Игтисадијјат илә сијасәтин бир-бири илә әлагәли олмасына сәбәб олан амилләрдән бири дә, истеһсал олунмуш малларын вә ја мәнфәә
Yüklə 1,59 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- (1-5) SİYASİ PARTİYA VӘ QÜDRӘTLӘR
35 Hər bir ölkənin məhkəmə orqanı öz hüquq və ixtiyarlarını həmin ölkənin konstitusiyasından, o da öz növbəsində qanunverici orqanın qəbul etdiyi qanunlardan götürür. Məhkəmə, ictimai pozğunluqların qarşısını almaq üçün polis və onun tabeliyində olan digər təşkilatlardan istifadə etmək hüququna malikdir. Bununla yanaşı o, son anda icraedici orqanın tabeliyində olan təhlükəsizliyi təmin edən digər qüvvələrdən də kömək ala bilər. Məhkəmə sisteminin özüdə müxtəlif vəzifələr icra edən ayrı-ayrı hissələrdən ibarət olur. 1-Konstitusiya məhkəməsi Üzərinə düşən ən başlıca vəzifə, konstitusiyaya nəzarət və onu qorumaqdan ibarətdir. 2-Ümumi məhkəmə Ümumi qanun pozuntuları barədə müvafiq hökm çıxarır. 3-Mətbuat məhkəməsi Mətbuatda yol verilən qanun pozuntularına dair müvafiq hökmlər çıxarır. 4-Ordu məhkəməsi Orduda yol verilən qanun pozuntularına dair müvafiq hökm çıxarır. 5-Siyasi məhkəmə Siyasi qanun pozuntularına dair müvafiq hökm çıxarır. Bəzi ölkələrdə siyasi məhkəmə təhlükəsizlik komitəsinin nəzarəti altında olur. 6-Sinfi məhkəmə Ticari məsələlərdə yol verilən qanunsuzluqlara dair müvafiq hökmlər çıxarır. 7-Xüsusi məhkəmə Xüsusi hallarda təşkil olunur: İnqilab məhkəməsi, ailə məhkəməsi, yoldaşlıq məhkəməsi və s. məhkəmələri buna misal çəkmək olar. 8-Hakimlər məhkəməsi Hakim və məhkəmə işçilərinin yol verdikləri qanun pozuntularına dair müvafiq hökmlər çıxarır. 9-Müştərək məhkəmə 36 Digər orqanlarla, xüsusilə icraedici orqanla birgə təşkil olunur və ictimai təhlükəsizlik kimi məsələlərə dair müvafiq hökmlər çıxarır. 10-Tabeçilikdə olan digər təşkilatlar Cəmiyyət üzvlərinin hakimiyyət orqanlarından etdiyi şikayətlərə baxan Dövlət idarələri üzrə Әdalət Məhkəməsi və Dövlət Baş Nəzarət İdarəsini bu misal çəkmək olar. Məhkəmə sistemi sair orqanların, xüsusilə də icraedici orqanın müdaxiləsi olmadan fəaliyyət göstərməlidir. Bu məsələ müxtəlif ölkələrdə bir-birlərindən fərqli olsa da, bir çox ölkələrdə məhkəmə və onun çıxardığı hökmlər dövlət və qeyri-dövlət partiya və siyasi qurumlarının təsiri altına düşür. Belə ki, bəzən siyasi partiya və qururmların arasında məhkəmədən hesabat aparıcı bir vasitə kimi istifadə olunur. Bu günlər isə, məhkəmə sisteminin üzərinə düşən vəziflərin icrasında əldə etdiyi müstəqilləyə xüsusi diqqət yetirmək lazımdır. (1-5) SİYASİ PARTİYA VӘ QÜDRӘTLӘR Rəy və tərzi-təfəkkür, inam və etiqadların və cəmiyyət üzvlərinin bir-birlərindən fərqli olan təmayülü, cəmiyyətdə müxtəlif siyasi cərəyanların meydana gəlməsinə səbəb olmuşdur. Yaranmış belə bir şəraitdə millət müxtəlif ictimai quruplara bölünür və təbii olaraq, onların hər biri özünə məxsus tərzi-təfəkkür və siyasi amala tabe olmalı olur. Bu isə, cəmiyyətdə siyasi fəaliyyətə gətirib çıxaran və mürəkkəb qalmaqal və qarşıdurma ilə nəticələnən siyasi qüdrətlərin meydana gəlməsinə səbəb olur. Hər hansı bir cəmiyyətin siyasi quruluşu, milli və ya məhəlli səviyyədə meydana gəlir. Milli səviyyədə olan siyasi qüdrətlər öz üzvlərini bütün ölkə boyu cəmiyyətin öz içindən seçdikləri üçün milli birliyə, onun möhkəmlənməsinə və cəmiyyət üzvlərinin ölkədən asılı olduqlarını dərk etmələrinə köməklik edirlər. Lakin bəzi siyasi qüdrətlər, hərəkət və dəyişikliklərdə olduqları müddətdə ya dövlətlə qarşı-qarşıya durur, ya müstəqillik, ya da dövlətin öz qüdrət və səlahiyyətini azaltma tələblərini irəli sürürlər. Başqa sözlə 37 desək, milli səviyyədə olan siyasi qüdrətlər, milli birliklə əlaqəli olaraq həmrəylik, məntəqə səviyyəsində olan siyasi qüdrətlər isə, bunun əksinə olaraq, pərakəndəlik xüsusiyyətinə malik olurlar. Әlbətdə, irəli sürülən tələblər heç də tam müstəqillik və mərkəzi dövlətdən ayrılmaq xarakteri daşımır. Sadəcə olaraq dövlətlə sülh və həmkarlıq şəraitində yaşayıb, daha çox azadlıq və məntəqələrə aid olan məsələlərin həll olunmasında onlara da müəyyən hüquqların verilməsini tələb edirlər. Belə bir vəziyyəti federal dövlətlərdə daha çox müşahidə etmək olar. Aydındır ki, siyasi quruplaşmaların və cəmiyyətdə gizli və aşkar, rəsmi və qeyri-rəsmi təşkilatların meydana gəlməsi, siyasi iradənin yaranması üçün siyasi fəaliyyətləri özündə əks etdirir və ya özünün siyasi maraqlarını tətbiq edib nəzərdə tutduğu hakimiyyəti təsis etmək üçün ya siyasətlər üzərinə təsir qoyur, ya da siyasi mövqeyə malik olub, mühüm vəzifələri ələ keçirir. Ümumilikdə götürsək, siyasi quruplaşmaları iki hissəyə bölmək olar: 1-Dövlətlə müxalif və ona qarşı mübarizə aparan siyasi quruplar; 2-Dövlətlə həmrəy olan siyasi quruplar. Adətən, dövlətlər onlarla müxalif olan qruplaşmaların fəaliyyətinə dözməyib, onları oradan götürməyə çalışırlar. Yaranmış belə bir şəraitdə hər iki tərəf digərini məhv edib aradan götürmək istəyir. Dövlətlər onların havadarlarının kim olduğunu, harada və necə meydana gəldiklərini üzə çıxarıb əks təbliğat apararaq, ümumi münasibətin onlara qarşı mənfi olmasına çalışırlar. Mübarizə üsulları isə, dövlətlərin hakimiyyət quruluşundan fərqli olaraq qətl, edam, işgəncə, ictimai fəaliyyətdən məhrum etmək, terror və sair üsullarla aparılır. Dövlətlə müxalif olan siyasi qurumlar öz növbələrində terror, şayiələr yaymaq, üsyan və çevrilişlər etmək, ölkədaxili və xaricində dövlət əleyhinə əks-təbliğat aparmaq, ictimai və iqtisadi böhranlardan bəhrələnmək, gizli məktub və elanlar yaymaq və bu kimi digər üsullardan istifadə edərək dövlətin nüfuzunu azaldıb, onu camaatın gözündən salmağa çalışır. Müxalif siyasi qruplaşmalar qarşılarına qoyduqları hədəfə çata bildikdə, hakimiyyəti çevirib qüdrəti öz əlinə ala bilərlər. Yüklə 1,59 Mb. Dostları ilə paylaş:
|