Güney azərbaycan nəSRİ Başlanğıcdan bu günə qədər Antologiya
Yüklə 2,88 Mb. Pdf görüntüsü
|
58 Mirzə Əbdürrəhim Talıbov minik lərindən düşüb çox çətinliklə öz oğullarını boğulmaqdan xilas etdilər. Sonra artıq dərəcədə ehtiyatla körpüdən keçdilər. Mən çalanın qırağında əl-ayağımı yerə möhkəm dirəyərək, özümü silkələdim. Su damlaları bədənimdən ətrafa çiləndi. Bir dövrə vurub nərə çəkməyə başladım. Bu anqırmaqla o cavan oğlana anlatmaq istəyirdim ki, belə acizlikdə elə xud- pəsəndlik nə deməkdir? Toğanbəyin böyük oğlu daha mənə minməyə cəsarət et- mədi. Məni onun on iki yaşlı xoşxasiyyət və xoşsifət kiçik qar daşının ixtiyarına verdilər. Karvan ahəstə yola düşdü. Yolda söhbət edirdilər. Toğanbəyin arvadı belə deyirdi: – Mən bu pirə gələrkən halım dəyişir. Çünki qəbiris tan lıq- dır, burada ölülər basdırılıb. – Sənin qorxun nədəndir? – Toğanbəy soruşdu. – Burada basdırılmış ölülərdən qorxursan? – Yox, – deyə arvadı cavab verdi. – Ölülərdən qorxmuram. Ürəyimə gəlir ki, bir gün məni də bu qəbiristanlıqda basdıra- caq sınız. Sən də dərhal qonşumuzun qızı Bibini alacaqsan. Toğanbəy arvadına gülüb, onunla zarafatlaşırdı. Nəhayət, pirə çatıb həyətin qapısından içəri girdik. Girə- cək dən pir məzarına qədər olan yer qəbiristan idi. Elə o cürə – eşşəklərin üstündə qəbiristana daxil oldular. Mənim üstüm- dəki oğlan qəfl ətən: – Bu yazıq uşaq qəbrin üstündə nə edir? – deyə qışqırıb üs tümdən yerə atıldı. Görünüşündən təzəliyi bilinən qəbrin üstündə üç yaşlı uşa ğın uzanıb ağladığını gördüm. – Burada nə edirsən? – deyə ondan soruşdular. O belə cavab verdi: – Mənim nənəm dünən öldü. Onu buraya gətirdilər. Mən də onunla gəldim. Diri olduğum üçün, məni onunla qəbirə qoy madılar. Mənim başqa saxlayanım yoxdur. Yalnız nənəm
59 Kitab yüklü eşşək məni saxlayırdı. Buna görə, məni onun qəbrinin yanında qo- yub get dilər. Dünəndən indiyə kimi ac-susuz qalmışam. Toğanbəy, arvadı, böyük oğlu və digərləri uşağı dövrəyə aldılar. Onun halına təəssüfl əndilər. Özlərinin gətirdikləri aza- cıq yeməkdən bir qədər uşağa verdilər. Uşaq özünə gəldikdən sonra ondan soruşdular: – Necə olub ki, ata-ananı itirib yetim qalıbsan? Hələ çox şeyi bilməyən üç yaşlı uşaqcığaz bacardığı bir tərzdə məlumat verdi. Aydın oldu ki, ata-anası bir az əvvəl öl- müş, bu yazığı qoca nənəsi saxlayırmış; qoca arvad yoxsulluq və çətinliklə qoyun-keçi südü alaraq, axırıncı nəfəsinə qədər həmin uşağı saxlamışdır. Uşağı dinləyənlər çox kədərləndilər, ona rəhm ləri gəldi. Toğanbəy uşağı saxlamağı öhdəsinə götürdü. O müqəddəs yeri ziyarət etdikdən sonra, yetim uşağı To- ğan bəyin belimə minən kiçik oğlunun tərkinə qoyub evə apar- dılar.
Mən Toğanbəyin bu kişiliyindən və qəlbi yumşaqlığından nəhayət dərə cədə şadlandım. O vaxta qədər insan haqqında təsəvvürlərimin əksinə olaraq, insanlıq mənasına bir xüsusi fə- sil də əlavə etdim. Hərçənd ki, əvvəlki əqidə dəyəm, Toğanbə yin bu mərhəmətini qeyri-adi iş və nadir hadisələrdən biri bili rəm. “Əln-nadir kəlmədum” 1 Çünki siz insan övladı xüsusi xa siy- yətinizlə başqa heyvanlardan alçaq və ləyaqətsizsiniz. Əv vəla, alçaq təbiətiniz və ziddiyyətli xasiyyətinizlə, törəndi yi niz, ana vətəniniz olan dünyanı iztirab və həyəcan ocağı bilərək, onun sərvətlərini, müxtəlif nemətlərini özünüzə bənd və tələ, bəlkə də eynən cəhənnəm və cəhənnəm odu etmişsiniz. Dünya siz bəşər övladı üçün böyük bir xəstəxanaya bənzəyir, hər biriniz müx- təlif, ağır və ya yüngül xəstəliyə mübtəlasınız. Əgər inanmır- sınızsa, bir şəhərdən başqa şəhərə gedin, o şəhərdə məhəllə və 1 Ərəbcə atalar sözüdür. Tərcüməsi: “Nadir yox kimidir”. Yəni, bö yük şəxsiyyətlər, dahilər çox az olur. 60 Mirzə Əbdürrəhim Talıbov küçələrdən keçin. O küçələrdə hər hansı bir evə girsəniz, evdəki hər bir adamdan ayrı-ayrılıqda soruşun: “Bu evdə səadət və ri- fah vardırmı? Rahat və xoşbəxtsinizmi?” Hamıdan eynən bu sözləri eşidəcəksiniz: “Sizin dedikləriniz bizdə yoxdur”. İkincisi, sizin təbiətinizə zəruri olan, özünüzə eyş-işrət üçün əsas şərt bil diyiniz yalan dolu həyatınız öz təbii təravə- tindən kənara çıxaraq, nəhayət dərəcədə natəmiz və üfunətli olmuşdur. Bu üfunətli mühitdən qurtarmağınız qeyri-müm- kün dür. Siz ya lanla doğul dunuz, yalan mühit içərisində böyü- dünüz, yalan içə risində də hə yat sürdünüz. Adətinizi necə tərk edə bilərsiniz? Danışıq larınız başdan-ayağa yalandır, dedik- ləriniz düşündük lərinizin əksinədir. Buna görə də yalan sizin üçün ikinci təbiət olmuşdur. Pis xa siyyət bir adamın təbiətinə ki otur du... Nicat yolunuzu, mahiy yətinizi hiylə və riyakarlıqda görür- sünüz. Əgər sizlərin arasında bir nəfər düzgün hərəkət etsə, ikinci təbiətinin ziddinə getsə – təhlükələrə doğru getmiş olar. Nə üçün? Onun üçün ki, o, düzgünlüyün qarşısında yalandan başqa bir şey görməz. Yolu yalandan gedirsiniz, məclislərə ya landan daxil olursunuz, ibadəti yalandan edirsiniz. Salam- dan məq səd nədir? Heç də onun salamatlığını və rahatlığını arzu eləmək deyildir. Evinizə bir adam gələndə şad olduğu- nuzu bildirirsiniz, hələ getmək fi krinə düşməmiş, dönə-dönə yenə də qalmasını istəyir siniz. Gedən vaxt təkidlə: “Bu bir gəlmək ol madı, sizin yenə də gəlməyinizi gözləyirik” deyirsi- niz. Qonaq lıq edirsiniz, kef üçün hər cürə şərait yaradırsınız; bir adama hədiyyə və bəxşiş ve rirsiniz; bir nəfərə qüssə və kə- dərli bir hadisə üz verəndə təsəlli verməyə onun hüzür yerinə gedirsiniz; bir adama fərəh və şadlıq qismət olsa, onu təbrik etməyə cu mursunuz; bir tanışı azca gör mədikdə, onu görmək və görüşü təzələmək üçün evinə gedir siniz; bir dostdan bir müddət xəbər tutmadıqda halını soruşur, xəstə və ya sağlam olduğunu, yaxud sizin köməyinizə ehtiyacı olub-olmadığını Yüklə 2,88 Mb. Dostları ilə paylaş:
|