Hüseyn caviD
Yüklə 1,34 Mb. Pdf görüntüsü
|
336 Əvət o, tam kəndisi! Zavallı, ah, zavallı! Demək yersiz deyilmiş Söylənən sözlər, əvət, Cəlalın cinayəti Həqiqətmiş, həqiqət! Fəlakət bəkliyormuş Bizi hər şeydən əvvəl, Burda durmaq nafilə... Gəl, gedəlim, durma, gəl! Gedərlər. Gövərçinin səsi. Ey sararmış çiçəklər! Ey susmuş kələbəklər! Gözü yollarda qalmış Mənəkşəm sizi bəklər. Uluğ bəy dalğın bir halda balkona çıqar: Gövərçini dinlər. Dalğınlığı daha da artar. Gövərçin – qucağında bir yığın mənəkşə olaraq – ağır və pərişan adımlarla gəlib keçir. Uluğ bəy Gövərçin, unut, yavrum, Unut keçmiş günləri! Yalnız sığın Tanrıya, Əfv eylə xainləri. O hiyləgər Bosforu Anma artıq bir daha, O yıpranmış Bizansı Saqın, düşünmə əsla! Gövərçin Hər acıyı unutmaq Əvət, böyük təsəlli... Lakin təhəmmülüm yoq, 337 Səbrim yoq, nə etməli!? İstanbul xatiratı Dikənli bir ot kibi Parçalıyor qəlbimi, Aman, aman, yarəbbi!.. (Mə’yus bir halda babasının qolları arasına sığınır. Bu sırada bulutlar çəkilir, səhnə aydınlaşır.) Uluğ bəy Quzum, baq, şu bulutlar, Nasıl gəlib keçərsə, Həyatdakı dəhşətlər, Qayğılar da öyləcə Keçib gedən şeylərdir, Məraq etmək nafilə; Yalnız xəstə ruhlular Çırpınır eyvah ilə. Aydəmir gəlir. Gövərçin içəri girər. Aydəmir Əfəndim, söyliyorlar Dəmincik bir qaç nəfər Görmüş Yıldırım bəyi Anjel ilə bərabər. Uluğ bəy Haydı, baq, gör nerdədir? Həmən bul, gətir bana! Durma get, söylə, yalnız Bir qaç sözüm var ona. Aydəmir Pəki... 338 (gedərkən dönər) Diyorlar hətta Cəlalı da görmüşlər. Uluğ bəy Cəlal-filan istəməz, Yıldırımı bul, yetər! Aydəmir uzaqlaşır. Əkrəm – sadə bir qiyafətdə qoltuğunda iki-üç kitab olduğu halda gəlir. Uluğ bəy yerindən qalqar, son dərəcə səmimiyyətlə Əkrəmin əlini sıqaraq. Gəl, baqalım, əzizim! Nerdə qaldın, nə oldun? İnsanlardan qaçıb da Nə kəşf etdin, nə buldun? Həp dalar, düşünürsün, Sən bu çıqılmaz, dərin Kitabların içində Qərq olub gedəcəksin. Əkrəm Fəqət bu çırpınışla Kəşf etdiyim bir şey yoq, Hər nə qadar uğraşsa İnsan çocuqdur, çocuq. Öncə sandım gülümsər Bana bir ləm’ə, bir nur, Nihayət duydum ancaq Cəhalətim artıyor. Uluğ bəy Əvət, bir çoq bilgiclər, Feyləsuflar, ədiblər, Sənin kibi bu yolda Həp ictihad etmişlər. Hər kəs duymaq istəmiş 339 Müəmmalı xilqəti, Dərk olunmaz Tanrıyı, O sarsılmaz qüvvəti. Hər kəs uçduqca uçmuş, Yüksəldikcə yüksəlmiş, Fəzaları aşdıqca Çırpınıb vəcdə gəlmiş; Fəqət şəhpəri yanmış Şaşqın bir qartal kibi, Qeyb etmişdir nihayət İzlədiyi kevkəbi. Sarmaq istərkən bütün Kainatı bir anda, Donub qalmış ən küçük Bir zərrə qarşısında. Əkrəm Əvət, pək doğru, lakin Bu çırpınışlar bəncə: Pək datlı bir əyləncə, Məraqlı bir əyləncə... Uluğ bəy Böyük Ibn Sinalar Sokratlar, Əflatunlar Dahi bir ustad ikən Əcəb, nə buldu onlar!? Fəlsəfə bir çıqılmaz Yol ki, yormuş hər kəsi, Çoqlarını boğmuş da, Duyulmaz olmuş səsi. Əkrəm Fəqət bu günlər bənim Pək başqadır əyləncəm, 340 Gövərçindən, Cəlaldan Başqa bir şey düşünməm. Cəlaldakı quduzluq, Azğınlıq, sayğısızlıq, Alt-üst edib fikrimi, Bəni çıldırtmış artıq. İnsanlıq bu imişsə Nifrət, binlərcə nifrət! Böylə möhtəris, səfil Alçalmış ömrə lə’nət! Uluğ bəy (qafasını sallayaraq son dərəcə sinirli və qızğın) O gün ki, Istanbulda Gənclik fransızlaşdı, Getdikcə türk evladı Uçuruma yaqlaşdı. Yurdumuzu sardıqca Düşkün Paris modası, Hər kəscə örnək oldu Sərsəm firəng ədası. Sərxoşluq, iffətsizlik Sardı bütün gəncləri, Zəhərləndi getdikcə Məmləkətin hər yeri. Qəhrəman Oğuzların, Böyük Ərtoğrolların Sarsılmz xələfləri Şimdi həp sapqın, azğın... Avropadan fəzilət, Himmət, ciddiyyət, vüqar Dururkən yalnız çürük Bir züppəlik aldılar. Bu sırada Yıldırım Aydəmirlə bərabər gəlir. Aydəmir çəkilib gedər, Yıldırım isə durduğu yerdə dona qalır. 341 Yıldırım, gəl, yaqın gəl, Gəl, baqalım, nerdəsin? Eşitdim Cəlal kibi Başqa aləmlərdəsin. Bən səni ta küçükkən Öz ruhuma bəslədim. Bənim oğlum da bir gün Azarmış!.. Hiç bilmədim. (acı təbəssümlə) Söylə, sevgilin nerdə? Nerdə Paris töhfəsi? O fəlakət bayquşu, O soqaq süpürgəsi. Y ı l d ı r ı m Bəy baba! Əfv edərsin, Qəbahətli olsam da, Mə’zurum iştə, çünki Bənim niyyətim başqa... Bən istədim ki, suçsuz Bir ailə sevinsin, İşgəncədən qurtulub Məs’ud olsun Gövərçin. Yoqsa bənim Anjelə... Əsla doqunduğum yoq, Əmin ol, sənin oğlun Deyil azğın bir çocuq... G ö v ə r ç i n i n s ə s i Söndü parlaq əməllər, Bən ağlarım, el gülər; Yaralı, məhzun könül, Həp çırpınır, həp inlər. 342 Uluğ bəy (Yıldırımın qolundan tutaraq) İştə dinliyormusun? Durma, artıq, gəl bəri, Səni görsə, şübhəsiz, Coşar əski dərdləri. Hər üçü görünməz bir tərəfə çəkilir. Sonra Gövərçin gəlir: Gövərçin (yaralı səslə) Mənəkşəm, ah, nur yavrum! Səni aldımı Tanrım; Gəl bana, uf, nerdəsin? Sənsiz qan oldu bağrım. (arqa tərəfə baqar, Cəlalın gəldiyini görüncə) Ah, yenə o! Nerdə yavrum? C ə l a l Mərhəmət! Gövərçin Bəndən nə istiyorsun, get, çəkil get! C ə l a l Əfv et, bən bir divanəyim, suçum çoq, Fəqət düşün, divanəyə qələm yoq... Əfv et, cürmüm, qəbahətim çoqsa da, Əfv et, gərçi ləyaqətim yoqsa da... 343 Gövərçin Hiç zərər yoq, bən əfv eylədim səni, Fəqət sən də şu haldan qurtar bəni! Gəl, yaqın gəl, köksümü, gəl, parçala, Bəlkə ruhum işgəncədən qurtula... Şimdi Mənəkşəm, o sönmüş pənbə nur, Bəni ıssız məzarında bəkliyor. C ə l a l Gövərçin, qanatma könlümü, yetər... Çəkdiyim əzablar ölümdən betər, İşlədiyim suçun cəzası nəysə, İtaət eylərim, başım da getsə. Gövərçin (usanmış və çılğınca bir fəryad ilə) Yavrum!.. Nerdə yavrum!? C ə l a l Əfv et! Gövərçin Ah, çəkil! C ə l a l Gövərçin, Gövərçin!?.. Gövərçin (Cəlala) Çəkil get, səfil!.. 344 (Deyə sinirli və nifrətli baqışlarla içəri girər. Cəlal isə şaşqın bir heykəl kibi yerində dona qalır.) A n j e l (yan tərəfdən çıqaraq, Cəlalı Yıldırım zənnilə) Yıldırım!.. (təbdili-tevr ilə) Ah, Cəlal, sənmisin?.. C ə l a l (acı gülümsəyişlə) Əvət, Əvət, bənəm, gözəl, sevimli afət! A n j e l Ah, bu nasıl çöhrə? Nasıl qiyafət?! Aman, əfv et... C ə l a l Artıq yetər, şeytənət! Yetər dağıtdın yurdumu, yuvamı, Əlimdən aldın zevqimi, səfamı, Yaqıb-yıqdın fikrimi, xəyalımı, Çignədin həp müqəddəs amalımı. Yetər unutdurdun bana Tanrımı, Qaplan kibi parçalatdın yavrımı. Bən alçalmazdım, sən bəni alçaltdın, Sən bəni məhv etdin, ah, rəzil qadın!.. 345 Həmən sür’ətli və nifrətli adımlarla çəkilib gedər. Anjel şaşqın baqışlarla baqınıb durur. Bu sırada Edmon ağaclar arasında görünür, fəqət Yıldırımın gəlməkdə olduğunu görüncə çəkilir və onları dinləyib durur. Y ı l d ı r ı m (qarşı tərəfdən çıqaraq, acı təbəssümlə) Gözlərin yaşarmış, söylə bu hal nə? Hanki aşiqini bəklərsin yenə? A n j e l (şaşqın və sinirli) Sərxoşmusun, Yıldırım, ah, Yıldırım!? Y ı l d ı r ı m Sərxoş idim, əvət, şimdi ayıldım, Bilməm gözlərimə nələr göründü, Söndü əski məcnunluğum, həp söndü. Öncə nasıl yaqlaşıb qavuşduqsa, Öylə də ayrılmalıyız... A n j e l Ah, yoqsa, Yoqsa atmaqmı istiyorsun bəni? Xayır, xayır, əfsunlamışlar səni. Bir düşün, səndən ayrılırsam, bana Kim baqar, kim təsəlli edər?.. Y ı l d ı r ı m (istehzalı təbəssümlə) Cəlal, Edmon, bütün cihan müştəri... Kim rədd edər sənin kibi dilbəri? 346 A n j e l (sarsılmış bir halda) Aman, yarəb! Düşün, düşün bir kərə Kim dayanır bu çirkin təhqirlərə!? Y ı l d ı r ı m Zənn edərsəm artıq əlverir sükut, Mələk də olsan unut bəni, unut! A n j e l Niçin, söylə niçin? Y ı l d ı r ı m Sorma, hiç sorma! Çəkil! Artıq yetər, çəkil get, durma! (Sərt baqışlarla içəri girər, Anjel isə böht və heyrət içində dona qalır.) Edmon (ağaclar arasından çıqaraq acı və istehzalı qəhqəhələrlə) İştə sapqınlığın acı meyvəsi! İştə azğınlığın son nəticəsi! Əski hal nerdə? Baq, şimdi nə oldun? Söylə, Edmonu atıb da nə buldun? A n j e l (ağlar kibi görünür, məndil ilə göz yaşını silərək) Artıq əlverir çəkdiyim fəlakət, Bir də nə lazım bunca tə’nə, töhmət? Edmon (yarım qəhqəhəylə) Ya! Peşiman oldunmu yoqsa?.. Heyhat! Göz yaşların deyil, bütün kainat, 347 Bütün cihan alt-üst olub dağılsa, Dağlar, ormanlar kül olub savrulsa, Dənizlər qan püskürsə də, doğrusu, Sönməz bəndəki intiqam duyğusu. A n j e l (köksünü açaraq) Öylə isə gəl, gəl də, məhv et bəni, Gəl intiqam al da, avut könlüni... Edmon (ona yaqlşaraq) Xayır, bəni pək zənn etmə sərsəm! Çünki səni bir vuruşda öldürsəm, Çəkdiyin iztirabdan qurtulursun, Edmonun əlilə məs’ud olursun. (sinirli) Sana bir cəza vermək istərim ki, Ömrün olduqca həp gəmirsin səni, Hər görən səndən ibrət alsın ancaq... (Təhqiramiz və kinli bir tevr ilə yaqalayıb bir tərəfə çəkərək.) Haydı, gəl, durma, gəl, şərəfsiz, alçaq!.. Onlar çəkildiyi kibi Gövərçin çıqar, dalğın adımlarla köprüyə doğru yaqlaşır. Bu sırada Y ı l d ı r ı m dəxi təkrar A n j e l i izləmək üzrə Əkrəmlə bərabər çıqar. Uluğ bəy də eyni zamanda ağaclar arasında görünərək onları dinlər. Y ı l d ı r ı m Anjel səfil olsa da bir qadındır, Onu köydə yalnız bıraqmam, xayır, Kəndim getməsəm də bir başqasıyla Hər halda getməli o, Istanbula... 348 Əkrəm Bıraq, canım, o, şeytandan çoq bilir. Y ı l d ı r ı m Çoq bilsə də qəribdir, kimsəsizdir. (Getmək istər.) Əkrəm (bıraqmaz) Dəf etdin başından, yetər, getmə, dur! Y ı l d ı r ı m (mütərəddid) Lakin bu hiç vicdanıma sığmıyor. Uluğ bəy (çıqar) Saqın, məraq etmə, oğlum, o şimdi, Şıq bir fransızla savuşdu, getdi. (istehzalı təbəssümlə) Əvət, öylə gözəl, yosma afətlər, Sənin kibi çoqlarını cəzb eylər. Hətta dəmincik görmüşlər Cəlalı, O da Anjel için gəlmiş olmalı... Əkrəm Xayır, yanılmayın, əfəndim, xayır, Cəlalın dərdi zənnimcə başqadır, O, kəndini əfv etdirmək istiyor, Bəlkə Gövərçini görmək istiyor. 349 Uluğ bəy (sinirli) Nasıl!? Demək sərxoşluğu getdimi? Həp azğınlıq, sayğısızlıq bitdimi? Heyhat! Unutmalı keçmiş günləri, Yayından qurtulan oq dönməz geri! Y ı l d ı r ı m l a bərabər içəri girər; Əkrəm də şaşqın bir vəziyyətlə düşünüb durur. Bu sırada C ə l a l təpə başında görünərək ətrafı uçurumlu cığır ilə ilərilər. Gövərçin onu görüncə nifrətlə geri dönmək istər. C ə l a l Gövərçin, Gövərçin, mələk Gövərçin! Bu nifrətlər niçin? Söylə, ah, niçin? (Gövərçin usanmış bir tevr ilə çəkilib getmək istər, Cəlal acı və yaralı qəhqəhələrlə.) Qartaldan ürkən bir gövərçin kibi, Bəndən qaçmaq istiyorsun, öyləmi? Hiç təlaş etmə dur, saqın, getmə dur! Şimdi əfv olunur yapdığım qüsur. Gövərçin Xəyal, boş bir xəyal, sönük bir xəyal! Qırılmış bir könül, sağalmaz, mühal!.. (son dərəcə sinirli) Artıq unut, hər şey məhv olub getdi, Əvət Cəlal! Get! Bitdi... hər şey bitdi... (Balkona doğru ilərlər.) C ə l a l Son görüşdür, əfv et, xəyal olsa da, Son nəfəsdir, əfv et, məhal olsa da... 350 (Əllərini köksündə çapraz edərək, yəs’ və dəhşət içində baqa qalır.) Əkrəm Cəlal, şaşırdınmı? Ah, düşün bir az, Ər kişiyə ümidsizlik yaraşmaz! Hər dərd için şübhəsiz, bir çarə var, Bəsbəlli, hər qışı izlər bir bahar. C ə l a l Xayır, bu dərd için bulunmaz çarə, Xayır, bu bir qış ki, çıqmaz baharə. Əkrəm (bir az yaqlaşır) Gəl bəri, gəl yetər çocuqluq, yetər, Gəl, səni bəkliyor parlaq əməllər. Əvət, sən’ət, dəha, alqış, pərəstiş, Həp səni bəkliyor... C ə l a l İstəməm... keçmiş... Xayır, hiç bir şey istəməm, şimdi bən Yalnız mə’sum Gövərçinin qəlbindən Silinməz ləkəyi silmək istərim, Çoq alçaldım da, yüksəlmək istərim. Əkrəm Cəlal! Bu çılğın hal ilə əmin ol, Fəlakət doğurur həp tutduğun yol. C ə l a l (Qorqunc və acı qəhqəhələrdən sonra, qorxaq, şaşqın və məcnunanə baqışlarla baqar. Öncə həzin və titrək... sonra getdikcə sinirli və həyəcanlı bir fəryad ilə) 351 Uçurum: qaranlıq, çıqılmaz yolum, Uçurum: uçurum həp sağım, solum. Uçurum: duyduğum həqiqət, xəyal. Uçurum: uçurum yaldızlı amal. Uçurum: çağlayanlar, kəhkəşanlar, Uçurum: dənizlər, dağlar, ormanlar. Uçurum: üfüqlər, əngin fəzalar. Uçurum: uçurum çılğın dəhalar, Uçurum: sürəkli, coşqun alqışlar, Uçurum: uçurum süzgün baqışlar, Uçurum: şu çirkin, şu alçaq həyat, Uçurum: uçurum bütün kainat!.. (Uçuruma yaqlaşır.) Əkrəm Cəlal, bir düşün, ah, nə dəhşətli hal!.. C ə l a l Uçurum!.. Uçurum!.. (uçuruma atılır.) Gövərçin (Qollarını Cəlala doğru açaraq, son dərəcə mütəəssir) Cəlal, ah, Cəlal!.. (Bayılıb Əkrəmin qolları arasına düşüverir.) Pərdə SON 352 MÜNDƏRİCAT Ana………………………………………………………………………………7 Maral……………………………………………………………………………61 Şeyx Sən’an……………………………………………………………………..100 Şeyda……………………………………………………………………………240 Uçurum………………………………………………………………………….273 353 Buraxılışa məsul: Əziz Güləliyev Texniki redaktor: Rövşən Ağayev Tərtibatçı-rəssam: Nərgiz Əliyeva Kompyuter səhifələyicisi: Emil Məmmədov Korrektor: Pərvanə Məmmədova Yığılmağa verilmişdir 05.08.2004. Çapa imzalanmışdır 14.02.2005. Formatı 60x90 1/16. Fiziki çap vərəqi 22. Ofset çap üsulu. Tirajı 25000. Sifariş 24. Kitab “PROMAT” mətbəəsində çap olunmuşdur. Yüklə 1,34 Mb. Dostları ilə paylaş:
|