Iqtisodiyot va menejment

GATT/JST doirasida amalga oshirilgan raundlar evolyutsiyasi

Yillar	Joyi va nomlanishi	Mavzusi	Mamlakat soni
1947	Jeneva	Tariflar	23
1949	Annesi	Tariflar	13
1951	Torku	Tariflar	38
1956	Jeneva	Tariflar	26
1960-1961	Jeneva (Diplon raundi)	Tariflar	16
1964-1967	Jeneva (Tokio raundi)	Tariflar va antidempingga qarshi chora-tadbirlar	62
1973-1979	Jeneva (Kennedi raundi)	Tariflar, tashqi savdoni notarif tartibga solish chora-tadbirlari va tor doiradagi kelishuvlar	102
1986-1994	Jeneva (Urugvay raundi)	Tariflar, notarif chora-tadbirlar, xizmatlar savdosi, savdo kelishmovchiliklarini tartibga solish, intellektual mulk, Jahon savdo tashkilotini (JST) tashkil etish va atrof-muhit muhofazasi	123
2001	Doha (Qatar payndi)	Atrof-muhit muhofazasi
2003	Kankun (Meksika) Doha raundining davomi	Atrof-muhit muhofazasi

2.7. JSTga a’zo bo’lish bosqichlari
JSTga a’zo bo’lish jarayoni uzoq va murakkab jarayon bo’lib to’rt bosqichdan iborat (9.7.1-jadval).
9.7.1-jadval
JSTga a’zo bo’lish bosqichlari

Bosqichlari	Talablar
Tayyorgarlik Bosqichi	Mamlakatlardan JST doirasidagi kelishuvlarga taalluqli savdo va iqtisodiy masalalar mazmuni ochib berishi talab etiladi. Ushbu ma’lumotlar "Tashqi iqtisodiy rejim to’g’risidagi Memorandum" shaklida taqdim etilishi zarur
Muzokaralar Bosqichi	Ishchi guruhi va a’zolikka da’vogar mamlakatlar o’rtasida ikki tomonlama muzokaralar boshlanadi. Bu muzokaralar tarif stavkalari, bozorlarga kirish buiicha aniq majburiyatlar va boshqa me’yoriy xujjatlarga tegishli bo’lib: JST doirasidagi kelishuvlarga taallukdidir.
A’zolik shartlarini loyihalashtirish bosqichi	Ishchi guruhi ikki tomonlama muzokaralarni tugatgandan so’ng a’zolik shartlarini shakllantiradi. Ushbu shartlar "'A’zolik to’g’risidagi Protokol” va a’zo bo’layotgan mamlakat imzo qo’yishi lozim bo’lgan ro’yxatda aks ettiriladi.
Qaror qabul qilish bosqichi	Xisobot, protokol va majburiyatlar ro’yxati JST Bosh Kengashi yoki Vazirlar konferentsiyasiga taqdim etiladi. Agar JST a’zolarining uchdan ikki qismiga teng ovoz to’plansa mamlakat JSTga a’zo bo’ladi.

Birinchi bosqichda JSTga qo’shilishni hohlovchi davlatlarning hukumat boshliqlari JSTda kuzatuvchilik huquqini beruvchi ariza beradi. Bunda hukumat JSTga yuboruvchi o’z memorandumida mamlakat savdo va iqtisodiy siyosatini to’liq qamrab olgan jihatlarni taqdim etadi. Bu memorandum qo’shilish to’g’risidagi so’rovlarni to’liq o’rganish uchun asos bo’ladi. SHundan so’ng JSTga ariza beruvchi davlatlar bo’yicha ishchi guruh tuziladi.
Ikkinchi bosqichda ishchi guruh yig’ilishlarida ariza bergan hukumat tovar va xizmatlar savdosiga nisbatan o’z huquq va majburiyatlarini ishlab olish maqsadida qiziquvchi a’zo mamlakatlar hukumatlari bilan ikki va ko’p tomonlama muzokaralar olib boradi. Muzokaralar natijasida JSTga kirayotgan davlat tovarlar va xizmatlar savdosi bo’yicha bajarishi lozim bo’lgan va o’zgartirilmaydigan aniq tariflar beradi.
Uchinchi bosqichda ariza beruvchi davlatning savdo rejimini o’rganish va bozorga kirishga imkon beruvchi muzokaralar tuzish bilan ishchi guruh asosiy qo’shilish shartlarini ishlab chiqadi. Ushbu shartlar "A’zolik to’g’risidagi Protokol" va a’zo bo’layotgan mamlakat imzo qo’yishi lozim bo’lgan ro’yxatda aks ettiriladi. Yig’ilish natijasiga ko’ra JSTga kirayotgan davlat to’g’risida qaror tayyorlaydi va bu xujjatlar Bosh kengash yoki Vazirlar konferentsiyasida tasdiqlash uchun taqdim etiladi.
To’rtinchi bosqich qaror qabul qilish bosqichi xisoblanib, xisobot, protokol va majburiyatlar ro’yxati JST Bosh Kengashi yoki Vazirlar konferentsiyasiga taqdim etiladi. Qo’shilish to’g’risidagi qaror JST a’zolarining 2/3 qismi ovoz bergan taqdirda imzolangan xisoblanadi. JSTga a’zo bo’lgan davlat Urugvay raundi qamrab olgan bitimlarni qabul qilishi va amalga oshirishi kerak bo’ladi.