I beynəlxalq həMZƏ Nİgari

5

XIX ƏSRİN DÜNYA FƏLSƏFƏSİ TARİXİNDƏKİ XARAKTERİSTİK XÜSUSİYYƏTLƏRİ 

VƏ BU ƏSRDƏ YAŞAMIŞ AZƏRBAYCANLI NƏQŞİBƏNDI ŞEYXİ MİR HƏMZƏ NİGARİ

Mətanət Sadıqova (Şəkixanova) ........................................................................................................................  239

SEYYİD MİR HAMZA NİGÂRÎ’NİN DÜŞÜNCELERİ VE DİVANINDA KARABAĞ

Yrd.Doç.Dr.Muzaffer AKKUŞ  ..........................................................................................................................  247

NİGARİ AŞİQİ ŞAHNİGAR XANIM RƏNCUR

Minaxanım TƏKLƏLİ  

Fəridə ƏLİYEVA ...............................................................................................................................................  255

SEYİD NİGARİ VE MÖVLANA CƏLALƏDDİN RUMİ

Nəzakət Məmmədli  ...........................................................................................................................................  271

SEYYİD NİGARÎ’NİN ŞİİRLERİNDE “HÜSN-İ TALİL” SANATININ KULLANIMI

Ömer BAYRAM .................................................................................................................................................  277

SEYYİD NİGÂRÎ’NİN POETİKASI

Parvana BAYRAM  ............................................................................................................................................  285

NİGÂRÎ DİVANINDA KUR’AN KÜLTÜRÜ

Recep Orhan ÖZEL  ..........................................................................................................................................  299

SEYYİD NESİMİ VE MİR HAMZA NİGARİ: ŞİİRSEL SÖZÜN SEYRİ

Seadet Şıhıyeva  ................................................................................................................................................  323

XX ƏSRİN 20-30-CU İLLƏRİNDƏ AZƏRBAYCANDA MÜRİDİLİYƏ QARŞI MÜBARİZƏ

Şəhla Nuruzadə .................................................................................................................................................  345

XIX. YÜZYIL AZERBAYCAN’INDA DOĞU-BATI ÇATIŞMASININ 

KÜLTÜREL HAYATA YANSIMALARI

Zemine ZİYAYEVA  ............................................................................................................................................  353

AZƏRBAYCANIN MƏNƏVİ HƏYATINDA TƏSƏVVÜF (S.Y.BAKUVİ VƏ XƏLVƏTİLİK CƏRƏYANI)

Zöhrə Əliyeva  ...................................................................................................................................................  359

POSTERLƏR  ..................................................................................................................................................  365

MİR HƏMZƏ SЕYİD NİGARİ: HƏYAT VƏ YARADICILIĞI 

Albina RZAYEVA  ..............................................................................................................................................  367

ÜMUMTÜRK ƏDƏBİ, FƏLSƏFİ FİKRİNDƏ TÜRKÇÜLÜYÜN MAHİYYƏTİ VƏ TƏKAMÜLÜ 

Faiq Ələkbərov  .................................................................................................................................................  373

HƏMZƏ NİGARİNİN MÜRİDİ HACI MAHMUD ƏFƏNDİ

Faiq NƏSİBOV .................................................................................................................................................  381

SEYİD HƏMZƏ NİGARİ TƏRİQƏT ŞAİRİDİR

Şahismayıl İsmayılov  .......................................................................................................................................  385

MİR HƏMZƏ NİGARİNİN HİKMƏT XƏZİNƏSİ

Şəbnəm MƏSTƏLİLİ  ........................................................................................................................................  391

CİCİMLİDƏN AMASİYAYA GEDƏN TƏSƏVVÜF YOLU 

Prof.Dr. Şikar QASIMOV

Flora QASIMOVA  ............................................................................................................................................  395

FOTOLAR  .......................................................................................................................................................  405

İÇİNDEKİLER

---

6

I BEYNƏLXALQ HƏMZƏ NİGARİ SİMPOZİUMU | Amasiya

---

7

ÖN SÖZ

Son zamanlarda düzenlenen yerel tarihi kültür değerleri ve şahsiyetlerini konu 

alan sempozyumlardan biri de bu günlerde Amasya’da yapıldı. 31 Mayıs -1 Hazi-

ran tarihlerinde Amasya Üniversitesinin evsahipliğinde gerçekleşen “Karabağ’dan 

Amasya’ya Gönül Köprüsü – Uluslararası Hamza Nigârî Sempozyumu” Azerbaycan 

ve Amasya’da üniversite ve gönüllü kuruluşların ortak çalışması ile meydana geldi. 

Sempozyum,  Azerbaycan’dan  Qafqaz  Üniversitesi  Qafqaz  Araştırmaları  Enstitüsü 

ve MİRAS Kültürel İrsin Öğrenilmesine Kömek İçtimai Birliği, Amasya’dan Amasya 

Üniversitesi ve Azerbaycan Türkleri Kültür, Sanat ve Dayanışma Derneğinin katılımı 

ile gerçekleşti. 

Sempozyuma  konu  olan  Mir  Hamza  Nigârî  tasavvufi  ve  edebi  yönü  ile  19. 

Asra damgasını vuran önemli bir şahsiyettir. 1798 yılında Azerbaycan’ın Karabağ 

bölgesinde  doğan  Nigârî,  yine  bu  asırda  aynı  bölgede  yetişen  Mevlânâ  Hâlid-i 

Bağdadi’nin halifesi İsmail Şirvani’nin müridi olarak Sivas ve Amasya’da tasavvufi 

eğitimini gerçekleştirmiştir. Bir müddet Karabağ’da ilim ve tasavvuf eğitimi vermek-

le meşgul olan Nigârî, Rus yönetimi tarafından takibata uğrayınca memleketini terk 

etmek mecburiyetinde kalarak Erzurum’a gelmiştir. Daha sonra Amasya’ya yerleşen 

Nigârî buradaki tasavvufi faaliyetleri yanında yazdığı tasavvufi şiirlerle de meşhur 

olmuştur. Bu dönemde Azerbaycan’ın Karabağ ve Kuzey-batı bölgesindeki halife-

lerinin faaliyetleri sonucunda binlerce insan göç ederek Amasya ve etrafına yerleş-

mişlerdir. Hamza Nigârî Nigar sembolü ile ifade ettiği Allah aşkını büyük bir cezbe 

ile Divan ve halk edebiyatı tarzındaki şiirlerinde yansıtmışdır. Fuzulî, Şeyh Galib ve 

Niyazi Mısrî etkisiyle Türkçe ve Farsça divanları, Nigarname, Menakıbname isim-

li eserleri olan Nigârî, 1886 yılının 11 Ekim günü sürgün yaşadığı Harput’ta vefat 

eder. Vasiyeti üzerine Amasya’ya getirilerek Beyazıdpaşa mahallesinde defnedilir. 

Daha sonra Azerbaycan’daki müridlerinin yardımıyla türbe ve yanında Şirvanlı ca-

mii yaptırılır. Melami-Alevi neşveye sahip cezbeli bir şeyh olan Nigârî, Azerbaycan 

ve Türkiye’nin tasavvufi-edebi ortak değeri olarak edebi, tasavvufi, felsefi ve tarihi 

açıdan önemli bir şahsiyettir.  

Günümüze  kadar  Türkiye’de  Nigâri  ile  ilgili  çalışmalar  yapılmışsa  da 

Azerbaycan’da  son  yıllara  kadar  edibin  ismi  sadece  birkaç  edebiyat  tezkiresinde 

geçmekle kalmıştır. Türkiye’de birkaç kere basılan Türkçe Divanı dr.Nezaket Mem-

medli tarafından 2010 yılında Azerbaycan Türkçesinde yayınlanmıştır. Diğer bir ça-

lışma ise dr.Pervane Bayram’ın “Karabağlı Seyid Mir Hamza Nigâri’nin hayatı, yara-

dıcılığı ve Türkçe divanının poetik strukturu” isimli doktora tezi olmuştur. 

Mayısın  31’de  Amasya  Üniversitesi  konferans  salonunda  gerçekle-

şen  “Karabağ’dan  Amasya’ya  Gönül  Köprüsü  –  Uluslararası  Hamza  Nigârî 

Sempozyumu”nun açılış töreninde Azerbaycan Türkleri Kültür, Sanat ve Dayanışma 

Derneğinin başkanı Muttalip Ulutanrıverdi, derneğin onursal üyesi, Avukat Orhan 

Kayıhan, MİRAS başkanı Fariz Halilli, Amasya Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Metin 

Orbay, Giresun Üniversitesinin Rektörü Prof. Dr. Aygün Attar ve Azerbaycan Mil-

letvekili Ganire Paşayeva, katılımcıları selamlayarak Azerbaycan-Türkiye kardeşliği-

nin tarihi geçmişinden, Hamza Nigârî’nin iki ülke açısından birleştirici fonksiyonu-

na dikkat çekmişler, Nigari’nin hayat yolu ve edebi faaliyeti hakkında görüşlerini 

paylaşmışlardır. Açılış töreninde yer alan konuşmacılar Karabağ konusunu özellikle 

---