Həcər Adil qızı Qasımova Elmi redaktor: h e. d., dos. MƏMMƏdov r. F
Yüklə 4,58 Kb. Pdf görüntüsü
|
onun Xarici İşlər Nazirliyinin işi əsasən üç istiqamətdə qurulmuşdur. Belə ki, Azərbaycan SSR-in Xarici İşlər Nazirliyinin təşkilati strukturu haqqında Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin 1988-ci il 15 sentyabr tarixli 323 nömrəli qərarına əsasən nazirliyin strukturu aşağıdakı şəkildə müəyyən olunmuşdur. Konsul şöbəsi, protokol şöbəsi, informasiya və məlumat şöbəsi. 4) Azərbaycan Respublikasının suverenliyinin, təhlükəsizliyinin, ərazi bütövlüyünün və sərhədlərinin toxunulmazlığının, onun siyasi, iqtisadi və digər maraqlarının diplomatik üsul və vasitələrlə təmin edilməsi (7. 5); 5) Azərbaycan Respublikasının, onun vətəndaşlarının və hüquqi şəxslərinin xaricdə hüquq və maraqlarının müdafiə edilməsi (7. 6); Müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra Azərbaycan Respublikası Xarici İşlər Nazirliyinin funksiyaları və vəzifələri əhəmiyyətli dərəcədə genişlənmişdir. Onun strukturu kökündən dəyişmiş, tamamilə yeni şöbələr və xidmətlər meydana gəlmişdir. 6) Azərbaycan Respublikasının digər dövlətlərdə və beynəlxalq təşkilatlarda diplomatik və konsul əlaqələrinin təmin edilməsi və s. (7. 7). 1992-ci ildə 9 aprel tarixli prezident fərmanı ilə təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasının Xarici İşlər Nazirliyi haqqında Əsasnamədə XİN-in artıq bir sıra yeni, çoxistiqamətli funksiya və vəzifələri öz əksini tapmışdır. Azərbaycan Respublikasının Xarici İşlər Nazirliyi əsasnamə ilə müəyyən edilmiş vəzifələrə uyğun olaraq aşağıdakı funksiyaları yerinə yetirir: 1) Azərbaycan Respublikasını digər dövlətlərlə və beynəlxalq təşkilatlarla münasibətlərdə təmsil edir (8. 1); 2004-cü il yanvarın 29-da isə Azərbaycan Respublikası Xarici İşlər Nazirliyinin yeni Əsasnaməsi qüvvəyə minmişdir. 2) Azərbaycan Respublikasının diplomatik xidmət orqanlarının vahid sisteminə rəhbərlik edir (8. 2); İlk öncə onu qeyd edək ki, Azərbaycan Respublikasının Xarici İşlər Nazirliyi Azərbaycan Respublikasının xarici siyasətini həyata keçirən mərkəzi hakimiyyət orqanıdır. Nazirlik öz fəaliyyətində Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasını, Azərbaycan Respublikasının qanunlarını, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərman və sərəncamlarını, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabi- netinin qərar və sərəncamlarını, habelə əsasnaməni rəhbər tutur. Nazirlik öz fəaliyyətini bilavasitə və Azərbaycan Respublikasının diplomatik nümayəndəlikləri və konsulluqları, o cümlədən, Azərbaycan Respublikasının beynəlxalq təşkilatlar yanında nümayəndəlikləri, habelə tabeliyində olan təşkilat və qurumlar vasitəsilə həyata keçirir. 3) Azərbaycan Respublikasının xarici və daxili siyasəti ölkənin iqtisadi, sosial və mədəni həyatı haqqında informasiyanın Azərbaycan Respublikasının diplomatik nümayəndəlikləri vasitəsilə xaricdə yayılmasını təmin edir (8. 3); 4) Azərbaycanın beynəlxalq müqavilələrinin layihələrini hazırlayır, müqavilələrin bağlanması, icrası, ləğv edilməsi və qüv- vəsinin dayandırılması barədə təkliflər hazırlayır və müəyyən olunmuş qaydada Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə baxılmaq üçün təqdim edir (8. 5); 5) Azərbaycan Respublikasının digər dövlətlər və beynəlxalq təşkilatlarla danışıqları aparmasını təşkil edir (8. 6); 6) Azərbaycan Respublikasında xarici dövlətin diplomatik nümayəndəliklərinin və konsulluqlarının fəaliyyətinə kömək göstərir, öz səlahiyyətləri çərçivəsində onlara xidmət göstərən təşkilatların fəaliyyətinə nəzarət edir (8. 14); Azərbaycan Respublikası Xarici İşlər Nazirliyi haqqında 2004- cü il Əsasnaməsi nazirliyin əsasən aşağıdakı vəzifələrini müəyyən etmişdir: 1) Azərbaycan Respublikasının xarici siyasətinin konsepsiyası və əsas istiqamətləri üzrə təkliflərin hazırlanması və Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə təqdim edilməsi (7. 1); 7) Diplomatik və konsul imtiyaz və immunitetlərinə riayət olunması üzərində nəzarəti həyata keçirir (8. 17); 2) Azərbaycan Respublikasının xarici siyasətinin həyata keçirilməsinin təmin edilməsi (7. 2); 8) Öz səlahiyyətləri daxilində diplomatik rütbələrin verilməsi qaydalarını müəyyən edir (8. 31) və s. 3) beynəlxalq sülhün və təhlükəsizliyin qorunmasına dip- lomatik üsul və vasitələrlə kömək göstərilməsi (7. 3); Azərbaycan Respublikasının “Diplomatik xidmət haqqında” qanununda da qeyd olunmuşdur ki, Azərbaycan Respublikasının Xarici 96 97 İşlər Nazirliyi Azərbaycan Respublikasının diplomatik xidmət orqanlarının vahid sisteminə rəhbərlik edir (maddə 2. 2), fövqəladə və səlahiyyətli səfir, birinci və ikinci dərəcəli fövqəladə və səlahiyyətli elçi diplomatik rütbələri istisna olmaqla, digər diplomatik rütbələrin verilməsi qaydalarını müəyyən edir (maddə 9. 2). Bunlarla yanaşı, Xarici İşlər Nazirliyi hökumətimizi və dövlətimizi digər dövlətlərlə xarici əlaqələrində, o cümlədən, ölkəyə akkreditə olunmuş səfirliklərə münasibətdə gündəlik təmsil edir. Xarici İşlər Nazirliyi xaricdəki diplomatik nümayəndəliklərə rəhbərlik edir, diplomatik kadrları hazırlayır, xarici əlaqələr sahəsində arxiv materiallarının hazırlanmasına rəhbərlik edir və s. Azərbaycan Respublikasının beynəlxalq müqavilələrinin icrası üzərində ümumi müşahidəni həyata keçirmək, milli qanunvericiliyin Azərbaycan Respublikasının beynəlxalq hüquq öhdəliklərinə uyğunlaşdırılması haqqında təkliflərin hazırlanmasında iştirak etmək də XİN-in birbaşa funksiyalarına aiddir. XİN, həmçinin dövlət hakimiyyəti orqanlarının xarici siyasi fəaliyyətinin ayrı-ayrı istiqamətləri barədə Azərbaycan Respublikası Prezidentinə məlumat verir, xarici siyasət və beynəlxalq münasibətlər, habelə diplomatik xidmət haqqında Azərbaycan Respublikası qanunvericiliyinin təkmilləşdirilməsinə dair təklifləri müəyyən edilmiş qaydada Azərbaycan Respublikası Prezidentinə təqdim edir, Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin parlamentlərarası və digər xarici əlaqələrinin həyata keçirilməsinə kömək edir. XİN öz səlahiyyətləri çərçivəsində Azərbaycan Respublikası vətəndaşlığı məsələlərinin baxılmasında da iştirak edir. Xarici İşlər Nazirliyi aparatının əməkdaşları xarici dövlət və hökumət nümayəndə heyətlərinin qəbulunda, dövlət nümayəndələrinin xarici səfərlərinin təşkilində iştirak edir. Nazirliyin nümayəndələri müxtəlif beynəlxalq konfransların, müşavirələrin işində fəaliyyət göstərir, müqavilə və razılaşmaların layihələrini işləyib hazırlayır 1 [92, s. 15]. Xarici İşlər Nazirliyinin mühüm funksiyalarından biri də onun depozitarı funksiyasıdır. Nazirlik Azərbaycan Respublikasının bağladığı beynəlxalq müqavilələrin əsl nüsxələrinin (təsdiq edilmiş nüsxələrinin, rəsmi tərcümələrinin) saxlanmasını, nazirlikdə saxlanacaq olan sənədlərin uçotunu və istifadəsini təmin edir. Fövqəladə və səlahiyyətli səfir, 1-ci və 2-ci dərəcəli fövqəladə və səlahiyyətli elçi diplomatik rütbələrinin verilməsinə olan təklifləri Xarici İşlər Nazirliyi Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə təqdim edir. Bütün sadalananlarla yanaşı, Xarici İşlər Nazirliyi haqqında Əsasnamənin 8.34-cü maddəsində deyilir ki, nazirlik Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi ilə ona həvalə olunmuş digər funksiyaları da yerinə yetirir. Göstərilən vəzifələrə və funksiyalara müvafiq olaraq Xarici İşlər Nazirliyi aparatının strukturu təşkil olunur. Nazirliyin fəaliyyətinə Azərbaycan Respublikası Prezidenti tərəfindən vəzifəyə təyin olunan və vəzifədən azad edilən nazir rəhbərlik edir. Onun prezident tərəfindən vəzifəyə təyin olunan və vəzifədən azad edilən müavinləri vardır. Nazirliyin strukturunda xüsusi tapşırıqlar üzrə səfirlər, ümumi katiblik, ərazi şöbələri, funksional və inzibati şöbələr yer alır. Nazir nazirliyin fəaliyyətini təşkil edir və ona rəhbərlik edir. Onun səlahiyyətləri Azərbaycan Respublikasının XİN haqqında 29 yanvar 2004-cü il Əsasnaməsi ilə müəyyən olunmuşdur. O, nazirliyin mərkəzi aparatının strukturunu təsdiq edir, ikitərəfli və çoxtərəfli danışıqlarda Azərbaycan Respublikasını təmsil edir, Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə uyğun olaraq Azərbaycan Respublikasının beynəlxalq müqavilələrini imzalayır, xarici dövlətlərin dövlət hakimiyyəti orqanları, beynəlxalq təşkilatlarla qarşılıqlı münasibətlərdə nazirliyi təmsil edir; müəyyən edilmiş qaydada nazirliyin mərkəzi aparatının və xaricdəki nü- mayəndəliklərin işçilərini öz səlahiyyətləri çərçivəsində vəzifəyə təyin edir və vəzifədən azad edir, öz səlahiyyətləri daxilində dip- lomatik rütbələr verir; müəyyən edilmiş qaydada xaricdəki nümayəndəliklərin əməkdaşlarının rotasiyasını həyata keçirir və Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə uyğun olaraq digər səlahiyyətləri həyata keçirir. Xarici işlər nazirinin tapşırığı ilə yuxarıda sadalanan funk- siyaların bəzilərinin həyata keçirilməsi onun müavinlərinə həvalə edilə bilər. 1 Никифоров Д.С., Борунков А.Ф. Дипломатический протокол в СССР. Принципы, нормы, практика М.: МО, 1985, с. 15 98 99 Yüklə 4,58 Kb. Dostları ilə paylaş:
|