddət də bu vəziyyətdə qalsam, ac- lıqdan, su suzluqdan öləcəyəm. Bəs haraya gedim və nə edim? Görəsən, elə bir adam tapılarmı ki, mən qəribi saxlasın?” Neçə gün fi kir-xəyaldan sonra bir çarə tapdım. Meşədən kənara çıxıb yaxındakı kiçik bir kəndə getdim. Kəndin kəna- rında balaca bir daxma tapdım. Daxmanın qabağında bir qa- rının otur duğunu gördüm. O, günəşin hərarətindən isinir, yun əyirirdi. Ya vaşca arxa tərəfdən gəlib, qarı hiss etmədən başı- mı onun alnına qoydum, qarı bərk diksindi və qorxmuş halda mənə baxdı. Mən qulaqlarımı aşağı salladım, gözlərimi yerə dikərək ye rim dən tərpənmədim. Qarı özünə gələndən sonra mənə yaxın laşdı, əlini başıma, boynuma çəkdi: – Yazıq, dilsiz heyvan! Deyəsən, acı günlər ona yamanlı- ğı unutdurub. Sakitdir, nadinc deyil. Sahibi çıxmasaydı, yaxşı 53 Kitab yüklü eşşək olar dı. Qəfi l ölümü ilə sinəmə dağ çəkən öz qoduğumun əvə- zinə tu marlayardım. O da mənim yükümü mənzilə, malımı bazara apa rardı. Əfsus ki, bu ölkədə xərtəbiət adamlar çoxdur. Və sahibsiz eşşək heç yoxdur. Qarının bu söhbəti əsnasında mən mülayimliyimi və məh- zunluğumu artırır, gözaltı baxır və dodağımı tərpədərək, özü- mü istədirdim. Bu vaxt evdən bir uşaq səsi eşidildi. – Nənəcan, kiminlə danışırsan? – Gözüm-canım, mən başını alnıma qoyan bir eşşəklə söhbət edirəm, – deyə nənə cavab verdi. – Çox mehribanca- sına mənə baxır. Mən elə daşürəkli deyiləm ki, onu incidib evdən qovum. Uşaqcığaz evdən eşiyə tullanıb, yüyürərək bizə tərəf gəl- di. O, yeddi yaşında bir uşaqdı. Paltarı köhnə olmasına bax- mayaraq, təmiz idi. Nənəsinə dedi: – Olarmı, mən də onun baş-qulağına əl çəkim? – Olar, ancaq gözlə ki, səni dişləməsin, təpiyilə vurmasın. Uşaqcığaz mənə yanaşdı, yavaş-yavaş boyun-qulağıma əl çəkdi. Qorxub qaçmasın deyə mən yerimdən tərpənmədim. Yal nız dilimi ağzımdan çıxardaraq uşağın əlini yaladım. Tarı- verdi adlı bu uşaq mənə aşiq olmuşdu, hey nənəsinə deyirdi: – Nənəcan, bu çoşşa qoy mənim olsun! Qarı ona belə söylədi: – Əvvəlcə, kənd içindəki karvansaraya get. Ətrafdan gələn kəndlilər orada əylənirlər. Soruş gör, dünən gecə, yaxud bu gün ulağını itirən bir yolçu buradan keçibdirmi? Uşaq kənd içinə getdi. Mən də həyətdən eşiyə çıxıb onu izlədim. O, harada dayanırdısa, mən də dayanırdım; nə cürə hərəkət edirdisə, mən də o cürə hərəkət edirdim. Tarıverdini öz rəftarımın vurğunu etmişdim. Nəhayət, karvansaraya çatdıq. Karvansaraçı Tarıverdidən soruşdu: – Tarıverdi, nə istəyirsən? Yüklə 2,88 Mb. Dostları ilə paylaş:
|