İkinci dünya müharibəsinin abş üçün nəticələri
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
247 Onların əsas vəzifəsi – bu ərazilərdə qərbyönümlü rejimləri devirm ək və qlobal cihadı genişləndirimək üçün plasdarm yaratmaqdan ibar ətdir. Bundan ötrü onlar h ər vasitədən: populist şüarlardan, terror aktlarından, partlayışlardan istifadə edirlər. Müs əlman dünyasının professional inqilabçıları – müca- hidl ərdir. Onlar qarşısına islam inqilabını bütün dünyaya yaymaq m əqsədini qoymuşlar. Müasir mücahidizmin əsas mənbəyində 1928-ci ild ə Britaniya xüsusi xidmət orqanları tərəfindən yara- dılmış “Müsəlman qardaşları” cəmiyyəti durur. Bu cəmiyyəti yaratmaqda Londonun m əqsədi Britaniya müstəmləkə siyasətinə qarşı çıxan müsəlman dünyasınn milli və dini birliyini parçala- maqdan ibar ətdir. “Soyuq müharib ə” zamanı Britaniya estafeti ABŞ-a ötürdü. ABŞ isə Qafqazda və Orta Asiyada dini narazılıqları süni surətdə q ızışdıraraq əvvəl SSRİ-də, indi isə Rusiyada vəziyəti gərgin- l əşdirir. “Müsəlman qardaşları”nın idarə mərkəzlərinin böyük his- s əsi Münhendə, Hamburqda, Parisdə, Londonda və b. Avropa m ərkəzlərində yerləşir. Mücahidl ərin əsas ideologiyası – islamçılıqdır. İslamçılığın iki əsas cərəyanı mövcuddur. Bu cərəyanlardan biri ağlar – gizli sufi t əşkilatlarının üzvləridir. Bu cərəyan daha çox liberal elitanı v ə ziyalıları özündə birləşirən bir cərəyandır. Onun öz təsirini daha çox göst ərdiyi ölkə Türkiyədir. Berə ki, müasir Türkiyə üçün s əciyyəvi cəhət məhz yeni dünya düzənində “Türkiyə” dinindən daha çox etnik s əpgidə çıxış edir. İkinci cərəyan olan - qırmızılar - əsasən “müsəlman qardaşları” cəmiyyətinin əsasında meydana çıxan qurumlardır. Onların “mayakı” vəhabizm adını almış siyasi islamçılıqdır. Vəhabizm qlobal cihadın avanqardı hesab olunur. İslamda bu ideya cərəyanı xristianlıqda protestantlıq, sosializmdə bolşevizmlə eynilik təşkil edir. Onun əsas maliyyə dəstəyi narkotik ticar ət kontrobandası və həmçinin Səudiyyə Ərəbistanı, Pakistan v ə başqa ölkələrdir. İndiki dövrdə “qırmızı”ların dayaq bazası, generatoru Əfqa- nıstandır. Hansı ki, cihad burada vəhabizmin övladlarından sayılan talibanizm bayrağı altında aparılır. 248 Çeçenistan hadis ələrinin ilk dövrü “ağlar”ın, sonrakı dövrləri m əhz “qırmızılar”ın təsiri altında baş vermişdi. Çeçnistan inqilabının “Dudayev” dövrü (1991-1996-cı illər) “mədəni oyanış”, “azadlıq əldə etmə” istiqaməti götürmüşdü və ona “mədəni”, “zi- yalı” C.Dudayev rəhbərlik edirdi. O, terrorizmdənkənar, terrorçu fondlarından ehtiyat edən adam idi. Onun xarici işlər naziri Ş.Beno deyirdi ki, C.Dudayev respublikaya daxil olan çekl əri yoxlatmağı əmr etmişdi. O əmin olmaq istəyirdi ki, bu pullar ölkəyə terror- çulardan daxil olunmur. Amma C.Dudayevin ölümünd ən bir neçə il sonra 1999-cu ild ə Çeçen cihadının siması “Ərəb Çe-Gevarı” X əttab oldu. Simvolu isə terror aktları və şəhidlər, əsas himayədarı is ə “Müsəlman qardaşları” oldu. Yaxın Sərq terrorçularına qarşı müharibədə qələbə qazanmaq üçün gücü əsasən iki istiqamətə yönəltmək, yəni terrorçuluğu məhv etm əklə yanaşı onları yaradan səbəbləri də aradan qaldırmağa yön əlmiş siyasi prosessləri qaydaya salmaq lazımdır. Məhz rusların Çeçenistandakı hərəkətləri bu istiqamətdədir. Son dövrl ər dünyada əsas qaynar nöqtələrin İslam dininə m ənsub xalqların yaşadığı bölgələrin olduğunu da nəzərdən qaçır- maq olmaz. Eyni zamanda müs əlman azadlıq hərəkatında, sözsüz ki, əlahiddə əhəmiyyətə malik, bir çox hallarda həmin hərəkatın əsas stimulu v ə ideoloji bazası olan İslamın rolunun, potensial imkan- larının dərk edilib qiymətləndirilməsi baxımından da çeçen azadlıq h ərəkatının öyrənilməsi son dərəcə zəruridir. Şimali Qafqazda ilk münaqişə çeçenlərlə inquşlar arasında baş verdi. Tarix boyu bu iki xalq bir-birinə o qədər qaynayıb- qarışıb ki, onlar özlərinə “vazkar” yəni “bizim xalq” deyirlər. La- kin Rusiyanın ənənəvi “Parçala, hökm sür!” siyasəti “Vaynax Respublikası”nı Çeçenistana və İnquşetiyaya parçaladı. 1990- cı ilin noyabrında RF xalq deputatları qurultayının q ərarına əsasən Çeçnistan və İnquşetiya ayrılan zaman regionların s ərhədləri müəyyənləşmədi. 1992-ci ildə “Çeçen-İsgeriya”nın par- la menti İnquşetiya ilə sərhəd xəttini 1934-cü ildə olduğu kimi q əbul etdi. 1993-cü ildə R.Auşev və C.Duduayev arasında separat müqavil ə imzalandı ki, buna əsasən Sunjenski rayonu İnquşetiya- 249 ya, Çernovodsk v ə Assinovski yaşayış məntəqələri Çeçenistana verildi. Amma Dudayevin ölümünd ən sonra Çeçenistan, İnquşeti- ya ya qarşı torpaq iddiası qaldırdı. İndi həm inquşlar, həm də çeçen- l ər Sunjenski rayonunu özününkü hesab edir. 2001-ci ilin yanvarında Çeçenistanda inzibati mərkəzi Sernovodsk olan Sunjenski rayon u yaradılmışdı. İnquşların Sundenski rayonunun çah əsi 881 km 2 - dir. Burada neft yataqları mövcuddur. Repre ssiyaya uğramış xalqların reabilitasiya problemi, əsasən ərazi reabilitasiyası çox böyük partlayışa səbəb oldu. Şimali Qafqazda ikinci ən böyük etno-siyasi münaqişə osetin-inquş müna- qi şəsidir. Onun da kökləri 1944-cü ilə gedib çıxır. 1944-cü ilin yanvarın 31-də SSRİ DTK-nın qərarına əsasən Çeçen-inquş MSSR l əğv olunaraq 100 minə yaxın inquş Qazaxıstana sürgün edilmişdir. SSRİ dağıldıqdan sonra RF parlamenti “İrticaya məruz qalmış xalqlar haqqında” qərar qəbul etdi. Həmin qərara əsasən Sibirə, Qazaxıstana sürgün edilmiş Qafqaz xalqlarının təkcə hüquqları deyil, h əm də əvvəlki inzibati-ərazi bölgələri də özlərinə qaytarıl- malı idi. Bu qərar Şimali Osetiyada narahatçılıq yaratdı. Onların sürgünd ən sonra sahib olduqları inquşlara məxsus münbit Priqorodik rayonunu qaytarmaq ist əməməsi 1992-ci ilin oktyabrın 31-d ə inquşlarla osetinlər arasında münaqişəyə səbəb oldu. Həmin gün Şimali Osetiyada soyqırım baş verdi. Rus siyas ətçiləri Çeçenistandakı hadisələri Rusiyanın bu regiondakı milli və geosiyasi maraqlarına açıq meydan oxumaq kimi qiym ətləndirirlər. Rusiya Geosiyasi Ekspertiza Mərkəzinin direktoru A.Q.Dugin qeyd edirdi ki, müasir Rus dövl ətinin efektivliyi bu gün indikatorun bir nöqt əsi ilə - Şimali Qafqazdakı, əsasən Çeçenistandakı vəziyyətlə qiymətləndirilir. Rusiyaya qarşı çıxış edən qüvvələr qarşılarına Rusiyada, xüsusilə Şimali Qafqazda v əziyyəti gərginləşdirmək, postsovet məkanında Rusiyanın təsirini l əğv etmək, sonra isə RF timsalında Avrasiya məkanını bölüşdürmək məqsədi qoymuşdular. Rusiya dilemma qarşısındadır. O siyasi c əhətdən o qədər zəifdir ki, regiona daxil olan xarici qüvv ələrin qarşısını ala bilmir. Həm də o qədər kasıbdır ki, öz gücü il ə bu bölgədə fəaliyyət göstərə bilmir. Rus liderlərinin bir hissəsi başa düşürlər ki, indiki yeni dövlətlərdəki demoqrafik proses onu Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|