Heydə r ə LĠyev

7 

 

Bastani-Parizi, Ə.Kəsrəvi, Ə.Nəvai kimi mütə xəssislərin araĢdırmala rı da müəyyən 

əhəmiyyətə malikd ir. 

Azərbaycan  tarixinin  öyrənilməsində  V.M inorskin in  tədqiqat ları  xüsusi 

qeyd  edilməlidir.  Onun  13  kitab  və  məqalələrdən  ibarət  olan  "Turkmenika" 

adlandırdığı araĢdırmalar seriyası bu baxımdan son dərəcə dəyərlidir.  

Xaricdə  yaĢayan  soydaĢlarımızın,  xüsusilə  Ġ.Melikoff  və  T.Gəncəyinin 

tədqiqatları tariximizin,  mədəniyyətimizin bəzi problemlərinin aydınlaĢdırılmasına 

əvəzsiz töhfədir. 

Təqdim  edilən  cild  müəllif  kollektiv inin  uzun müddətli  gərgin  əməy inin 

məhsuludur. 50-ci  illərin sonunda nəĢr edilən "Azərbaycan tarixi"nin cildindən bəri 

40  ilə  yaxın  bir  müddət  keçmiĢ,  bu  dövrdə  tariximizin  mü xtəlif  problemləri 

monoqrafıyalarda  ö z  əksini  tapmıĢ,  tədqiqata  yeni  mənbələr  cəlb  o lunmuĢdur. 

Lakin  bununla  belə,  ayrı-ayrı  problemlər  hələ  də  qənaətbəxĢ  səviyyədə 

öyrənilməmiĢ  və  öz  tədqiqatçıların ı  gözləyir.  Məsələn,  Türkiyə  və  Ġranın 

Azərbaycana  qarĢı  iĢğalçılıq  siyasəti  qabarıq  Ģəkildə  Ģərh  edildiyi  halda,  çar 

Rusiyasının  Cənubi  Qafqa za,  o  cü mlədən  Azərbaycana  doğru  istiqamətlən miĢ 

qəsbkar niyyətləri hərtərəfli və dərindən aĢkarlan mamıĢ, xalq ımızın  ġimaldan gələn 

iĢğalçılara  qarĢı  mübarizəsi,  demək  olar  ki,  kö lgədə  qalmıĢdır.  Sovet  dövrünün 

nəzəri  ehkamları  illər  boyu  Azərbaycan tarixinin  araĢdırılmasına  öz  mənfi  təsirini 

göstərmiĢdir. 

Bu  cild in  yazılmasında  müəllif  kimi  iĢtirak  edən,  lakin  vaxtsız  aramızdan 

getmiĢ elm fədailərimizi - akademik Əbdülvahab Salamzadəni, Azərbaycan EA-nın 

mü xb ir  üzvü  Kərim  Kərimovu,  tarix  elmləri  doktorları  Fuad  Əliyevi,  Mikayıl 

Heydərovu,  Əbülhəsən  Rəhman ini,  filologiya  elmləri  doktoru  Araz  DadaĢzadəni, 

tarix  elmlə ri  na mizəd ləri  Rauf  Mə mmədovu  və  Hüseyn  Dəlilini  böyük 

minnətdarlıq la yad et məyi ö zü mü zə borc bilirik. Onla rın ruhu Ģad olsun. 

 

FƏS ĠL VƏ PARAQRAFLAR AġAĞIDAKI 

MÜƏLLĠFLƏR TƏRƏFĠNDƏN YAZILMIġ DIR 

 

GiriĢ - tarix elmləri doktoru, professor Oqtay Əfəndiyev. 

 

I FƏSĠL. AZƏ RBAYCANDA MONQOL ƏSARƏ TĠ. 

AZƏRBAYCAN XALQININ MONQOLLARA QARġ I 

MÜBARĠZƏS Ġ 

 

---

8 

 

Azərbaycan  monqol  yürüĢləri  ərəfəsində  -  tarix  elmləri  doktoru,  professor 

Vaqif Piriyev. 

Monqolların ilk yürüĢü. Ġstilaçılara qarĢı xalq müqaviməti –Vaqif Piriyev. 

XarəzmĢah  Cəlaləddin in  Azərbaycanı  zəbt  etməsi  və  istilaçılara  qarĢı 

mübarizə - Vaqif Piriyev. 

Monqolların ikinci yürüĢü və Azərbaycanın istila olun ması -Vaqif Piriyev. 

Azərbaycan Hülakular dövlətinin mərkəzi kimi  - VaqifPiriyev. 

Azərbaycan  uğrunda  Qızıl  Orda  xan larının  Hülakularla  mübarizəsi  -  Vaqif 

Piriyev. 

Hüla külar dövlətinin süqutu. Azərbaycanda Çobanilərin hökmranlığı  - Vaqif 

Piriyev. 

Azərbaycan Cəlairilərin hakimiyyəti altında - Vaqif Piriyev. 

ġirvanĢahlar dövləti XIII-XIV əsrlərdə - Vaqif Piriyev. 

Arsax-Xaçın knyazlığı - tarix elmləri dok toru Fəridə Məmmədova. 

Teymur  və  To xtamıĢın  hücumları.  Azərbaycan  xalqının  istilaçılara  qarĢı 

mübarizəsi - Vaqif Piriyev. 

Azərbaycanda dövlət quruluĢu və idarə sistemi  - VaqifPiriyev. 

 

II FƏSĠL. XIII-XIV ƏSRLƏ RDƏ  AZƏ RBAYCANDA 

ĠCTĠMAĠ-ĠQTĠSADĠ QURULUġ  

 

Monqol  iĢğallarının  viranedici  nəticələri  -  tarix  elmləri  doktoru  Mikayıl  

Heydərov. 

Kənd  təsərrüfatı  və  aqrar  münasibətlər  -  Mikayıl  Heydərov.  Verg i  və 

nıükəlləfiyyətlər  -  Mikayıl  Heydərov.  Qazan  xan ın  islahatları  -  Mikayıl  Heydərov. 

Sənətkarlıq  istehsalı.  Əsnaflar  -  Mikayıl  Heydərov.  Ticarət.  Ticarət  yolları.  Pul 

dövriyyəsi - tarix elmləri namizədi Rauf Məmmədov. 

ġəhərlər - Mikayıl Heydərov. Xalq hərəkatı - Vaqif Piriyev. 

 

III FƏS ĠL. XV ƏSR AZƏRBAYCAN DÖVLƏTLƏRĠ 

 

XIV  əsrin  sonu  -  XV  əsrin  əvvəllərində  Azərbaycanın    siyasi  vəziyyəti  - 

tarix elmləri doktoru, professor Oqtay Əfəndiyev.  

Qaraqoyunlu dövlətinin yaranması və geniĢlənməsi  - Oqtay Əfəndiyev. 

ġirvanĢah I Ġbrahimin birləĢdirici siyasəti.  Gürcüstanla ittifaq  -tarix elmləri 

doktoru Şahin Fərzəlibəyli. 

Ağqoyunlu dövlətinin yaran ması - Şahin Fərzəlibəyli. 

---

9 

 

Ağqoyunlu  dövlətinin  xarici  siyasəti.  Teymurilər  və  Osman lı  dövləti  ilə 

mübarizə - Şahin Fərzəlibəyli. 

Səfəvi-QızılbaĢ hərəkatı. Səfəvilərin Ərdəbil malikanəsi -Oqtay Əfəndiyev. 

Azərbaycan-Rusiya  münasibətləri.  Avropa  ilə  əlaqələr  -  tarix  elmləri 

dok toru, professor - Yaqub Mahmudov. 

Siyasi  quruluĢ,  idarə  sistemi,  hərb i  qüvvələr  -  tarix  elmləri  doktoru 

Seyidağa Onullahi. 

 

 

IV FƏSĠL. XV ƏSRDƏ AZƏRBAYCANIN 

ĠCTĠMAĠ-ĠQTĠSADĠ HƏYATI 

 

Kənd  təsərrüfatı  və  aqrar  münasibətlər  -  Oqtay  Əfəndiyev.  ġəhərlər.   

Sənətkarlıq və ticarət.  Pul dövriyyəsi – Mikayıl  Heydərov,  Şahin Fərzəlibəyli. 

Uzun  Həsən  və  onun  varislərinin  islahatları  -  Oqtay  Əfəndiyev.  Xalq 

hərəkatı - Oqtay Əfəndiyev. 

 

 

 

 

V FƏSIL. XIII-XV ƏSRLƏRDƏ  

AZƏRBAYCAN MƏDƏNĠYYƏTĠ 

 

Maarif. Elm - Seyidağa Onullahi. 

Ədəbiyyat - Şahin Fərzəlibəyli*. 

Ep iqrafik abidələr - tarix elmləri doktoru Məşədixanım Nemətova. 

Ġncəsənət və memarlıq - akademik Əbdülvahab Salamzadə, Azərbaycan EA-

nın  müxbir  üzvü  -  Kərim  Kərimov,  Azərbaycan  EA-nın  müxbir  üzvü  -  Rasim 

Əfəndiyev, tarix elmləri doktoru -Seyidağa Onullahi. 

Fəlsəfi fıkir-fəlsəfə elmləri doktoru - Zümrüd Quluzadə. 

Maddi mədəniyyət-tarix elmləri doktoru, professor - Qara Əh mədov. 

 

VI FƏSĠL. AZƏRBAYCAN XVI ƏSRDƏ. 

AZƏRBAYCAN SƏFƏVĠLƏR DÖVLƏTĠ - Oqtay Əfəndiyev. 

 

VII FƏSĠL. XVI ƏSRDƏ AZƏRBAYCANIN 

ĠCTĠMAĠ-ĠQTĠSADĠ HƏYATI 

---