Hacı Əhməd-Cabir Hacı İsmayıl oğlu

 
84 
zərurət olaraq məsləhət görülür. 
Məlumdur  ki,  inək  sağılandan  sonra  bir  müddət 
südün  tərkibində  bakteriyalar  inkişaf  edə  bilmir.  Buna 
səbəb  südün  tərkibində  bakterial  xassəli  antitellərin, 
başqa sözlə immun cisimlərinin olmasıdır. Ana südün-
də də belə maddələr mövcuddur və körpənin ana südü 
ilə  qidalanmasında  bu  maddələr  uşağın  xəstəliklərə, 
eləcə də mikroblara qarşı müqavimətini artırır. 
Inkişaf edən müasir elmə görə də əmizdirmə müd-
dəti,  eynən  Quranda  deyildiyi  kimi,  iki  ildir.  Çünki 
qaraciyərin qan əmələ gətirməsi üçün çox yüklü olması 
və  digər  orqanların  inkişaf  halında  olması  səbəbi  ilə 
ana  südünə  olan  məcburi  ehtiyac  iki  il  davam  etmək-
dədir.  Ayrıca,  uşaq  orqanizminin  inkişafının  ən  əhə-
miyyətli dövründə bioloji maddələrə olan ehtiyac müd-
dəti də iki il çəkir. Şübhəsiz ki, tibb elmi körpənin ilk 
iki  ildə  gerçəkləşdirəcəyi  inkişafının  ən  mühüm  dövrü 
olduğunu kəskinliklə qəbul edir. 
Tibb elmi körpəsini bir-iki il əmizdirən anada bio-
loji  bir  inkişafın  olduğunu,  nəticədə  döş  vəziləri  xər-
çənginin  çox  az  müşahidə  edildiyini;  buna  müqabil 
körpəsinə süd verməyən ananın isə sağlamlıq cəhətdən 
təhlükəli hallar keçirdiyini nəzərə alır. 
Kamil  təkəmmül  üçün  ana  südünün  faydaları 
müasir  elmdə  bütün  açıqlığı  baxımından  təsdiq  edil-
mişdir. Bu elmi nailiyyət Quranın 1400 il bundan əvvəl 
dediyini  təsdiq  etmişdir.  Başqa  sözlə,  bu  da  Quranın 
növbəti bir möcüzəsi sayılmalıdır. 
“Qurani-Kərim”-in  Nisa  surəsinin  23-cü  ayəsində 
evlənilməsi  haram  olan  qadınlar  arasında  “süd 
bacılar” da yer alır. Islam fikhinə görə körpənin ilk iki 
ili  içərisində  əmizdirmələrlə  süd  qardaşlığı  meydana 

---

 
85 
gəlir.  Iki  ildən  sonrakı  əmizdirmələrdə  bu  qardaşlıq 
özünü  göstərməz.  Deməli,  Quranın  təsbit  etdiyi  iki  il 
əmizdirmə  müddətindən  sonra  ana  südü  öz 
əhəmiyyətini böyük ölçüdə itirməkdədir. 
Ana südü qida kimi körpənin dünyaya gəlməsi ilə 
başlayır. Bir başqa uşaq iki ilə qədər bu süddən çox az 
bir  şey  dəxi  əmsə,  süd  qardaşlığı  meydana  çıxır.  Bu 
süd  uşağın  formalaşması  ilə  meydana  gəldiyi  üçün, 
onu  əmən  digər  uşağa  da  eyni  xarakter  hakim  kəsilir. 
Başqa  sözlə,  ortaq  vəsflərə  dayanan  bir  qardaşlıq 
xarakteri  gerçəkləşir.  Bu  səbəbdən,  bəhs  edilən  ayəti-
kərimə  ilə  süd  qardaşlarının  evlənmələri  haram  buyu-
rulmuşdur.  Normal  batin  qardaşlığı  kimi,  süd  qardaş-
lığı da eyni məhrəmiyyət ölçülərinə tabedir. 
Nəslin  sağlamlığı  cəhətdən  Quranın  bu  qadağası 
necə  böyük  əhəmiyyətə  malikdir.  Hələ  bunun  bu  gün 
elmə  məchul  olan  tərəfləri  gün  işığına  çıxdıqca, 
“Qurani-Kərim”-in  möcüzəli  xəbərdarlıqları  daha  da 
aydınlaşacaqdır. 
Uşaqların  qidalanması  üçün  bəzi  bölgələrdə  keçi 
südü istifadə olunur. Bu onunla izah edilir ki, keçi südü 
kimyəvi  tərkibinə,  yağ  kürəciklərinin  xırda  və  yağ 
kürəciklərini  xaricdən  əhatə  edən  zülal  təbəqəsinin 
(pərdəsinin) nazik olmasına görə ana südünə yaxındır.  
 
Ana südü möcüzəvi qidadır 
 
“Biz insana ata-anasına (yaxşılıq etməyi, validey-
ninə yaxşı baxmağı, onlarla gözəl davranmağı) tövsiyə 
etdik.  Anası  onu  (bətnində)  çox  zəif  bir  halda  daĢı-
mıĢdı.  (UĢağın  süddən)  kəsilməsi  isə  iki  il  ərzində 
olur.  (Biz  insana  buyurduq):  Mənə  və  ata-anana 
Ģükür et. Axır dönüĢ Mənədir!” (Loğman, 31/14). 

---

 
86 
Ana  südü  körpənin  qidaya  olan  ehtiyacını  qüsur-
suz  olaraq  ödəmək  və  uşağı  mümkün  infeksiyalardan 
qorumaq  üçün  Allahın  yaratdığı  bənzərsiz  bir  nemət-
dir.  Ana  südündəki  qida  maddələrinin  nisbəti  ən  ideal 
səviyyədədir.  Bətndəki  uşağın  hələ  yetişməmiş  əzaları 
bədən sistemləri üçün ən uyğun formadadır. Ana südü 
uşağın beyin hüceyrələrinin böyüməsini təmin edən və 
onun  sinir  sisteminin  inkişafını  sürətləndirən  qidalar 
baxımından da çox zəngindir. Çağdaş dövrün texnolo-
giyası  əsasında  istehsal  edilən  uşaq  yeməkləri  də  bu 
möcüzəli qidanın yerini verə bilmir. 
Ana südünün uşaq üçün  zəruri olan faydalı cəhət-
lərinin siyahısına zaman  keçdikcə  yeni-yeni məqamlar 
əlavə  edilir.  Tədqiqatlar  nəticəsində  məlum  olub  ki, 
ana  südü  əmən  uşaqlar  xüsusilə  tənəffüs  və  həzm  sis-
temi  ilə  bağlı  infeksiyalardan  tam  qorunurlar.  Çünki 
ana  südündə  elə  bənzərsiz  maddə  və  elementlər  (mə-
sələn,  antikorlar)  var  ki,  onlar  körpəni  infeksiyadan 
bilavasitə qoruyur. 
Ana  südünün  başqa  bir  antiinfeksion  xüsusiyyəti 
də  var.  Bu  xüsusiyyət  “normal  flora”  deyilən  xoşmə-
ramlı, “yaxşı” bakteriyalar üçün “dost şəraiti” yaratdığı 
halda,  zərərli  bakteriyaların,  virus  və  parazitlərin 
körpənin  orqanizmində  “məskən  salmasına”  mane 
olur.  Bundan əlavə  ana  südündə uşağın  yoluxucu  xəs-
təliklərə  qarşı  immunitet  sistemini  tənzimləyən  və 
onun yaxşı işləməsini təmin edən faktorların da olması 
müəyyən edilmişdir. 
Ana  südü  xüsusi  olaraq  uşaqlar  üçün  proqramlaş-
dırıldığından    körpənin  çox  asan  həzm  edə  biləcəyi 
qidadır.  Ana  südü  çox  zəngin  qida  ehtiyatına  malik 
olsa  da,  onun  həzm  edilməsi  uşaqların  həssas 

---

 
87 
sistemlərinə  uyğundur  və  asandır.  Beləliklə,  uşaq  bu 
qidaların  həzminə  daha  az  enerji  sərf  edir  və  elə  buna 
görə  də  enerjisini  orqanizminin  başqa  fəaliyyətinə, 
böyüməyə və əzalarının inkişafına yönəldir. 
Körpəsini vaxtından əvvəl doğan anaların südündə 
isə  uşağın  ehtiyaclarına  uyğun  olaraq  daha  çox  yağ, 
protein,  mineral,  xlor  və  dəmir  olur.  Həmçinin  müəy-
yən edilmişdir ki, öz analarının südü ilə qidalanan vax-
tından  əvvəl  doğulmuş  körpələrdə  görmə  qabiliyyəti, 
gözlərin fəaliyyəti daha yaxşı inkişaf edir. Belə uşaqlar 
intellektual testlərdən keçirilərkən bəlli olur ki, onların 
bir çox üstünlükləri var. 
Ana südünün təzəcə dünyaya gələn körpənin inki-
şafı  üçün  zəruri  olan  xüsusiyyəti  onun  tərkibində 
omeqa-3 adlı  yağ turşularının olmasıdır. Omeqa-3  yağ 
turşuları insan beyninin və retinasının vacib bir tərkibi 
olduğu  üçün o,  xüsusilə  təzə  doğulan  körpələrin  yaşa-
ması baxımından böyük  əhəmiyyətə malikdir. Omeqa-
3  xüsusilə  hamiləlik  dövrü  boyunca  və  körpəlik 
dövrünün  başlanğıcında  beynin  və  sinirlərin  əlverişli 
şəkildə  inkişafı  üçün  də  çox  vacibdir.  Ana  südündə 
təbii  və  mükəmməl  bir omeqa-3  anbarı  olduğuna  görə 
alimlər ana südünün vacibliyini xüsusilə qeyd edirlər. 
Bristol  Universitetinin  (ABŞ)  alimləri  tərəfindən 
aparılan  tədqiqatlar  ana  südü  ilə  qidalanmağın  uzun-
müddətli  faydaları  arasında  onun  təzyiqə  müsbət 
təsirinin  olduğunu  və  bunun  sayəsində  infarkt  riskinin 
azaldığını  ortaya  qoymuşdur.  Araşdırmanı  aparan 
alimlər ana südünün qoruyucu gücünün onun tərkibin-
dəki  maddələrdən  qaynaqlandığını  bildirir.  “Gircula-
tion”  adlı  tibb  jurnalında  dərc  olunan  tədqiqatın 
nəticələrinə görə, ana südü ilə qidalanan uşaqların ürək 

---