I beynəlxalq həMZƏ Nİgari
Yüklə 3,3 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Fərhad qaya dələndə…
- Yeri gəlmişkən
- Bu da Harşena dağı…
19 I BEYNƏLXALQ HƏMZƏ NİGARİ SİMPOZİUMU | Amasiya rusu, eşqini xəncər yarasıyla tarixə yazan Şirinin qız balasıdı. Qos-qoca Amasiya hər gün bu vəfanın, etibarın önündə içilən sədaqət and- ları dinləməkdədi. Artıq bir ənənədir ki, yeni ailə həyatı quran gənclər nigah mərasimindən öncə Fərhad ilə Şirinin abidələri önünə gül dəstələri qoyur, sədaqət andı içirlər. Türk düşüncəsində gülün eşq, sevda simvolu olduğunu bir yol söyləmişdik, yenə deyirik… Ənənəni qoruyanların canına sağlıq! Borcumuzdur bu ehtiram…
Ta uşaqlıqdan dinləmişəm bu sevdalı şərqini. Həsrətli könüllər əslində Fərhadı, Şirini tutalğa edib, öz pünhan duyğularını bu yolla dilə gətiriblər:
Amasiyadan uzaqlarda, dünyanın hər hansı səmtində bu misralar sadəcə bir eşq hekayəti, şərqi kimi oxuna bilər. Ancaq tam bir tarix, mədəniyyət, sənət və şahzadələr şəhəri olan Amasiyanın daha çox bütləşmiş, heykəlləşmiş gerçəkliklərilə üzbəüz qaldığın anda bu oxunanlar sadəcə dil əzbəri olan bir şərqinin misraları olmur ki! Daha çox tarixin bir parçası kimi dikəlir, baş qaldırır yaddaşdan: Fərhad qaya çapanda, Yadına Şirin düşər. Amasiyanın daş yaddaşıyla baş-başa, nəfəs-nəfəsə qalmayınca bu şərqinin iç dün- yasını bütöv, boyaboy anlamaq, duymaqmı olar… Olsa-olsa ancaq havasını, titrəyişini hiss edə bilərsən. Ancaq bir əfsanə, nağıl işləməsi, gəzərliyi kimi fəhm edərsən. Amasiyada olub, o məkan üçün çox təbii olan həzin, sərindən də sərin olan bir yay axşamında Fərhad və Şirinin son nəfəslərini yaşayıb, son ahlarını çəkib, axır can savaşı məqamlarında dırnaqlarıyla ova-ova zirvəsindən ətəklərinə yuvarlandıqla- rı qayalıqlara nəzər yetirməyincə bu deyilənlərin bir tarix olduğunu, reallığını göz önünə gətirmək olmaz ki! Tarixlə əfsanənin qovuşduğu bir reallıqla üzbəüz durub Fərhad və Şirin mozaikasına göz yetirməyincə elə mən özüm də böyük eşqin real mənzərəsinə, olmuşlarına şair təxəyyülünün düzüb-qoşduqları kimi baxırdım. An- caq yox, sal daşların, qranit qayaların sərt qoynundan açılan daş muzeylərin, qaya sarayların fonunda, bu tarixi abidələrin əlyetərində tunclaşmış, tarixləşmiş Fərhad heykəlinin, Şirin büstünün tamaşasına durduğum anlarda Fərhad dastanı da, Şi- rin nağılı da nağıllıqdan, dastanlıqdan çıxıb, bir gerçəkliyə, yaşanmış tarixə döndü. Gör harda, ömrümün-günümün hansı çağında doğma Tovuz rayonunun Düzqırıxlı kəndində Kərkükşünas alim əmim, professor Qəzənfər Paşayevin könül işığına oxu- duğum «Koroğlu» dastanından mənə tanış olan qeyz, vəfasızlığa qarşı dirəniş dolu misralar Türk dünyasının hansı bir əziz, doğma məkanında gəlib yadıma düşdü:
20 I BEYNƏLXALQ HƏMZƏ NİGARİ SİMPOZİUMU | Amasiya Qul etibarsızlığına olan qeyzin sədasına qalxıb, dikəlibmiş kimi yapılıb Fərhadın abidəsi gözəlim Amasiyada. Doğrudan-doğruya «Qalxıban yerimdən duraram, dönüklüyün boynunu vuraram!»-səslənişi şəkillənib görünüşündə. Bu duruşa, bu gözəl tarixləşməyə bir az gendən tamaşaya durub Şirin. Elə bil daşdan, qranitdən, tuncdan yonulmayıb heç – canlıdı, dipdiridi. İndicə durduğu yerdən qopub qədim Amasiyanın tarixi simvollarından biri olan Fərhad su kanalına doğru yeriş edəcək… Elə bil ünlü türk şairinin unudulmaz misraları bu gözəl yerişin, bu gözəl qədəmin qutlaması kimi dil ucuna gəlib: Yolunu bəkləyirəm, köksüm açıq, qəlbim açıq, Xəncər ol, bağrıma sancıl, əcəl ol – qarşıma çıx… Amasiyadakı Fərhad ilə Şirin mozaikasını, Fərhad su kanalını bu əsrarəngiz, qürurlu düşüncələrlə bir arada ziyarət etdim. Bu gözəl eşq yaşamının yazılı ədəbiyyatımızda nəqşlənməsi gözəlim Azərbaycanın taleyinə yazılıb. Dahi Azərbaycan şairi Nizami Gəncəvinin qələmiylə süslənib, abidələşib Fərhad ilə Şirinin eşq yaşantısı. Kitabdan- kitaba keçib. Mif tarixi üstələyib. Böyük ilham daşıyıcıları olan Səməd Vurğun da, Nazim Hikmət də Nizami babamızın yaratdığı eşq dastanının möhtəşəm barından barınıb, təzələyiblər deyilənləri. Hamısı bir arada Amasiyadakı Fərhad ilə Şirin mozaikasından, Fərhad Su kanalından keçir. Burası daha realdı, tarixin gerçək üzü kimidi… Qovuşmala- rına az, lap az qalıbmış. Lap vüsal dəmində ruzigarın üzü döndü, iblisliyin bəxti güldü. Öz külüngü öz başına endi Fərhadın, öz bıçağı öz köksünə yeridi Şirinin. Əcəl aldı, yer gizlədi. Qəbirləri arasında bitən güllər qara bir çalıquşunun dimdiyində getdi. Bütün bu olmuşların saxlancı, boxçası kimidi Amasiya. Gəlməyincə, gəlib də görməyincə əslini, nədənliyini anlaya bilməzsən ki!.. Yeri gəlmişkən MÖ. II yüzillikdə inşa edildiyi bilinən Fərhad su kanalı əfsanəyə bağlı bir mədəniyyət abidəsi olaraq tanınır. Kanaldan Roma dönəmində də istifadə edildiyi məlumdur. Qədim Amasiya şəhərinin su ehtiyacını ödəmək baxımdan qayalar oyu- lub, tunellər çəkilərək xüsusi yer divarları hörülərək ərazi xüsusiyyətlərinə uyğun şəkildə yaradılmışdır. Dərin ehtiramla qorunur, yad edilir… Ölməzliyin simvolu, əhdə vəfanın abidəsi kimi!
Gözəlim Amasiyanı seyr etmək, könlünə, gözünə daşımaq üçün ən baxımlı, ən əlverişli yer… Qalxdınmı, sakin oldunmu – qarşında qos-qoca Amasiyanın ge- niş açılmış köksünü görəcəksən… Evləri xana-xana! Ən görümlü nöqtəsindən Ay- ulduzlu Türk bayrağı əskik olmaz ki, Harşena dağının! Dönə-dönə göz yetirirəm. Unudulmaz Əhməd Cavadın şərqilənən misraları döyəcləyir yaddaşımı: Çırpınırdı Qara dəniz, Salam Türkün bayrağına!.. Yönü bəri baxan yamaclardan qalxan hava sərinliyi «Əleyküm-salam» ehtira- Yüklə 3,3 Mb. Dostları ilə paylaş:
|