Hazırladı: ”Geologiya mühəndisliyi” tələbələri Bakı 2015
Yüklə 0,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Gil diapiri
Design by Ali Agakishiyev
30 üzərində yatan süxur kütləsinin yaratdıgı geostatik təzyiqə bərabər yaxud çox olsun . Deyilənlərdən göründüyü kimi Duz Diapirinə reoloji fəal olan duz kütləsi yer səthinə çıxmış olur . Belə halda yer səthinə çıxış sahəsində duz aşınmaya ( nisbətən intensiv ) məruz qalır . Eroziya nəticəsində duz yuyulub aparılır , yerində isə onun tərkibində isə olan , suda həll olmayan qarışıqlar həll olur . ( gips , alivrit , qum , gil ) Nəticədə nüvənin yer səthinə çıxdıgı sahə boyu , bir az böyük ərazidə , duz qarışıgından ibarət lay yaranır. Qalınlıgı ilk metrlərdən ilk 10 metrlərə qədər və daha çox ola bilər. Bu təbəqəyə keprok deyilir . Keprokun forması , nüvəni təşkil edən daş duzun çıxışının forma və ölçülərindən asılıdır .
Duz Diapirinin inkişafı Ç.T ilə baş verdiyində çox ləng baş verir . Adətən fasiləli - fasiləsiz xüsusiyyət daşıyır . Eyni zamanda çöküntü toplanma prosesinin sürəti ilə düz mütənasibdir . Duz Diapirlərinə konsedimentasion qırışıqlara xas olan xüsusiyyətlər aiddir . 1) Layların qalınlıgının qanadlardan taga dogru azalması ; 2) Fasiyanın qanadlardan taga dogru kobudlaşması ( layı təşkil edən hissəcik ölçülərinin qanadlardan taga dogru artması ; 3) Layların yatım bucaqlarının stritiprafik dərinlik boyu artması Diapir nisbətən intensiv etdikdə bir sıra laylar qırışıgın tagı istiqamətində nəinki nazilir , hətta pazlaşırlar . Duz Diapirləri neft - qazlılıq cəhətdən nisbətən yüksək perspektivliyə malik strukturlar hesab olunur . Çünki , onlar konsedimentasion mənşəli olmaqla yanaşı müxtəlif cür təbii tələlərə də malik olurlar . Duz Diapirində struktur , litoloji - pazlaşma,litoloji məhdudlaşma , tektonik ekranlaşma və s . tələ növləri var . Duz Diapirləri geniş yayılmış struktur formalarıdır . Bunlar Meksika körfəzinin şimalında , Rusiyada Uralyani - Orunburq vilayətində , Dnepr - Donest , Şimal dənizində , Rumuniyada , İranda , Əlcəzairdə və s . ölkələrdə inkişaf etmişlər .
Design by Ali Agakishiyev
31 Duz Diapirləri əsasən platforma ərazilərində inkişaf etdiyinə görə adətən izometrik formada olur . Lakin onlar uzunsov formada da olurlar . Masələn: Belə Duz Diapirləri Uralyani - Orenburq vilayətində inkişaf etmişlər . Əsasən izometrik formada olmalarının səbəbi , eninə əyilmə mexanizmi ilə yaranmalarıdır . Hər hansı bir ərazinin Duz Diapirləri sayəsində yaranmış struktur textonik planı Qoyma textonikası adlanır .
2. Gil diapirləri Əgər diapirinin nüvvəsi tam sıxlaşmamış gildən təşkil ounursa. Bu cür diapir gil diapiri adlanır.Gil diapir qırışıqları inkişaf dərəcəsinə görə müxtəlif növləri var.
Duz diapirlərindən fərqli olaraq gil diapirləri 2 enerji potensialinə malikdirlər. Biri duz diapirində olduğu kimi tam sıxlaşmamış gilin sıxlığı ilə onu əhatə edən süxurlarin sixliğı arasinda olan sıxlıqlar qradiyentidir. İkinçi növ enerji mənbəyi gilin tərkibində olan üzvü maddə ilə əlaqədardır məlum olduğu kimi gil ən geniş yayılmış neft ana süxurudur (əgər süxurda üzvi maddənin miqdarı 0.4-0.5 % -dən çox olarsa belə suxura neft ana suxür deyilir). Bununla belə gillərin əksəriyyəti az ya çox miqdarda üzvü maddəyə malikdirlər. Onun fiziki halı adətən bərk olur. Lakin gil qati müvafiq termobarik şəraitə düşəndə üzvü maddəni karbohidrogenlərə yəni flüidlərə cevrilir nəticədə bu fluidlər gilin həm sıxlığını müəyyən qədər azalmasina həm də mütəhərrikliyinin artmasina səbəb olur. Nəticə etibari ilə həm iki bu hal əslində gilin ikinci enerji mənbəyi rolunun oynayir. Gil diapirləri duz diapirləri kimi öz inkişaf dövrünü bir neçə növə ayrırlar Əgər gil kütləsinin sıxlığı nisbətən çox olarsa və kütləsi az olarsa bu zaman hövzədə hidrostatik tarazliq pozuduqda gil hərəkə gələrək üstə yatan laylari deformasiyaya məruz edib kriptodiapir əmələ gətirir. Buna misal olaraq 8 Mart adlanan gömülmüş qalxan kimi özünü bürüzə verən kriptodiapir ilə mürəkkəbləşmişdir. Buzovna-Məştəğa, Qala, Türkan, Zİrə, Cənub, Cənub-2 strukturlarin qırşıqlarda gömülmüş strukturlaridir və əslində Kriptodiapirlər və vahid bir antiklinal zamanı təmsil edirlər. Bu növ qırşıqlar cənubi xəzərdə nisbətən geniş yayılmışlar. Duz diapirlərində olduğu kimi gil diapirlərində də kripto diapir o qırşığlıqa deyilir ki , onun nuvəsini təşkil edən tam sıxlaşmamış gil yer səthinə çıxmış olmasin , yəni üstə yatan layarla örtülmüş olsun. İkinci növ Gil diapiri elə qırşığa deyilir ki,onlarin tam sıxlaşmamış gildən ibarət nüvəsi yer səthinə çıxmış olsun buna misal olaraq Bibiheybət qırşığını göstərə bilərik. Gil diapirlərinin bir qədərdə yüksək mərhələsi palçıq vulkanlaridir . Yüklə 0,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|