I c I l d Qədim dövr Prof. Dr

döşü  də  eydi,  süd  axıb  gəldi.  Nə  olduğunu  görüb  daha  da  quruyub  m at 
qaldı.  Bu vaxt xatunun qulluqçusu eşində durarnən yoldan Keçən adam- 
lardan  “şahzadəni  axtarırlar,  hələ  tapmayıblar”  deyə  bir  xəbər  eşitdi. 
Bunu  eşitdİKdə  qorxub  çox  həyəcanlandı,  sonra  saraya  girib  ona  qulaq 
asmaq  halı  olmayan  xatuna belə  söylədi:
—EşİKdə  belə  söz  gəzir  Kİ,  şahzadəni  a x ta rırla r,  hələ  tapm ayıb- 
lar.  Bu  nə  sözdür?  -deyə  soruşdu.  Onda  x atu n   bu  sözü  eşidib  böyÜK 
qayğı,  Kədər  içində  həyəcanlanaraq  gözü  yaşla  dolu  tələsİK  hÖKmda- 
rm   yanına  gedib  “Ey  böyÜK  hÖKmdar”  Mən  belə-belə  sözlər  eşitdim , 
bu  nə  sözlərdir?  Məgər  biz  əzizimiz,  ən  Kİçiyimiz  M ağastvini  itirə- 
cəyİKmi?”  deyə  soruşdu.  Bu  sözləri  hÖKmdar  eşidib  qorxu,  həyəcan 
içində  ağlaya-ağlaya  belə  söylədi:
—Ey  fəlƏK!  BugünKÜ  gün  əziz,  sevimli  övladım ı  itird iy im   gün 
olacaqmı?  (deyib  ağlam ağı  dayandırıb  qadm a  təsəlli  verərəK  belə  de- 
di:
—Ey  mənim  sədaqətli  arvadım ,  sən  heç  n a ra h a t  olma!  Mən  indi 
hər  vəhclə  çalışıb  sevimli  övladlarım ı  ax tarıb   varm -yoxun  biləcəyəm 
(deyib  tez  öz  buyruqları,  inandıqları  ilə  birlİKdə  şəhərdən  Kənara  çı- 
xıb  ayrı-ayrı  yollarla  səpələnib  yer-yer  aram ağa  getdilər.
O nların 
a ra sm d a   bu 
söz  təzəcə 
y a y ılm ış d ı 
Kİ, 
b ir  b u y ru q  
tələsİK 
g əlib   hÖKmdara  ya x m la şa ra q :
—Ey  ulu  hÖKmdar!  L ütfən  qəzəblənməyin, 
İkİ 
şahzadə  sağ-əsən 
qayıdır,  ən 
k İçİk 
M ağastvi  şahzadə  b ü tü n   a x tarışla ra   baxm ayaraq 
tapılm ayıb,  onu  axtarıb  tapacaqlar  (deyə  söylədi.  HÖKmdar  bu  sözü 
eşidib  çox  saKİtləşdi,  belə  dedi:
—Ey  tale,  ey  tale!  Mən  çox  istəKİi,  əziz  övladım ı  itird im .  Övla- 
dım yeni doğulanda öyüncüm,  sevincim  az  oldu,  ax ırd a övladımı itir- 
dİKdə  n arahatçılığım ,  əzabım  çoxaldı.  Əgər  övladım  hazırda  sağ- 
əsəndirsə  qoy bizimlə qovuşsun,  ölmüşsə,  mənim vücudum   a rtıq  əzab 
çəKməyəcəK  (dedi.  X atun  bu  sözü  eşidib  b ağ rm a  ox  sancılm ış  adam 
Kİmi  ürəyi  ayağm a  düşdü,  zarıyaraq  belə  dedi:
—Üç  övladım  qulluqçuları  ilə  birlİKdə  əylənməK,  şadlanm aq 
üçün  çay  Kənarma  getdilər.  H am ısm dan  Kİçiyi  sevim li  istəKİi  övla- 
dım  yalnız  qalıb  gəlməsə,  ola Kİ,  tam am  bizdən  ayrıla,  bədbəxtlİK  ola 
(deyib  sızlarKən  İKİnci  buyuruq  gəlib  hÖKmdarm  h ü zu ru n a  yetişdi. 
Onda  hÖKmdar  ona:
—Ey  buyuruq,  sevimli  övladım  M ağastvi  h aradadır?  (deyib  bu- 
yurdu.  O  b u y u ru q   hÖKmdarm  bu y u ru ğ u n u   eşidəndə  isti  göz  yaşla- 
rm ı  axıdaraq,  qayğı,  əndişə  ilə  ağlayaraq  n itq i  tu tu lu b   dili-boğazı 
qurudu,  heç  b ir  cavab  verə  bilməyib  dimdİK  dayandı.  B unu  görüb
hÖKmdar  x a tu n u   ilə   h ö vln aK   d ed ilər:
—Tez  ol,  söylə,  ey  b uyuruq, 
k İç İk  
oğlum  h aradadır?  Vücudum 
n arah atd ır,  ə sir  oda  qovrulub  yanar  Kİmi;  ağlım ,  ruhum   Kütləşib 
özümü  bilm irəm ,  m ənim   qəlbimi  sm dırıb  m əhv  etmə  (dedi.  Onda 
İKİnci  b u y ru q   bodisatv  şahzadənin  öz  canm ı  qurban  verm əyini,  nə 
işlər  görm əsini  sırasıyla  dəqiq  söylədi.
Bu  sözü  hÖKmdarla  x a tu n u   eşidib  həyəcandan,  əzabdan  heç  nə 
edə  bilməyərəK  hönKÜrüb  ağ lad ılar,  ö v la d larm ın   öldüyü  yeri  gör- 
məK  istəyərəK   tez  gedən  a tla r  qoşulm uş  arabaya  əyləşib  o  qamış- 
lıq  çay  y a ta ğ ın a   g etd ilə r.  H açan  bodisavtm   özünü  q urban  verdiyi 
yerə  ça td ıla r,  ondan  so n ra  bodisavtm   a n rı-b əri  səpələnm iş  sümÜK- 
lərin i  görüb  böyÜK  b ir  ağacı 
k ü
I
ək
 
yerə  çırp an   Kİmi  özlərini  onun 
üstü n ə  atıb  üzüquylu  d ü şd ü lər,  h u şla rın ı  itirərəK   nə  olduğunu  ar- 
tıq   bilm əz  oldular.
Bu  v a x t  orada  dayanm ış  b u y ru q la rın   b aşçılığ ı  ilə  bəylər, 
in a n cla r  o n la rın   üzünə  soyuq  su   çiləd ilər,  yelpİK İədilər,  b ir  qədər 
sonra  hÖKmdarı,  x a tu n u   h u şa  g ə tird ilə r,  h u ş la rı  b a şla rın a   gələn 
Kİmi  o n la r  ə llə rin i  y u x a rıy a   q ald ırıb   ağ lay a-ağ lay a  belə  söylədi- 
lər:
—Necə  bədbəxtlİK  oldu?!  Övladım,  gözəl  balam!  ÖlməK  əzabı  nə 
üçün  səni  belə  tez  gəlib  tapdı,  səndən  öncə  mən  gərəK  öləydim.  Bu  nə 
gündür?  Belə  böyÜK  acıları,  əzabları  Kaş  görməyəydim  (dedilər.  On- 
dan  sonra hÖKmdar xatununun bayğınlıq vəziyyəti bir az  KeçdİKdə  saç- 
ları  dağılmış  halda  əllərini  sinəsinə  vuraraq  balıq  sudan  çıxarılıb  isti 
qumun  üstündə  çabalayan,  çırpm an  Kİmi  yerdə  çabalayaraq  belə  bir 
ağı  dedi:
—Kim  id i  bəs  doğrayan  y av ru cu ğ u m u n   v ü cu d u n u ?  Sərilib  ya- 
tır   sümÜKİəri  h ə r  yerdə.  Itird im   oğlum u,  sevgili  balam ı,  Kədərə, 
iz tira b a   düşüb  hərəK ətsiz  oldum ,  olurm u?  K im   idi  bəs  öldürən, 
yavrucuğum   ax ı  səni?  Mənə  bu  qədər  d ərd i,  qayğm ı,  əzabı  sə rt 
şimşəK  olm asın?  M ənim  bu  ürəyim   y arılıb   y ırtılm a d a n   necə  d u ru r 
beləcə?  Y uxum da  mən  açıqca  görm üşdüm   bu  halı: 
İ k İ  
məməm  bir- 
lİKdə  dibindən  Kəsilir  gördüm ,  azı  dişim   qoparılıb  düşüb  g əlir  idi. 
G örürm üşəm m i  bu  əzabın,  d ərd in   ta y -b ərab ərin i?  B undan  başqa 
(bir  y u x u   da  gördüm ):  üç  göyərçin  y av ru su n u n   laçm   ü çünü  də  qo- 
v u r,  b irin i  çalıb  ap ard ı.  İndi  itird im   ən 
k İç İk  
sevgili  yavrucuğu- 
m u...
Bəd  yuxu n u n   işarəsi  yalan  olmadı(deyib  beləcə  ağı  söylədi.Son- 
ra  elə  bu  v ax t  hÖKmdar  öz 
İ k İ  
oğlu  ilə  birlİKdə  ağlayıb  sızlayaraq 
bəylər  ilə  KÖməKİəşib,  qalmış  sümÜKİəri  bodisatvm   müqəddəs  xatirə-

---