İsa Həbibbəyli akademik Şahlar Əsgərov professor Oruc İbrahimoğlu Türksevər

18

DEKABR. 2012. № 13

www.uluturk.info

“Geçmişimizden aldığımız ilhamla 

geleceğe doğru yürümek istiyoruz”

- 100 yaşını yenicə

tamamlamış Türk

Ocaqlarının mətbu orqanı

olan “Türk Yurdu” jurnalını

Azərbaycan insanına, oxucu-

larımıza necə təqdim edərdi-

niz?

-  1911'den  günümüze

kadar  kesintilerle  yayın  hay-

atını  sürdüren  Türk  Yurdu,

aynı çizgide yürüyen Türk mil-

liyetçiliği  hareketinin  sesini

yüz  yıldır  yükselten  en  uzun

ömürlü bir dergidir. 13. Ciltten

(1917) itibaren 1912’de  kuru-

lan  Türk  Ocağının  yayın  or-

ganı olarak çıkan Türk Yurdu

muhteva  bakımından,  her

geçen gün zenginleşir, ülkenin içinde bulunduğu zor

şartlara ve savaş yıllarına rağmen, ilkelerinden ayrıl-

maz.  Bütün  Türklerce  geçerli  olan  ortak  bir  ülkü

yaratmaya çalışır. İlim ve kültür alanında çaba gös-

terir. Dergi 1911’den günümüze kadar, bazı kesinti

dönemleriyle birlikte varlığını sürdürmüş, 2011’de

100. Yılı anısına 12 ay boyunca çok kapsamlı ve zen-

gin muhtevalı sayılarıyla Türk dergicilik tarihinde bir

ilke  imza  atmıştır.  Derginin  eski  harflerle  basılı

nüshaları Tütibay yayınları tarafından yeni Türk al-

fabesine aktarılmıştır. 1911’den Türk Ocaklarının ka-

patıldığı 1931 yılına kadar toplam 26 cilt 233 sayı

çıkan Türk Yurdu, 1942-43, 1954-57, 1959-68, 1970

dönemlerinden  sonra  16  yıllık  bir  ara  verir  ve

1987’den günümüze dek kesintisiz yayınlanmaktadır.

Bu dönemde dergi, Türkiye’nin ve Türk Dünyasının

güncel meseleleri, tarih, edebiyat, sanat, kültür alan-

larında fikrî ve ilmî yazılara yer vermeye devam et-

tiği gibi yayın organı olduğu Türk Ocaklarının genel

merkez  ve  şubelerinin  faaliyetlerine  ve  Türk

Dünyasındaki önemli gelişmelerin kısa haberlerine

de yer vermiştir.

- Türk Ocaqlarının tarix-

inə ekskurs etdikdə bu təşki-

latın fəaliyyətində Türk

Dünyasının müxtəlif yer-

lərindən olan ziyalıların bu və

ya digər formada iştirak et-

diyini görmək mümkündür.

Məhz bu səbəbdən Türk

Ocaqlarının Türk Dünyası ilə

bağlı çalışmalarını bilmək

maraqlı olardı.

- Sizin de söylediğiniz gibi

Türk  Ocakları  kuruluş  de-

vrinden 

itibaren 

Türk

Dünyasının ziyalıları ile yakın

münasebette 

bulunmuştur.

Türk    Yurdu  dergisi  ve  Türk

Ocaklarının faaliyetlerinde Türk Dünyasının mese-

leleri hep birinci derecede önemli olmuştur. Özellikle

1990’lardan itibaren bu alanda çok önemli çalışmalar

yapılmıştır. Türk Dünyası Gençlik kurultayları, Türk

Dünyasına yönelik sempozyum ve şölenler bu kap-

samdadır. 100. Yılımızı kuladığımız bu yıl içinde de

Ankarada  Türk  Dünyası  Hanımlar  Kurultayı  (30

Mayıs-2 Haziran) ve Dilde Fikirde İşte Birlik (3-4

Ekim 2012) Sempozyumlarını gerçekleştirdik. Dilde

Fikirde  İşte  Birlik  Sempozyumunu  özellikle  3

Ekim’de yaptık. Zira bilindiği üzere 3 Ekim 2009’da

Nahcivan Antlaşmasıyla Türk Konseyi kurulmuş ve

bu  gün  Türk  Dünyası  günü  olarak  kutlanmaya

başlamıştır.  Kasım Ayında  da Ankara  Büyükşehir

Belediyesinin desteğiyle Türk Dünyası Müzik şöleni

yapdıq. Türk Ocakları camiası olarak Türk dünyasın-

dan Türkiye’ye gelen gençlerin eğitimlerinde onlara

yardımcı olmaya çalışmaktayız. Ayrıca Türk Yurdu

temsilciliklerimizle  de  ilişkilerimizi  daha  düzenli

olarak geliştirmeye gayret edeceğiz.

-

Partiyalarüstü bir təşkilat kimi tanınan

Suallarımızı Türk Ocaqları təşki-

latının genel başkanı, professor

Mehmet Öz cavablandırır

---

19

DEKABR. 2012. № 13

www.uluturk.info

“Geçmişimizden aldığımız ilhamla gelecege yürümek istiyoruz”

Türk Ocaqlarının Türkiyənin hazırkı və gələcək du-

rumuna, PKK probleminə, Yaxın Şərqdə baş verən-

lərlə əlaqədar yürütdüyü siyasətə münasibətinizi

bilmək maraqlıdır. Türkiyə bu cür siyasət yürüt-

məkdə davam edərsə, bölgənin lider dövləti ola

biləcəkmi, yoxsa fəlakətlərlərmi üzləşəcək?

- Türkiye, tarihi ve kültürel bağları itibariyle Or-

tadoğu, Balkanlar ve Türk Dünyası ile yakın ilişkilere

sahiptir. Osmanlı Devletinin dağılma döneminde Or-

tadoğuda çizilen siyasî harita, İsrail devletinin kuru-

luşundan sonra, Irak’ın Kuveyt’i işgali ile başlayan

süreçte değiştirilmeye başlanmıştır. Sovyetler Bir-

liğinin dağılmasıyla meydana gelen yeni durumda

kartlar  yeniden  karıldı.  Dünyanın  girdiği  bu  yeni

süreçte farklı güç odakları yeni stratejiler belirlerken

Türkiye’nin tarihininden kültüründen getirdiği yu-

muşak güç (soft power) unsurlarıyla sahip olduğu

gerçek  gücü  iyi  harmanlayıp  bir  siyaset  gütmesi

gerektiğine inanıyoruz. Türkiye, artık gözlerini dışa

kapayacak  noktayı  çoktan  geçmiştir.  Türk

Dünyasının bağımsızlığına kavuşmasıyla Türkiye’

nin önünde “hâcet kapıları” açıldığı gibi bulunduğu

coğrafyada çıkarları olan diğer güç odaklarıyla da

daha  yoğun  bir  rekabet  dönemine  de  girilmesi

kaçınılmaz olmuştur. PKK problemini de bu denklem

içinde düşünmemiz lazımdır. Mesele salt ayrılıkçı bir

terör  örgütü  meselesi  değildir.  Türkiye,  artık  21.

Değil 22. Yüzyılın planlarının yapıldığı bu dönemde

Suriye meselesinde olsun PKK ile mücadelede olsun

kendi hesaplarını iyi yapmalı, kendi yumuşak ve sert

gücünü karşılaşması muhtemel krizlere karşı sağlam

tutmalıdır. Türkiye’nin bulunduğu coğrafî konum,

zor bir konumdur ve burada bu toprakların hakkını

vermeyenlerin yaşamasına tarih boyunca izin ver-

ilmemiştir. Türkiye’yi yönetenler, Türkiye’nin gele-

ceğinin küçülmekten ve içine kapanmaktan değil,

Türk Dünyası ve İslam alemi ile dengeli, karşılıklı

çıkarlara saygı gösteren bir anlayışla ilişkilerini de-

rinleştirmesinden  geçtiğini  anlamalı.  Bu  siyaset

uygulanırken bölgede çıkarları bulunan ve bölge de-

vletleriyle bağları olan diğer devletlerle de karşılıklı

çıkarları  dikkate  alan  bir  anlayış  içinde  hareket

edilmelidir.  Türkiye’nin  enerji  veya  silahlanma

açısından belirli odaklara  “mahkûm”  olma pozisy-

onundan çıkarılması da bu noktada elzemdir.

-

Dünya Türklərinin Türkiyədən çox böyük

gözləntilərinin olduğunu etiraf etməliyik. Türkiyə

bu ümidləri doğrulda bilirmi?

-  Türkiye,  bu  alanda  gerçekçilikle  ülkücülüğü

dengeli bir şekilde götürmelidir. Türk Dünyasında or-

taya  çıkan  devletler  arasında  kardeşlik  ve  eşitlik

esasına  dayalı  ilişkiler  kurulmalıdır.  Diğer  Türk

topluluklarının meseleleriyle milletlerarası hukuk ve

çeşitli mekanizmalar temelinde yakından ilgilenilme-

lidir. Yukarıdaki soruda da esas itibariyle Türkiye’nin

bu potansiyele sahip olduğunu ama bunu daha da

geliştirmesi gerektiğini ifadeye çalışmıştım. 

-

Türk Dövlətlərinin Əməkdaşlıq Şurasının

Bişkekdə 2012-ci ilin avqust ayında keçirilən

toplantısında alınan qərarlar haqqında nə deyə

bilərsiniz? Şura ondan gözlənən ümidləri doğrulda

bilirmi? 

- Türk Şurasının 2012 Bişkek toplantısı sonunda

yayınlanan beyannameyi büyük bir memnuniyetle

karşıladık. Burada alınan kararların uygulanması ve

bu şuraya Türkmenistan ve Özbekistan’ın da katıl-

ması en büyük arzumuzdur.   Bunun, kültürel,ilmî,

ekonomik,  siyasî  alanlarda  ilişkilerimizi  daha  da

geliştireceğine inanıyoruz.

-

Hazırda Türk Dünyasında təşkilatlanma

fəaliyyəti gedir. Buna misal olaraq Türk

Dövlətlərinin Əməkdaşlıq Şurasını, Türk

Dövlətlərinin Parlament Assmbleyasını, TÜRK-

SOY-u və s. göstərmək olar. Lakin bu birliyin daha

da sürətli olması üçün Ortaq Türk Əlifbasının

yaradılması, Ortaq Türk Ədəbi Dili, Ortaq Türk

Tarix və Ədəbiyyat kitablarının hazırlanması ilə

bağlı işlər görülməlidir. Sizcə bu işin reallaşması

üçün hansı addımlar atılmalıdır? 

- Bu sorunuz, merhum İsmail Gaspıralı’nın Dilde

Fikirde  İşte  Birlik  düstürudur.  Türk  dünyasında,

Gaspıralı’nın idealini gerçekleştirmek bizim de en

büyük ülkümüzdür. Önceki dönemde alfabe birliği,

ortak tarih kitabı vb. konularda birtakım adımlar atıl-

maya çalışıldı. Ortak alfabe konusunun makul bir

yaklaşımla  gerçekleştirilmesi  nispeten  daha  yakın

vadede olabilir. Türk Dünyasında ortak bir iletişim

diline ihtiyaç vardır. Bu ihtiytacı tespit ettikten sonra

en uygunu Türkiye Türkçesi olarak görülüyor. Ne

yazık ki, Türkiye’de yaşanan “Dil Devrimi”nin olum-

suzlukları sadece nesiller arasında değil Türkiye ile

Türk Dünyası arasında da dil yönünden ayrılık daha

da derinleşmiştir. Tabii Rus çarlığı ve Sovyet poli-

tikalarının bu sürece katkıları da madalyonun diğer

---