A Z
R B A Y C A N
X Z R D N Z G M
L Y
И
ИЧИ И И
26 oktyabr 2017-ci il № 73-76 (9167)
7
YARIZARAFAT,
YARIgERçƏK
Bir qadının həyat yoldaşı üçün etdiyi
fədakarlıq yüz kişinin bütün fədakarlığı-
nı üstələyər.
Kişilər özlərindən güclüyə yox, gözəl-
liyə daha tez təslim olurlar.
İmkanların içində ən yaxşısı seçim im-
kanıdır.
Düşündükləri heç vaxt düz çıxmadığı
üçün bəziləri düşünmədən danışırlar?
Mənim o qədər vaxtım yoxdur ki, əyri
yollarla gedim.
Dedi-qodu sənətdir? Sənət deyilsə,
niyə bəzi adamlar bütün ömür boyu de-
di-qodu ilə məşğul olurlar?
günün yarısını satmaq, yarısını da
atmaqla məşğul olanlar görəsən nə vaxt
dincəlirlər?
Birinin bir yalanının qabağına üç ya-
lan çıxaran var.
harda həqiqət varsa, orda heç vaxt ba-
sırıq olmur.
Mən çox şey görmüşəm, amma indiyə-
dək həqiqəti demək üçün adamların növ-
bəyə düzüldüyünü görməmişəm.
Bəziləri yalnız benzin qalxanda cin atı-
na minirlər ki?
Şöhrət soyuducu deyil. ona görə şöh-
rət yiyələri tez korlanır?
Qadının razılığını və ya narazılığını
baxışları qədər dəqiq nə ifadə edə bilər?
Xoşbəxtliyə aparan yolu bədbəxtin qa-
pısı ağzında axtarmazlar.
həqiqət qiymətləndirilməyən yerdə
həqiqəti demək daha böyük cəsarət tələb
edir.
Bəziləri həqiqətdən lap qripdən qorun-
duğu kimi qorunur.
ot var, kökünün üstündən başqa, har-
da desən, bitər.
Adam var, yalan danışmaq imkanı nə
qədər məhdud olsa, o qədər də yalan da-
nışmaq istəyi artır.
“Mən yalan danışmıram” deyənlər
həqiqəti də demirlərsə, bəs danışdıqları
nədir?
Məni bəxtimlə bir oyadarsınız. Bəxtim
heç vaxt eyni vaxtda oyaq olmamışıq.
Nə həqiqətə yaxşı dost, nə yalana qatı
düşmən olmayandan yaxşı heç nə çıxmaz.
Mən həqiqət aşiqi deyiləm və bəzi
həqiqətləri eşitmək belə istəmirəm.
Amma bu, mənim yalana nifrətimi zərrə-
cə də azaltmır.
Yalan danışmaq cəsarət tələb etsəydi,
bəlkə bir nəfər belə yalan danışmazdı.
Dəriniz istənilən rəngdə ola bilər.
Amma üzünüz ağ olmalıdır.
Leş gəzdir, söz gəzdirmə.
Adam var, görməyəndə darıxırsan,
adam var görəndə.
Nə gözlədiyini bilməyəndə gözləməyə
nə var ki?
gülüş pis şey olmasa da, heç kəsi özünə
güldürmə.
Keçmişindən gələcəyə pis heç nə götür-
mə. onsuz gələcəkdə də pis adam olacaq-
sa, pis çox şey olacaq.
Tanıdığımız adamlar da maskalarını
niyə çıxarmırlar?
Bostanıma daş atanların sayı xeyli aza-
lıb. Daş çox bahalaşıb ki?
haram yeyənlər halalla haramın fərqi-
ni çox yaxşı bilirlər. Yoxsa arabir səhvən
də olsa, halal yeyərdilər.
Düzünü de, düşmənim də olsan, dedi-
yin həqiqəti təsdiq etməyə hazıram.
Niyə iş göstərmək əvəzinə bəziləri daha
çox özlərini işgörənlər kimi göstərməyə
çalışırlar?
cin deyillər, şeytan deyillər. Ağıllı
adamlardan qorxmağa dəyməz.
Əriştə yemirəm. çünki adətən əriştəni
özünə umac bişirə bilməyənlər bişirirlər.
Rasif TAHİROV
www.seanews.az
Stressin nəticələri kişilər-
lə müqayisədə qadınlara daha
dramatik təsir edir. Alimlər
aşkar ediblər ki, zəif cinsin
nümayəndələrinin orqaniz-
mində stresslə əlaqədar elə
neqativ proseslər yaranır ki,
əks cinsin nümayəndələrində
bununla rastlaşmaq olmur.
Rambler/Doktor saytı xə-
bər verir ki, ABŞ-ın Briqama
Yanqa Universitetinin əmək-
daşları apardıqları tədqiqat
nəticəsində müasir cəmiyyətdə
qadınların keçirdikləri stress,
depressiya və həyəcanlı ha-
disələrdən kişilərə nisbətən
daha çox əzab çəkdiklərini təs-
diq ediblər. Onlar həmin feno-
menin səbəblərini açıqlayıblar.
Tədqiqatın müəllifləri belə
qənaətə gəliblər ki, kişilərdən
fərqli olaraq stressin təsiri al-
tında qadınlarda bağırsaq bak-
teriyalarının tərkibi dəyişilir.
"Kişi və qadın orqanizmində
bağırsaq mikrobiomu stressə
müxtəlif cür reaksiya verir",
- deyə layihənin müəllifi, pro-
fessor Laura Bridcuoter qeyd
edib.
Siçanlar üzərində aparılan
təcrübə zamanı onların qəfil
və qorxulu səsləri zamanı ke-
çirdikləri stress tədqiqatçıları
belə qənaətə gəlməyə əsas ve-
rib. Nəticədə stress keçirən dişi
siçanların bağırsaq bakteriya-
larında dəyişiklik baş verməsi
aşkar olunub.
Mütəxəssislərin dediyinə
görə, stress zamanı qadın orqa-
nizmində daha çox faydalı
bakteriya məhv olur və eynən
yağlı qidalar qəbul edənlərdə
olduğu kimi işləməyə başlayır.
STRESS QADINLAR üçüN
DAhA TƏhLüKƏLİDİR
“Amazon” şirkəti “Kindle” seriyası-
nın 10 illiyi münasibətilə ilk sukeçirməz
bukriderini təqdim edib. “Kindle Oasis”
adlı yeni qurğu “IPX8” müdafiə siste-
minə malikdir ki, bu da qurğunu 1 metr
dərinliyində suda 30 dəqiqə saxlamağa
imkan verir.
“hitech.vesti.ru” saytı xəbər ve-
rir ki, “Oasis” modeli görünüşcə ötən
il təqdim olunmuş eyniadlı qabaqcıl
modeldən az fərqlənir. Ekranın di-
aqonalı 7 düym təşkil edir. 2016-cı
ilin bukriderindən fərqli olaraq yeni
qurğuya akkumulyatorun işləmə
müddətini artıran maqnit örtük qoş-
maq olmaz. Həmçinin batareyanın
ölçüsü böyüdülüb, lakin korpusun
qalınlığı olduğu kimi (3,4 millimetr)
saxlanılıb.
Ekranın sıxlığı əvvəlki kimi
(1düym üçün 300 piksel) saxlanılıb,
ancaq çoxsaylı işıq diodları sayə-
sində təsvir daha parlaq olub. Həm-
çinin “Kindle Oasis” modeli işığın
parlaqlığını avtomatik tənzimləyən
işıqlanma dərəcəsi datçiki, səhifələri
çevirmək üçün fiziki düymələr, “Wi-
Fi” və “4G LTE” modulları ilə təchiz
edilib.
Cari ilin oktyabrında bukride-
rin tədarükünə başlanılacaq. Səkkiz
giqabayt yaddaşa malik versiyanın
qiyməti 250 dollar təşkil edəcək.
“AMAZoN” ŞİRKƏTİ SUKEçİRMƏZ BUKRİDER TƏQDİM EDİB
Şimali Çinin Sənaye Birliyi olan "No-
rinco Group" şirkəti dünyada ən sürətli
maşın-amfibiya yaradıb. Çəkisi 5,5 ton olan
nəqliyyat vasitəsi suda sürətini saatda 50
kilometrədək artıra bilir.
"vistanews.ru" xəbər verir ki, maşının
adı hələlik gizli saxlanılan baş konstrukto-
run bəyanatına əsasən, nəqliyyat vasitəsini
hazırlayanlar onun çəki təsirini minimuma
endirməyə və hidravlik müqavimətini azalt-
mağa müvəffəq olublar. Bu, nəqliyyat vasitə-
sinə həm quruda, həm də suda yüksək sürətlə
hərəkət etməyə imkan verir. Maşının bütün
aparıcı və əsas texnologiyaları çinli mühən-
dislər tərəfindən "sıfırdan" hazırlanıb.
Hazırda bu, ən sürətli maşındır və dünya-
da analoqu demək olar ki yoxdur.
ƏN SüRƏTLİ MAŞIN-AMFİBİYA YARADIBLAR
Havalar soyuyanda, qış
fəsli yaxınlaşanda orqanizmin
müqavimət qüvvəsi zəifləyir.
Ona görə də havalar soyuyana
qədər vitaminlərlə zəngin olan
qidalar qəbul etmək, orqanizmin
müqavimətini gücləndirmək və
immuniteti artırmaq lazımdır.
Almaniya Təbiət Elmləri
Akademiyasının üzvü, həkim-fi-
toterapevt Elnur Rəhimov bu
barədə AZƏRTAC-a deyib: "Qida
rasionuna daxil olan bir sıra məhsullar
müntəzəm qəbul ediləndə immuniteti
gücləndirmək xüsusiyyətinə malikdir.
Hər gün süd, kefir, yoqurt, təbii kəs-
mik və digər ağartı məhsulları qəbul
etmək, onların az və ya orta dərəcədə
yağlılığı olanları seçmək daha arzuo-
lunandır. Kərə yağından tamamilə im-
tina etmək olmaz - məsələn, hər səhər
kərə yağı ilə olan buterbrodun yeyil-
məsi vərəm xəstəliyinin profilaktikası
üçün çox yaxşı üsul sayılır. Son araş-
dırmalar nəticəsində müəyyən edilib
ki, gün ərzində 150 qram kefir və ya
bifidobakteriyalarla zənginləşdirilmiş
yoqurt qəbul edilməsi soyuqdəymə
ilə xəstələnmə riskini azaldır. Həmin
məhsulların təsirindən orqanizmdə
viruslarla mübarizədə aktiv şəkildə iş-
tirak edən interferonun səviyyəsi daha
da artır.
Lobya bitki mənşəli məhsullar
içərisində ən aktiv immunomodulya-
tor, yəni immuniteti stimullaşdıran və
möhkəmləndirən maddələrlə zəngin
tərəvəzdir. Həm qabıqlı, həm də tə-
mizlənmiş lobyanın tərkibində orqa-
nizmdə interferonun yaranmasına
kömək edən çoxlu maddələr var.
Brokkoli, gül kələm, baş kələm,
Brüssel kələmi, ağ turp kimi bitkilər
betakarotin maddəsi ilə zəngindir. Be-
takarotin selikli qişaları, xüsusən də
ağciyərləri və həzm sistemi üzvlərini
xərçəng hüceyrələrindən və sərbəst ra-
dikallardan qoruyur.
Qida rasionuna bildirçin yumurta-
larının daxil edilməsi immunitet üçün
xeyirli hesab olunur. Tərkibindəki A,
B qrupu vitaminləri və mikroelement-
lərin miqdarına görə bildirçin yumur-
tası toyuq yumurtasını bir neçə dəfə
üstələyir, orqanizmdən radionukleid-
lərin xaric olunmasına kömək edir.
Sarımsaq, soğan, qıtıqotu kökünü
tərkibi xeyli miqdarda fitonsidlərlə
zəngindir. Fitonsid maddələr immu-
nitetin yüksəldilməsi üçün ən güclü
məhsullar hesab olunur.
İmmunitetin
gücləndirilməsin-
də dəniz məhsulları -balıq, krevet və
s. böyük rol oynayır. Qızıl balıq, ton
və digər balıqlarda orqanizm üçün
faydalı hesab edilən maddələr -
Omeqa-3 yağ turşuları və s. var.
Dəniz yosunları qanda xolesterinin
miqdarını azaldır, toksinləri neytral-
laşdırır və immuniteti yaxşılaşdırır.
Onları tərəvəz və göyərtilərdən ha-
zırlanmış təzə salatlara da əlavə et-
mək olar.
Badam immun sisteminin op-
timal şəkildə fəaliyyət göstərməsi
üçün tələb olunan amin və yağ tur-
şularının ən yaxşı təbii mənbələrindən
biridir. Qəbul edilən qidaların tərkibin-
də yarmaların- qarabaşaq, darı, yulaf,
qəhvəyi düyü və s. olması, zərərli kim-
yəvi, radioaktiv maddələr və şlakların
orqanzimdən xaric olmasına, immuni-
tetin möhkəmlənməsinə kömək edir.
Emal olunmamış taxıl və dənli bit-
kilərin tərkibindəki qida maddələrinin
miqdarı emal olunanlarla müqayisədə
qat-qat artıq olur. Bal, arı südü, arı
tozu və propolis təbii immunostimul-
yatorlar sayılır və onlardan müntəzəm
istifadə edilməsi yaxşı nəticə verir.
Limon, portağal, naringi, kivi, it-
burnu, cəfəri, şüyüd, duza qoyulmuş
kələmin tərkibində olan çoxlu miq-
darda askorbin turşusu orqanizmi in-
feksiya, soyuqdəymə və digər zərərli
faktorların təsirindən qoruyur. İtbur-
nu və cökə çayı orqanizmə daxil olan
antigenlərə qarşı anticisimlərin hazır-
lanmasını sürətləndirir və tam dəyərli
immun hüceyrələrinin hazırlanmasına
zəmanət verir”.
QIŞA hAZIRLIQ: İMMUNİTETİ gücLƏNDİRMƏK üSULLARI
Amerikalı jurnalist
Uolter Ayzekson Leonar-
do da Vinçinin həyatına
həsr etdiyi əsərində dahi
rəssamın “Dünyanın
xilaskarı” rəsmində
Məsihin əlində tutduğu
şəffaf kürənin təyinatını
tapıb.
“The Guardian” qə-
zeti xəbər verir ki, “Dün-
yanın xilaskarı” rəsmi da
Vinçinin şəxsi kolleksiya-
da saxlanılan yeganə əsə-
ridir. Noyabr ayında rəsm
“Christie’s” satış evin-
də hərraca çıxarılacaq. Onun
qiyməti 100 milyon dollardan
başlayacaq ki, bu da onu rəssa-
mın ən bahalı əsəri edəcək.
“Kürə və ya obyektiv şək-
lində olan sərt şüşə və ya kris-
tal böyüdülən, tərsə çevrilən
və əks görüntü yaradır. Lakin
bunun yerinə Leonardo da
Vinçi kürəni daxilindən keçən
işıq şüasını sındırmayan və
təhrif etməyən içiboş şüşə şar
kimi təsvir edib”, - deyə Ay-
zekson yazıb.
Onun sözlərinə görə, əgər
da Vinçi şüşənin əmələ gətirdi-
yi təhrifləri dəqiq təsvir etsəy-
di, əlin kürənin arxa hissəsində
görünən hissəsi kiçildilmiş və
ya böyüdülmüş görünəcəkdi.
Jurnalistin fikrincə bu, çox
qəribə səslənir, çünki rəssam
“optika və işıq şüası sahəsinə
həddən artıq maraq göstərib”.
“Ola bilsin da Vinçi bu şə-
kildə Məsihə və onun kürəsinə
möcüzəli xüsusiyyətlər ver-
məyə çalışıb”, - deyə Ayzek-
son düşünür.
Uzun illər hesab olunurdu
ki, bu rəsm əsəri dahi rəssamın
şagirdlərinin biri tərəfindən çə-
kilib. Lakin 2013-cü ildə apa-
rılan analiz əsərin da Vinçiyə
məxsus olduğunu sübut edib.
RƏSM ƏSƏRİNDƏ QEYRİ-ADİ
KüRƏNİN SİRRİ AçILIB
Bər-bəzəkli qutuların üzərində
yazılmış "Siqaret çəkmək sağlamlı-
ğa ziyandır" xəbərdarlığına baxma-
yaraq acı tütün tüstüsünü ciyərlə-
rinə sümürənlər xoşagəlməz bəlanın
girdabından qurtula bilmirlər. Son
vaxtlar tütünlə mübarizə tədbir-
ləri barədə ən yüksək dairələrdə
aparılan müzakirə və qəbul edilən
qanunlar da həmin narahatlıq his-
sindən yaranıb. Hər il mayın 31-nin
Dünya tütünsüz gün keçirilməsi də
onunla mübarizənin necə əhəmiyyət-
li və vacib məsələ olduğunu ortaya
qoyur.
Tütün və tütün tüstüsü 3 min kim-
yəvi birləşmədən ibarətdir və onlardan
60-dan çoxu kanserogen maddələrdir.
Tədqiqatlar sübut edib ki, kanserogen
birləşmələr hüceyrələri genetik səviy-
yədə zədələyir, şişlərin yaranmasına
səbəb olur. Siqaret çəkmək tənəffüs
orqanlarının xəstəliyinə- pnevmoniya,
xroniki bronxit və emfizemaya apa-
rıb çıxarır. Kliniki araşdırmalar onu
göstərir ki, siqaret çəkənlərin dərisi
çəkməyənlərə nisbətən daha tez qo-
calır, hətta 40 yaşlı siqaret çəkənlə 70
yaşlı siqaret çəkməyənin dərisi eyni
struktura malik olur. Tütünün tərki-
bində olan karbonmonooksid, nikotin,
qətran kimi maddələr ağciyərlərin fəa-
liyyətini pozur, oksigen çatışmazlığı
nəticəsində ürək tutması ehtimalını ar-
tırır. Ağzı qoxusu, diş əti xəstəlikləri,
dad hissiyyatı və yaddaş zəifliyi, ruhi
gərginlik, yuxusuzluq, xroniki baş ağ-
rıları, katarakta, korluq və digər xəstə-
liklər məhz siqaretə olan aludəçilikdən
yaranır.
Sağlamlığa ciddi ziyan vuran siqa-
retdən imtina etmək barədə müxtəlif
yollar var. Məsələn, Amerika mütəxəs-
sisləri gənc astronavtlar üçün 5 gün
ərzində siqaretdən imtina etmək üsu-
lu hazırlayıblar. Onların təklif etdiyi
üsulla dörd gün ərzində qida rejiminə
əməl olunur, beşinci gün siqaret çək-
mək həvəsi itir.
Alman mütəxəssisləri isə bu sahə-
də bir sıra məsləhətlər verirlər. On-
ların tövsiyələri daha çox siqareti az
çəkməyə və tədricən zərərli vərdişdən
uzaqlaşmağa yönəldilib. Həmin məs-
ləhətlər sırasında üstündə kibrit və ya
alışqan gəzdirməmək, siqareti göz qa-
bağından uzaq qoymaq, siqaret çəkən-
dən sonra külqabını gizlətmək, ilk tüs-
tüdən sonra söndürməyi bacarmaq, hər
tüstüdən sonra siqareti külqabına qoy-
maq, çəkilən siqaretlər arasında vaxtı
uzatmaq və digər təkliflər yer alır.
Məşhur rus professoru Vladimir
Filatov öz təcrübəsində siqaretdən
imtina üçün belə bir üsuldan istifadə
edib: 1 xörək qaşığı evkalipt yarpaqları
üzərinə yarım litr qaynar su tökülərək
1 saat dəmlənilir, dəmləməyə 1 xörək
qaşığı qliserin və 1 xörək qaşığı təbii
bal əlavə edilir, gündə 7 dəfə dörddə-
bir stəkan içilir. Müalicə proseduru 1
ay aparılır.
Şübhəsiz ki, təklif olunan üsulla-
rın hamısı məqbuldur, lakin ortada ira-
də və istək olmasa ən gözəl və faydalı
üsulun da səmərəsi olmayacaq.
Siqaret zaman və pul itkisidir, ona
sərf olunan vaxt və vəsaitə daha fay-
dalı işlər görmək olar. Məsələn, gündə
bir qutu, yəni 20 ədəd siqaret çəkən
ildə orta hesabla 10-15 sutka itirir.
Hər siqaretin çəkilməsi üçün 3 dəqiqə
vaxt itirildiyini nəzərə alsaq, bu, ildə
365 saat edir. Vaxt isə çox qiymətlidir.
Məşhur Çin filosofu Konfutsi deyirdi
ki, pul itirmisənsə, heç nə itirməmisən,
vaxt itirmisənsə, çox şey itirmisən,
sağlamlığını itirmisənsə, deməli, hər
şeyi itirmisən. Hər şeyi itirməmək
üçün sonuncu siqaretə son qullabı vu-
randan sonra onu söndürmək, qutusu-
nu isə əzib zibil qabına atmaq və bütün
iradəni toplayaraq ona "əlvida" demək
lazımdır.
Elə bu gündən, bu dəqiqədən, bu
andan...
Süleyman Qaradağlı
SİQARET TƏKcƏ PUL İTKİSİ DEYİL…
Bad-Hersfeld
şəhərinin
meri eksperimental infrastruk-
tur layihəsinə yaşıl işıq yan-
dırıb. Yaxın altı həftə ərzində
DHL çatdırma xidmətinin poç-
talyon və əməkdaşları robot-
larla birgə işləməyə başlaya-
caq. Avtonom işləyən maşınlar
şəhərin küçələrində sərbəst
hərəkət edərək bağlamaları
çatdıracaq.
“techcult.ru” saytı xəbər
verir ki, DHL şirkəti innova-
siya və cəsarətli qərarlara me-
yil göstərir. Bu ilin payızında
şirkətdə avtonom maşınlar
parkının yaradılmasına start
verilib və ilk olaraq “Post-
BOT” və “Parcelcopter” ro-
botları hazırlanıb. Onların biri
uçur, digəri yerdə hərəkət edir.
“PostBOT” dronu 150 ki-
loqram yükqaldırma qabiliy-
yətinə malikdir və ərazi üzrə
istiqamətlənmə sistemi ilə təc-
hiz edilib: robot ilk dəfə poç-
talyonun ayaqlarına baxaraq
marşrutu izləyir, bundan sonra
həmin yolu sərbəst gedə bi-
lir. Hündürlüyü 150 santimetr
olan robotun sürəti saatda 6
kilometrdir. Onun əsas vəzifə-
si poçt bağlamasını göstərilən
koordinatlar üzrə çatdırmaqdır.
PoçT BAĞLAMALARINI
RoBoT-PoçTALYoNLAR çATDIRAcAQ