Hazırladı: ”Geologiya mühəndisliyi” tələbələri Bakı 2015
Yüklə 0,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Giriş , kursun məqsədi və vəzifəsi
- 1. Kordinat sistemində qurulan qrafiklər
| Design by Ali Agakishiyev
2 Giriş , kursun məqsədi və vəzifəsi Struktur geologiya geotektonika elminin əsas tərkib hissələrindən biridir və Yer qabığının quruluşu,onda baş verən prosesləri öyrənir.Geotektonikaya gəldikdə isə bu elm həm Yer qabığının,həmdə butövlukdə Yer kurəsinin quruluşunu, təkamulunu və orada (Yer qabığında) baş verən prosesləri öyrənməklə məşğul olan elmdir.Struktur geologiya geoloji elmlər arasında fundamental elmlər sırasına daxildir.Bu ondan irəli gəlir ki,struktur geologiya butun növ faydalı qazıntıların axtarışında,kəşfiyyatında və eləcə də istismarında əsas rol oynayır.Muxtəlif növ faydalı qazıntıların axtarış və kəşfiyyatı göstərir ki,onların yataq əmələ gətirməsi muvafiq suxurların muəyyən yatım formaları ilə əlaqədardır.Məs:Neft–qaz,qaz- kondensat yataqları 70-80% antiklinal növ qırışıqlıqlarda formalaşıb.Öz növbəsində yeraltı suların yataqları əksər hallarda sinklinalın dibində toplantılar təşkil edirlər.Qızıl yataqları həm səpinti halında kvars qumlarında,həm də kvars və peqmatit damarlarında formalaşır.Almaz yataqları isə kimberlit (partlayış) borularında formalaşırlar.Struktur Geologiya Neft-Qaz yataqlarının geologiyası və neft-qaz yataqlarının axtarış və kəşfiyyatının nəzəri əsasını təşkil edir. Umumiyyətlə hər bir faydalı qazıntı muvafiq nəzəri əsaslar uzərində aparılır. Bu nəzəri əsaslara aiddirlər: 1.Müvafiq faydalı qazıntının mənşəyini səciyyələndirən geologiyası. məs:Neft-qaz geoloji əsasları. 2.Müxtəlif faydalı qazıntı yataqlarının axtarışı və kəşfiyyatının nəzəri əsasları. Məs:Neft və qaz yataqlarının axtarışı və kəşfiyyatı,yəni hər bir faydalı qazıntının özunə məxsus axtarış kəşfiyyat usulu vardır.Ən çox,ən mürəkkəb axtarış-kəşfiyyat usulları neft-qaz axtarışında tətbiq olunur. 3.Struktur geologiya – bütün faydalı qazıntıların axtarış və kəşfiyyatında əsas yer tutur. Struktur geologiyanın həll etdiyi tək tədliqi məsələlər deyil,eləcədə elmi tədqiqatlarin aparılmaslında (geologiya sahəsində) struktur geologiya əsas yer tutur.Məs:Yer qabığını təşkil edən suxur komplekslərinin yatım formaları,həmin formaların inkişafı və s.Bu baxımdan struktur geologiya bu və ya digər problemi həll etmək ucun 2 prinsipə əsaslanır:
qanunlarına əsaslanır.Hər hansı bir geoloji proses,hadisə və ya cismin tədqiqinə Design by Ali Agakishiyev
3 muqayisə yolu ilə yanaşılır.Yəni,cisim yanaşı olan cisimlərlə muqayisəsi muəyyən geoloji zaman ərzində aparılır. Problemin,cismin,məsələnin öyrənilməsində məhdudiyyət yaratmır və onların başqa cismə görə istər morfolgiyasının,istərsə də imkişafını əlaqəli şəkildə öyrənməyə imkan verir.
prosesləri,hadisələri,eyniliklə keçmiş geoloji zamanlarada eyniliklə aid etmək olar.Məs:bir sıra ekzogen proseslər(kulək,axar sular və s.) indiki zamanda gördukləri işi (aşınma,daşınma,toplanma) keçmiş geoloji zamanlara da aid etmək olar.Lakin bununla belə təbiətdə elə proseslər baş verir ki,onlar dönməz xususiyyət daşıyırlar.Təbiidirki belə proseslər keçmiş geoloji zamanlarda olduğu kimi tətbiq etmək duz nəticə verə bilməz.Ona görə də bu prinsipin tətbiqi nisbətən məhduddur.
Design by Ali Agakishiyev
4 l. GEOLOJİ QRAFİKLƏR VƏ XƏRİTƏLƏR
1. Geoloji qrafiklərin növləri
Struktur Geologiyanın 2-ci əsas məsələsi geoloji xəritəalmadır.Geoloji xəritəalma strutkur geologiyanın üsulları və nəzəri əsaslarına istinad edərək yer qabığının hər hansı bir hissəsinin geoloji qruluşu və orada olan faydalı qazıntılar haqqında məlumat verməyə imkan verir.Geoloji xəritəalma işləri miqyasdan və qarşıya qoyulan məsələlərin vəziyyətindən asılı olaraq 2 istiqamətdə aparılır: 1.
istiqamətində cəhətlənmiş marşrut üzrə yerinə yetirilir. 2. Böyük və mükəmməl miqyaslı geoloji xəritəalma.Bu xəritəalma özü də 2 üsulla yerinə yetirilir: a)
çıxışları varsa,onda xəritəalma işlərinin təsviri həmin çıxışlar üzrə aparılır. b)
sərhədləri aydın izlənilirsə, bu zaman geoloji xəritəalma həmin geoloji sərhədlərin izlənməsi üzrə aparılır. Geoloji qrafiklərin qurulması və təhlili geologiyada ən geniş istifadə olunan geoloji məlumatların təhlil üsuludur. Bu və ya digər geoloji məsələ və problemlərin həllində müxtəlif növ geoloji qrafiklər tərtib olunur. Bu qrafiklərin tərtib üsulundan asılı olaraq onları 3 qrupa ayırmaq olar: 1. Kordinat sistemində qurulan qrafiklər – bu cür qrafikləri qurmaq üçün adətən iki müxtəlif növ məlumatdan istifadə edilir. O məlumatların biri, absis oxunda digəri isə ordinat oxunda qeyd edilir.
Məsələn: qırışığın inkişafının sürət qrafikini qurmaq üçün onun müxtəlif stratiqrafik vahidlər ərzində hündürlüyü ordinat oxunda qeyd edilir. Stratiqrafik vahidlər isə absis oxunda qeyd edilir. Stratiqrafik vahidlərə uyğun olan qalınlığı kordinat sistemində kəsişmə nöqtəsini tapırıq. Qurulmuş qrafik əsasında qırışığın hansı stratiqrafik vahid ərzində nisbətən böyük yaxud nisbətən kiçik sürətlə inkişafını izləmək mümkündür. Bu məlumat isə öz növbəsində müvafiq geoloji məsələnin həlli üçün istifadə edilir. Kordinat sistemində qurulan başqa bir qrafik çöküntütoplanmanın sürət qrafiki adlanır. Bu qrafikin qurulması qırışığın sürət qrafikinin qurulmasıyla eynidir. Sadəcə olaraq ordinat oxunda qırışığın hündürlüyü yox toplanan çöküntülərin qalınlığı göstərilir. Qalan qurulma sistemi əvvəlki qrafikdəki kimidir. Nəticədə qurulmuş əyri bizə müxtəlif stratiqrafik intervallar ərzində
Yüklə 0,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|