Vaxtı öldürənlər ən böyÜK axmaq,
Hələ
kİ
qadirsən, qafil olma, qalx!
Ayıq başçılardan qüvvət alır Kənd,
Bürüyür öİKəni xeyKr-bərəKət.
Elbaşı ayıqsa çiçəKİənər yurd,
Eyni sudan içər həm qoyun, həm qurd.
Sevənlər eşq ilə onu öydülər,
Yağılar eşidib boyun əydilər.
Pənah istədilər çoxları ondan,
Çoxları öpdülər astanasmdan.
Könlü ayıqlarm fİKri, mətləbi,
Əlvandır səhrada çiçəKİər Kİmi.
BəylİK-ayıqlıqdır, haq yoluna çıx,
Ey
Kəmalı
günəş, çöhrəsi
açıq.
BəylİK -siyasətdir, ey elsevər bəy,
Onu doğru-düzgün yürütməK gərəK.
Bəxtiyar yaşayar ellər, əmin ol,
Bəyləri tu tsa la r doğru-dürüst yol.
Yaxşı ad -mərd üçün necə səadət!
ÖlməzlİK ülviyyət, ən ülvi qismət.
Bəy bayraq eləsə insaniyyəti,
Bütün yaxşılıqlar olar qisməti.
Elbaşı ucaltdı eli-obanı
Bürüdü cahanı şöhrəti, şanı.
Alqışlar, dualar onu ucaltdı,
Ad-sanı, dövləti günbəgün artdı.
Oldu cahan xalqı ona aşina,
Yığıldı hər yandan ellər başına.
ƏHMƏD YÜQNƏKİ
ATİB8TÜL
H6QAİQ
AOftX.
<«/•)
/C B A jM ftX
3 C 3 Q C 3 C
Ə
dib Əhməd Yüqnəni (YüqnəKİi) Q araxanlılar dövründə
yaşayıb yaratm ış mütəfəKKİr türK-islam şairlərindəndir.
Onun türK dili ilə yanaşı ərəb, fars dillərini dərindən bilməsi, islam
elmlərinə vaqif olması məlumdur. Gözləri görməsə də, daxili aləmi,
ruhu nurlu olan bu müqəddəs şəxsiyyət haqqmda daha çox dini-
əfsanəvi mətnlər-mənbələr danışır.
Ə.YüqnəKİnin qorunub saxlanm ış yeganə əsəri “Atibətül-
həqaiq”, yaxud “Hibbətül-həqaiq”, əslində, əxlaq Kİtabıdır. XII əsrin
birinci yarısında yazılmış əsər dövrün hÖKmdarlarmdan əmiri-əzəm
Mühəmməd Dada İspəsalar bəyə həsr edilmişdir.
“Şahnamə”dən gələn ənənəyə uyğun olaraq, Y. Balasaqunlunun
“K utatqu biliy”i Kİmi, “A tibətül-həqaiq” də əruz vəzninin mütəqarib
bəhrində yazımışdır. Ə.YüqnəKİ vəzni, bəhri saxlamaqla türK şerinin
əsas forması sayılan dördlÜKİərdən də geniş istifadə etmişdir.
Bununla yanaşı “A tibətül-həqaiq” poetİK Keyfiyyətlərinə görə
“K utatqu biliq” qədər mÜKəmməl deyil.
R .R .A ra tın
fİK rincə,
Ə.YüqnəKİnin
əsərin in
m ü x tə lif
n ü sx ələrin in m övcudluğu g ö stə rir Kİ, “A tib ətü l-h əq aiq ” türK-
m üsəlm an ziyalıları arasm da Kİfayət qədər m əşhur olmuş, orta
yüzillərin əxlaq Kİtabı Kİmi m araqla oxunm uş, özündən sonraKi türK
ədəbiyyatına əhəm iyyətli tə sir etm işdir.
Əhməd YüqnəKi
TANRININ MƏDHİ
İlahi,
öküş
həm d ayurm ən sanqa,
Səninq rəhmətinqdin umarmən onqa.
İlahi, sənə çox həmd söyləyirəm ,
Səndən m ərhəm ət umuram.
Sənamu ayuqay səza bu tilim?
Unarça ayaym, yarı bir manqa.
Bu dilim səni öyə bilərm i?
Gücüm yetin cə öyürəm , m ənə yardım et.
Səninq barliKinqKa tanuKİUK b ir ü r
Cəmad, canvar, uçqan, yü q ü rq ən nənqə.
Sənin
varlığma şahidlİK edir
Canlı, cansız, uçan, qaçan
hər şey.
Səninq birlİKİnqKƏ dəlil arKaqan
Bulur bir nənq içrə dəlillər minqə.
Sənin varlığm a dəlil arayan
B ircə şeydə m inlərlə d əlil tapır.
Y
ok
erdim , y a ra ttm q , yana yoK Kilıp
İKİnç
bar
Kilursən muKİrmən m unqa.
Y ox
idim, yaratdm, yenə
yox
edib
İKİnci
d əfə
yaradacaqsan, buna inandım.
Aya şək yolmda yiliqli, odun,
Kəl ottm özünq yul ölümdin önqə.
Ey şübhə yoluyla gedən, oyan,
Gəl ölüm dən öncə atəşdən qurtar.
Yarattı ol uqan tününq, Kündüzünq,
Udup biri-birKƏ y o rır önq-sonqa.
Qadir tanrı gecəni-gündüzü yaratdı,
Bir-birinə uyub ard-arda gəlirlər.
Tünətür tününqni Kününq Kİtərip,
Tününq Kİtərip baz y a ru tu r tanqa.
Gündüzü aparıb gecən i qaraldır,
Gecəni aparıb yenə danı ağardır.
Ölüqdin tiriq , həm tiriq d in ölüq
ÇiKarur,
KÖrürsən
munı,
Kəd anqa.
Ölüdən diri, diridəndə ölü,
Çıxarır, bunu görürsən, yaxşı anla.
Bu Kudrət idisi uluq bir bayat,
Ö lüqlərni tirqüzməK asan anqa.
Bu qüdrət yiyəsi uca bir tanrıdır,
Ölüləri dilitməK onun üçün asandır.
Peyqəmbərin mədhi
Eşit emdi Kaç söz həbib fəzlından,
U
kuş
huş y ititip sözüm ni anqa.
Dost fəzlindən indi bir neçə söz eşit,
Huşunu
mÖKəm
toplayıb
sözümü
anla.
01 ol haİK talu sı, Kİşi Kutluqı,
Törütmiştə yoK bil anqa tuş, tənqə.
Odur xalqm seçim i, ən müqəddəs
Kişi,
Yaradılanlar içində onun tayı, bərabəri yoxdur.
Rəsullər örünq yüzbu, ol yüzKƏ
köz
,
Ya olar Kizıl ənq, bu, ənqKƏ mənqə.
Peyğəmbərlər onun ağ üzüdür, o, üzdəKİ gözdiir,
Yaxud onlar al yanaq, o, yanaqdaKi xaldır.
Anmq öqdisindin tatır bu tilim,
Anınq mədhi bolsa şəKər, şəhd anqa.
Onu öydÜKcə dilim dadlanır,
Onun mədhindən dilim şəKər, bal olur.
Bu
KÜn
təqsü mindin dürud, ol yarın,
Əliq tuttaçırriKa əqirsə munqa.
Bu gün məndən ona ehtiram olsun, o, sabah
Əlimdən tutacaq mən dərdə düşsəm.
Dostları ilə paylaş: |
