İQTİsadiyyatin və İxracin diversiFİkasiyasinin
Yüklə 0,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- DİVERSİFİKASİYA 4.4. İnnovasiyalar İnnovasiya rəsmi dövlət sənədlərində prioritet kimi.
- İnnovasiya xərcləri və innovasiya göstəriciləri.
- DİVERSİFİKASİYA Diaqram 22. Sənaye müəssisələrinin innovasiya xərcləri Sənaye müəssisələrinin innovasiya xərcləri 0
- Diaqram 23 . İxrac və qeyri-ixrac firmalarında innovasiya fəaliyyəti ilə məşğul olanlar (%-lə)
51 İQTİSADİYYATIN VƏ İXRACIN DİVERSİFİKASİYA 4.4. İnnovasiyalar İnnovasiya rəsmi dövlət sənədlərində prioritet kimi. İqtisadi və ixrac diversifikasiyası istehsal olunan və ixrac edilən məhsulların çeşidləndirilməsini nəzərdə tutur ki, müəssisələr də yeni məhsul formalaşdırmaq üçün innovasiya fəaliyyətini (yeni ideyaların yaranması, onların elmi tədqiqatlarla əsaslandırılması, texniki
bazasına malik olmalıdır. Bunun üçün dövlətin innovasiya fəaliyyətinin təşviqinə və innovasiya infrastrukturunun qurulmasına (elmi-tədqiqat mərkəzləri, laboratoriyalar, biznes inkubatorlar, innovasiya zonaları) yönəlik dəstək tədbirləri həlledicidir. Azərbaycanda son illər qəbul edilən bir sıra hüquqi sənədlərdə və dövlət proqramlarında ölkə iqtisadiyyatı üçün və hökumətin yeni dönəmdə iqtisadi siyasəti üçün innovasiya amilinin önəmi vurğulanıb. 2020-ci ilədək dövrü əhatə edən “Azərbaycan 2020: gələcəyə baxış” İnkişaf Konsepsiyasının hazırlanması barədə prezident sərəncamında qeyd edilir ki, Azərbaycan iqtisadiyyatında yeni mərhələnin əsas hədəfi çoxşaxəli, səmərəli və innovasiyayönümlü iqtisadiyyatın formalaşdırılması ilə bağlıdır. Məşğulluq Strategiyasının həyata keçirilməsi üzrə 2011-2015-ci illər üçün Dövlət Proqramının əsas vəzifələrindən biri məhz elmtutumlu sahələrin inkişafı ilə bağlı qabaqcıl texnologiya və innovasiyaların tətbiq edilməsidir. İİN və SKMF 2011-2015-ci illərdə sahibkarların kreditləşdirilməsi zamanı ilk növbədə innovasiyalar tətbiq olunan yeni iş yerlərinin yaradılmasına yönəldilmiş layihələrə üstünlük verməlidir 74 .
qəbul edilməsə də, innovasiya fəaliyyətinin əsasında elmi tədqiqatlar və texniki işləmələr “2009-2015-ci illərdə elmin inkişafı üzrə Milli Strategiya”nın məqsədlərindən biri məhz elmi tədqiqatların və innovasiya siyasətinin səmərəsini artırmaqdır 75 . Ancaq Milli Strategiyanın həyata keçirilməsi üçün qəbul edilən müvafiq dövlət proqramının 2010-cu ilin sonuna qədər tamamlanmalı olan bəzi müddəaları, təəssüf ki, tam yerinə yetirilməyib. Nümunə kimi elmi işçilərin əməyinin stimullaşdırılması, onların sosial müdafiəsinin və mənzil təminatının yaxşılaşdırılması üçün dövlət proqramlarının hazırlanması bəndini qeyd etmək olar. Parlamentdə 2010-cu ildə hazırlanan «Elmi fəaliyyət haqqında» qanun layihəsi innovasiya fəaliyyətini əhatə etmir və “İnnovasiya fəaliyyəti haqqında” qanuna ehtiyac getdikcə artır.
giriş hissəsində hökumət rəsmən etiraf edir ki, Azərbaycanda “elmin maliyyələşdirilməsi sahəsində mövcud vəziyyət qənaətbəxş deyil. Əgər 1980-1990-cı illəri əhatə edən dövrdə büdcədən elmə sərf olunan xərclərin ÜDM-də payı 0,3-0,5% hüdudlarında idisə, 1998-2008-ci illər ərzində bu göstərici 0,2% təşkil etmişdir. Ali məktəblərdə elmi tədqiqatlara ayrılan vəsaitin həcmi və elmi sektorda çalışan əməkdaşların sayı heç də qənaətbəxş sayıla bilməz. Bütövlükdə Azərbaycan elminin maddi-texniki bazası olduqca köhnəlmiş hesab edilməlidir. Elmi təşkilatların əsas fondlarındakı avadanlıqların yaşı 20 ildən artıqdır. Patent aktivliyi baxımından da bu təşkilatların fəaliyyəti qaneedici deyil. Bütövlükdə Azərbaycan elminin bugünkü vəziyyəti dövlətin innovasiya siyasətinin təminatı etibarilə müasir tələblərə cavab vermir. Azərbaycan elmi həm struktur cəhətdən, həm də aparılan tədqiqatların mövzu və əhatə dairəsinə görə əsasən sovet dövründə formalaşmış qəliblər çərçivəsində qalmaqdadır” 76 . 74
http://www.huquqiaktlar.gov.az/StatementDetails.aspx?statementId=4837 75 http://e-qanun.az/print.php?internal=view&target=1&docid=17199&doctype=0 76 http://e-qanun.az/print.php?internal=view&target=1&docid=17199&doctype=0 52 İQTİSADİYYATIN VƏ İXRACIN DİVERSİFİKASİYA Diaqram 22. Sənaye müəssisələrinin innovasiya xərcləri Sənaye müəssisələrinin innovasiya xərcləri 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 2005 2006 2007 2008 2009 2010 in no vasi ya xər cl ər i ( m ln .A ZN ) 0.00% 0.10% 0.20% 0.30% 0.40% 0.50% 0.60% 0.70% sən əyen in əl avə dəyər in də payı (% )
UNESCO-nun 2010-cu ildə açıqlanan elm hesabatına əsasən isə, Azərbaycan “elmi tədqiqat və işləmələr”ə (R&D) yönələn xərclərin ÜDM-dəki payına görə həm Gürcüstandan, həm də Ermə nistandan geri qalır 77 . Dünya Bankının “Bilgi İqtisadiyyatı İndeksi”nə (Know ledge Economy Index 2012) görə, Azərbaycan öz mövqeyini 2000-ci illə müqayisədə 15 pillə yaxşılaşdıraraq 145 ölkə arasında 79-cu yerdə qərar la şıb. İndeksdə Gürcüstan 68-ci, Er mə nis tan 71-ci yerdə olub. Ümumi indek sin sub-indeksi olan “İnnovasiya indeksi”nə görə isə Azərbaycan 145 ölkə arasında 89-cu olub. Dünya Ban kının bu metodologiyasına əsasən (a) innovasiya fəaliyyəti, (b) təhsil və təlim sistemi, (c) institusional mühit və (d) İKT sistemi birlikdə bilgi iqtisadiyyatını formalaşdıran 4 ən əsas ünsürdür. İnnovasiyanın ölçülməsi indikatorları kimi isə əhalinin hər milyon nəfərinə düşən elmi tədqiqatçıların sayı (Azərbaycanda 2008-ci il üçün 1.358); elmi jurnallarda çıxan elmi məqalələrin sayı; alınan patentlərin sayı və patent məbləği; yüksək texnologiyaların ixracda payı; habelə innovasiya xərclərinin səviyyəsi əsas götürülür.
77
Yüklə 0,89 Mb. Dostları ilə paylaş:
|