Hələ uĢaqlIqdan mən qocalmIĢam
Yüklə 3,92 Mb. Pdf görüntüsü
|
daxil olduqdan etibarən özünü ümumavropa prosesinin tamhüquqlu üzvü hesab edir. Mən Azərbaycanın bu gün də mövcud olan bütün çətinliklərinə baxmayaraq Avropada adi silahlı qüvvələr haqqında Müqavilənin həyata keçirilməsi məqsədilə aparılan danıĢıqlarda ilk anlardan tutduğu konstruktiv mövqeyini nəzərdə tuturam. Ümumavropa təhlükəsizliyi sisteminin üzvü kimi bizim dövlət ümumi təhlükəsizliyin əhəmiyyətini dərk edərək tərksilah yolunda yeni birgə təkliflərə tərəfdar çıxacaq.
Biz həmçinin inam və təhlükəsizlik anlayıĢlarına xüsusi əhəmiyyət veririk. Lakin bizə elə gəlir ki, keçmiĢ məfhumlara əsaslanaraq, yəni "düĢmən" xofundan qurtulmayıb yeni sistemə daxil olmaq qeyri-mümkündür.
ATƏM iĢtirakçıları olan dövlətlərin müxtəlif start Ģəraiti və beynəlxalq davranıĢın qəbul olunan normalarını pozan müəyyən qüvvələrin siyasi mövqeyi həmin prosesi daha da mürəkkəbləĢdirir. "Soyuq müharibə"nin sonunu bayram edən Avropa qarĢısında yeni təhlükələr, yeni partlayıĢlar durur. Avropa xəritəsində təxminən 70-ə qədər belə qaynar və yaxud potensial qaynar nöqtə saymaq olar ki, onların qızıĢdırılması sosial-iqtisadi narazılıq mühitində yaxĢı hazırlanmıĢ ssenari əsasında baĢ verir. Bu təhlükəli meyl beynəlxalq qaydaların və prinsiplərin pozulmasına, bir-birinin mənafelərinin sıxıĢdırılmasına gətirib çıxara bilər ki, həmin vəziyyət heç də mövcud olan problemlərin həllinə, sülhün və əmin-amanlığın bərqərar olmasına yardım etmir.
Elə düĢünürəm ki, ATƏM öz prinsiplərini müdafiə edərək daha qəti mövqe tutmalıdır. Bununla əlaqədar bəzi irəliləyiĢləri qeyd etmək olar. ATƏM-in gələcək inkiĢafı mütləq onun strukturlarının gücləndirilməsi və möhkəmləndirilməsi yolu ilə getməlidir ki, bu da ona Vankuverdən Vladivostokadək yerləĢən ərazilərdə olan əmin-amanlıq və sabitliyi saxlamağa kömək etməklə yanaĢı, bu sabitliyə qarĢı təhlükə yaranan zaman onu dəf etməyə kömək göstərərdi.
Azərbaycan Avropada əmin-amanlığa qarĢı əsas təhlükə daĢıyan münaqiĢələrin həll edilməsi və əvvəlcədən aradan qaldırılması mexanizminin yaradılmasına xüsusi əhəmiyyət verir. ATƏM-in struktur və mexanizmləri gərginlik nöqtələrinə çevik Ģəkildə diqqət yetirərək onların yaranma səbəblərini araĢdırıb müntəzəm Ģəkildə bu məsələlərin həlli yolunda olan bütün maneələri aradan qaldırmalıdır.
Bu gün Azərbaycan rəhbərliyi yaranan Ģəraiti real qiymətləndirərək inkiĢaf etmiĢ bazar iqtisadiyyatına malik demokratik, hüquqi dövlətin qurulmasına yönəldilmiĢ islahatların həyata keçirilməsi yolunda bütün qüvvələrini səfərbər edir. Azərbaycan özünün tarixi ənənələri, coğrafi mövqeyi, iqtisadi potensialı, qarıĢıq ġərq-Qərb mentaliteti hesabına öz inkiĢafında sıçrayıĢa nail ola bilər.
Biz ATƏM-də iĢtirakımızdan çox Ģey gözləyərək qarĢılıqlı fayda əsasında bütün maraqlanan dövlətlərlə ikitərəfli və ya çoxtərəfli əlaqələr çərçivəsində əməkdaĢlıq etməyə hazırıq.
ÇıxıĢımın əvvəlində mən əsas amilin Ġnsan olduğunu qeyd etmiĢdim. Bu prinsipə biz daxili siyasətmizdə sözsüz riayət edirik. Azərbaycan cəmiyyətdə siyasi hüquqlar və azadlıqlar, bütün vətəndaĢların qanun qarĢısında bərabərliyi, qanunun aliliyi və çoxpartiyalılıq prinsiplərini özündə cəmləĢdirən 1918-1920-ci illərin hüquqi ənənələrini bərpa edəcək.
Azərbaycanın demokratik inkiĢaf yolunu seçməkdə Azərbaycan Xalq Cəbhəsinin böyük rolu olmuĢdur. Azərbaycanda yaranmıĢ indiki siyasi vəziyyət AXC-nin rəhbərliyi altında aĢağıdan baĢ vermiĢ inqilabi prosesin nəticəsidir. KeçmiĢ Sovetlər Birliyində bu inqilab ən dərin proseslərdən biri idi.
Lakin nəinki islahatların, ümumiyyətlə, demokratik Azərbaycanın gələcəyi təhlükə altındadır. Mən bütün dünya ictimaiyyətinin dərin narahatlığına səbəb olan erməni-Azərbaycan münaqiĢəsini nəzərdə tuturam. 1988-ci ildə Azərbaycanın suverenliyinin kobud Ģəkildə pozulmasından baĢlanan münaqiĢə bu gün bizim respublikanın ərazisinin bölünməsinə yönəldilən açıq həmləyə çevrilmiĢdir. Minlərlə adamın ölümü, yüz minlərlə qaçqın, iqtisadi itkilər və dağıntılar - budur "ermənilərin öz müqəddəratını təyin etmək mübarizəsi" adı altında Azərbaycana qarĢı müharibə aparan qonĢu Ermənistan Respublikasının torpaq iddialarının faciəli nəticələri. "Milli müqəddəratı təyin etmək" nəzəriyyəsinin dərinliklərinə varmadan onu qeyd etməyi lazım bilirəm ki, bu məfhum həmin məsələyə aid edilə bilməz və bu məfhum yalnız ATƏM prinsiplərini kobud Ģəkildə pozan qonĢu dövlətin əsl məqsədlərini gizlətmək üçün iĢlədilir. Bizim mövqeyimiz suverenlik prinsiplərinə əməl edilməsi, ərazi bütövlüyü və sərhədlərin toxunulmazlığı, insan və iki dövlətin ərazisində yaĢayan milli azlıqların, o cümlədən Azərbaycanda hal-hazırda da yaĢayan ermənilərin və Ermənistandan son nəfərədək qovulmuĢ azərbaycanlıların hüquqlarının təmin olunması prinsiplərinə sözsüz riayət edilməsidir.
Ġki dövlət ərazisində yaĢayan milli azlıqlar hazırda təhlükəsizliyin təminatı, gələcəkdə isə əməkdaĢlıq yaradılmasının vasitəçiləri rolunu oynaya bilərlər. MünaqiĢənin yükü heç vaxt Ermənistana müstəqil dövlət olmağa imkan verməyəcək. MünaqiĢə bizim əlaqələrimizi pozaraq gələcəkdə regional vəziyyətin mürəkkəbləĢməsinə gətirib çıxaracaq. Bu münaqiĢə dayandırılmalı, düyün açılmalıdır. Yalnız bu Ģəraitdə Ermənistan və Azərbaycan elan etdikləri müstəqilliyə və demokratiyaya nail olub öz xalqlarını əmin-amanlığa çıxara biləcəklər.
Məhz bu baxımdan Azərbaycanın demokratik rəhbərliyi münaqiĢəni ATƏM çərçivəsində dinc yolla həll etməyi tam surətdə qəbul edərək danıĢıqların gediĢində konstruktiv mövqedən çıxıĢ edir. Lakin təəssüflər olsun ki, digər tərəf haqqında bunları söyləmək qeyri-mümkündür. Helsinkidə bu toplantı gedən zaman Ermənistan Ali Sovetinin Dağlıq Qarabağın Azərbaycanın tərkib hissəsi olduğunu təsdiq edən heç bir sənədə qol çəkməmək haqqındakı qərarı onların bu mövqeyinə sübutdur. Görünür, Ermənistanın Azərbaycana qarĢı həmləsi nəticəsində yaranan düyünün açılması üçün ATƏM-in daha konkret addımlar atması məqsədəuyğun hesab edilməlidir. Azərbaycanın Ermənistan tərəfindən iĢğal olunmuĢ torpaqlarını azad etmək və Minskə gedən yolları təmizləmək vacib zərurətdir. Azərbaycan tərəfi ATƏM-in qəbul edəcəyi bütün qərarların yerinə yetirilməsinə təminat verir.
Fürsətdən istifadə edib Ġtaliya Respublikasına və onun prezidentinə münaqiĢənin dinc həlli yolundakı səylərinə görə minnətdarlığımı bildirmək istəyirəm.
Bir daha qeyd etmək istəyirəm ki, milli azlıqlar, Azərbaycan və Ermənistan arasında digər ikitərəfli əlaqələrə aid məsələlər həmlə və ərazi iĢğalı, Azərbaycan ərazisinin dərinliklərinə münaqiĢənin geniĢləndirilməsi Ģəraitində həll edilə bilməz.
Yüklə 3,92 Mb. Dostları ilə paylaş:
|