295
həddən artıq cəlbedici və üstün bir məmzmuna malikdir. Əhli-sünnə
alimləri onu İbn Abbasdan,
1
şiələr isə İbn Məsuddan nəql etmişlər.
Yəni, onların hər ikisi bu rəvayəti Peyğəmbərdən (s)
eşidərək qələmə
almışlar. Peyğəmbər (s) belə buyurmuşdur:
ّﻻِإ ُﺖْﻟَﺄ َﺳ ٌﺔَﺟﺎـﺣ ﻻَو ٌﻞَﺳْﺮُﻣ ﱡﻲِﺒَﻧ ﻻَو ٌبﱠﺮَﻘُﻣ ٌﻚَﻠَﻣ ّبيَر َ ْينَﺑَو ﻲِﻨْﻴَﺑ ْﻦُﻜَﻳ ْﻢَﻟ ِءﺎـﻤ ﱠﺴﻟا َﱃِا بي َيِ ْﴎُا ﺎـّﻤَﻟ
ِﻦَﻤَﻓ ،ُرِﺬْﻨُﻤْﻟا ﺎَﻧَأ ﻲﻬﻟِإ : ُﺖْﻠَﻘَﻓ دﺎـﻫ مْﻮَﻗ ﱢﻞُﻜِﻟَو ٌرِﺬْﻨُﻣ َﺖْﻧَأ ﺎـ ﱠنمِإ ﻲﻌِﻣﺎـﺴَﻣ ِﰲ َﻊَﻗَﻮَﻓ ،ﺎـﻬْﻨِﻣ ًا ْيرَﺧ ِنيﺎـﻄْﻋَأ
ﻲِﺘَﻤْﺣَﺮِﺑ َﻚِﺘﱠﻣُا ْﻦِﻣ يِﺪْﻬَﻳ ْﻦَﻣَوإ ِﻦﻳِﺪَﺘْﻬُﻤْﻟا ُﺔَﻳﺎـﻏ ﺐِﻟﺎـﻃ بيَأ ُﻦْﺑ ﱡ ِﲇَﻋ َكاذ ﺪﱠﻤَﺤُﻣ ﺎـﻳ : َلﺎـﻘَﻓ ؟يدﺎـﻬْﻟا
َينِﻠﱠﺠَﺤﻤُْﻟا ﱢﺮُﻏ ُﺪِﺋﺎـﻗ ،َينِﻘﱠﺘُﻤْﻟا ُمﺎـﻣ ِﺔﱠﻨَﺠْﻟا َﱃِإ
“Meraca aparıldığım zaman bu səfərin elə bir mərhələsinə yetişdim
ki, orada bütün vasitələr arad an qalxmışdı – nə mələk, nə Peyğəmbər,
nə Cəbrayıl, Mikayıl və Ruhul-əmin vardı. Bir sözlə, mən və Allahdan
başqa, bir kimsə yox idi. Mən mətləbləri bibaşa Allahdan qəbul edirdim.
Orada Allahdan istədiyim hər bir seyi Allah mənə daha yaxsı səkildə əta
edirdi. Bu cür istisna və xüsusi olan qurb və Allaha yaxınlıq məqamında
bir səs eşitdim ki, buyurdu:
دﺎـﻫ مْﻮَﻗ ﱢﻞُﻜِﻟَو ٌرِﺬْﻨُﻣ َﺖْﻧَأ ﺎـ ﱠنمِإ
Mən soruşdum ki, İlahi! Munzir mənəm, bəs, hadi kimdir? Allah
hadinin Əli ibn Əbu Talib (ə) olduğunu bildirdi.
2
Daha sonra Allah
Əlinin (ə) üç əhəmiyətli xüsusiyyətini sadalamağa başladı və buyurdu:
“Allaha yaxınlıq məqamının son mərhələsini keçmək istəyən kəs, gərək,
Əliyə (ə) tərəf gedə. O, pəhrizkarların rəhbəridir. Həmçinin, insan
cəmiyyətində üzüağ və abırlı olanların da rəhbəridir.
3
Elə bir kəsdir ki,
cənnətin yolu onun vilayətindən keçir.””
Bu gözəl rəvayət ayənin Peyğəmbər (s) və həzrət Əlinin (ə) mübarək
vücudu barəsində tətbiq edildiyini aşkar şəkildə izah edir.
“Vilayət” və “İnzar” ayələrinin verdiyi
mesajlar
Bu ayələr sadəcə etiqadi və tarixi məsələlərlə bağlı deyil, əksinə
bizim əsrimizdəki müsəlmanlara iki mesajı verir ki, əgər
insanlar ona
1. “Şəvahidut-tənzil”, c.1, səh. 296.
2. «Təfsiru Furati-Kufi», səh. 78.
3. Bu və digər rəvayətdə qeyd edilən
ﲔﻠ ّﺠﺤﳌﺍ ّﺮﻏ ﺪﺋﺎﻗ
cümləsindəki
ﺪﺋﺎﻗ
sözünün mənası «imam» və
«rəhbər»dir.
ّﺮﻏ
sözü isə
ّﺮﻏﺃ
sözünün cəmidir və ağ üzlü, sifəti nurani olan insanlar barəsində
işlənir.
ﻞ ّﺠﳏ
(Muhəccəl) sözü “həcələ” sözündən götürülmüşdür, ağ kifə deyilir, həmçinin,
ağ atlara da bu söz şamil olunurdu. Sonradan mənası genişlənərək cəmiyyətdə abır-həyalıl
kimi tanınan insanlar barəsində də işlənmişdir və bu rəvayətdə “insan cəmiyyətində üzüağ
və abırlı olanlar” mənasındadır.
296
Əbülqasim Əlyan Nejadi
əməl etsələr, bir sıra problemləri həll olunar.
Həmin iki mesaja diqqət
edin:
1. Təəssüb və inadkarlıq iki böyük maneədir
Ayənin əvvəlki hissələrindən məlum olur ki, insan inadkarlıq
və təəssübkeşliklə heç bir yerə çatmaz və əgər haqqı istəyirsə, şəxsi
düşüncə, nəfsə tabe olmaq və sairədən çəkinərək onun müqabilində
təslim olmalıdır. Bu baxımdan, Quran və rəvayətlərdə batil yerə
mübahisə və cidal edən insanların şiddətli şəkildə cəzalanacağı
bildirilmişdir. “Həcc” surəsinin 3-cü ayəsində buyurulur:
ﺪﻳِﺮَﻣ نﺎـﻄْﻴَﺷ ﱠﻞُﻛ ُﻊِﺒﱠﺘَﻳَو ﻢْﻠِﻋ ِ ْيرَﻐِﺑ ِﻪﻠﻟا ِﰱ ُلِدﺎـﺠُﻳ ْﻦَﻣ ِسﺎـّﻨﻟا َﻦِﻣَو
“İnsanlardan eləsi var ki, həmişə heç bir biliyi olmadan Allah
barəsində (mələklər onun qızlarıdır, Quran keçmişlərin əfsanələridir,
axirət yalan şeydir deyə) mübahisə edir və hər bir murdar və itaətsiz
şeytana tabe olur.”
Bu ayədə həmin şəxslər itaət etməyən şeytan kimi vəsf edilmişlər.
İnsanın yəqinə çatmasına mane olan digər bir məsələ bəhanə
axtarmaq və düşməncəsinə sözlər söyləməkdir. İslam Peyğəmbəri (s)
buyurur:
َلاﺪِﺠْﻟا اﻮُﻘَﺛْوَأ ّﻻِإ ٌمْﻮَﻗ ﱠﻞ َﺿ ﺎـﻣ
“Hansısa bir qövm batil yolda cidal etməkdən başa, digər bir şeylə
azğınlığa düşməmişdir.”
1
Rəvayətə uyğun olaraq inhiraf və azğınlığın bir amili var ki, o da
məntiqsiz və batil mübahisələrdir.
Sual:
Nə üçün bütün azğınlığların kökü cidal və münaqişəyə
qayıdır?
Cavab:
Əgər haqqın müqabilində təslim olarlarsa,
hidayət edənlər
çoxluq təşkil edər və onlar asanlıqla hidayət oluna bilərlər. İmam Sadiq
(ə) ondan moizə etməsini istəyən Harun Ər-Rəşidə buyurur:
ٌﺔَﻈِﻋْﻮَﻣ ِﻪﻴِﻓَو ّﻻِإ َكْﺎﻨْﻴَﻋ ُهاﺮَﺗ ء َﳾ ْﻦِﻣ ﺎـﻣ
“Dünyada gördüyün bütün şeylər moizədir.”
2
Yəni, yerdə və göydə olan məxluqatlar, acı-şirin hadisələr, zaman
və məkanlar – hər bir şey moizədir, bu şərtlə ki,
onu görən göz və
eşidən qulaq olmuş olsun.
Həqiqət axtarışında olanlara həiqət gizli deyil və inhirafa düçar
1. «Biharul-ənvar», c.2, səh. 138.
2. «Mizanul-hikmət», bölmə 4120, hədis: 21711.
