5
Bu xidmət əsnasında hər il Amerikadan alınan təc-
hizatın siyahısını hazırladı. Hazırladığı bu siyahı Ame-
rikan yardım heyətinin diqqətini çəkmiş və bir amerikalı
polkovnik bu siyahını hazırlayan şəxslə görüşmək istə-
diyini məktəbin komandiri Şərəf Özdiləyə bildirmişdir.
Məktəbin komandiri də polkovniki Ərbakanın yanına
gətirmiş və polkovnik: “Siz bu günə qədər Amerika-
dan yardım olaraq gizləmə toru, bel, külüng və s.
kimi şeyləri istərkən bu il nəzarət bölüyü üçün iş ma-
şınlarının təmir olunması əsnasında emal edilməsi la-
zım olan müxtəlif hissələrin emalatı üçün dəzgahlar
istəmisiniz. Necə olur ki, bu dəzgahları istəyirsiniz?”
– şəklində danışınca Ərbakan Amerikan ordusu quruluş
təlimatnaməsini açaraq: “Bizim işi görən Amerikadakı
həmin birliklərdə bu dəzgahlar var, bizdə nə üçün
olmasın?” – deyə cavab verincə amerikalı polkovnik
deyəcək söz tapmamış və bir sözlə, dəzgahlar gəlmişdir.
Əsgərlik xidmətindən sonra təkrarən universitetdə-
ki işinə qayıdan Nəcməddin Ərbakan “İstanbul Texniki
Universiteti Motorlar Laboratoriyası”nda 100 ədəd yerli
ilk motoru düzəltdi və 1956-cı ildə Türkiyədə ilk yerli
motoru davamlı halda emal edəcək 200 ortaqlı (şərikli)
“Gümüş Motor Səhmdar Cəmiyyəti”ni qurdu. Ərbakan-
da belə bir fabrik qurma fikri Almaniyada işlədiyi əsna-
da “Türkiyə Aqrar Təchizat Təşkilatı”nın sifariş verdiyi
mühərrikləri görüncə oyanmışdı. Vətənə qayıtdıqda bu
fəaliyyətə başladı. Bu gün “Pancar Motor” adı altında
işləyən fabrikin təməlini 1 iyul 1956-cı ildə atdı. “Gü-
müş Motor” fabrikində davamlı istehsal 1 mart 1960-cı
ildə başlamışdır.
6
O dövrün baş naziri rəhmətlik Adnan Menderes
1960-cı illərin əvvəllərində fabriki gəzərkən: “Mən də
fermerəm, bu motorlardan özüm də istifadə etmi-
şəm. Bunun nə qədər böyük bir addım olduğunu çox
yaxşı bilirəm. Türkiyədə bunların icra edildiyini gör-
mək, məni son dərəcə məmnun etmişdir. Kaş ki mən
bu fabriki 1960-cı ildə deyil, 1950-ci ildə görəydim. O
vaxt Sümərbankın bir çox fabriklərini özəl sektora
satar, ondan aldığım pul ilə Türkiyədə ağır sənaye
fabriklərini qurardım”, – deyərək hisslərini dilə
gətirmişdir. Menderes həmçinin fabrikin ehtiyacı olan 1.
300 000 dollarlıq valyutanı da bir gündə təxsis etdir-
mişdir.
“Gümüş Motor Fabriki”, digər adı ilə “Pancar Mo-
tor Fabriki” 1960-cı ildən bəri 40 ildən çox bir vaxtda
Türkiyənin torpaqlarını sulayan, inşaat maşınlarını, ki-
çik traktorları, dəniz qayıqlarını və kiçik gəmiləri hərə-
kətə gətirən motor ehtiyacını təmin etməkdə və həmçi-
nin Suriya, İran, Pakistan və Sudan kimi qardaş ölkələrə
motor ixrac etməkdədir.
1960-cı ildə Ankarada keçirilən Sənaye Konqre-
sində “Gümüş Motor”un emalatlarını təqdim edən
Ərbakan “Yeni hədəf avtomobillərin Türkiyədə istehsal
olunmasıdır” – fikrini ortaya atmış, o zaman rəhbərlikdə
olan hərbçilər tərəfindən rəvac tapan bu fikir üzərinə
“Əskişəhr Dəmiryollar CER” emalatxanasında “İnqilab
avtomobili” adı ilə ilk yerli avtomobil emal edilmişdir.
Hərbi rəhbərlik “Gümüş Motor Fabriki”ni gəzmiş, fab-
rik onlarda böyük maraq və həyəcan oyandırmışdır. Bu-
na görə Nəcməddin Ərbakan “Milli Müdafiə Nazirli-
7
yi”nin konfrans salonunda 200-ə yaxın general və üst
rütbəli zabitə “Sənaye Konfransı” vermişdir. 1965-ci il-
də professor olan Ərbakan, 1966-cı ilin fevralında
“Odalar Birliyi Sənaye Dairəsi Sədarəti”nə gətirildi.
Daha sonra Baş Katib olan Ərbakan, 1968-ci ilin ma-
yında “Odalar Birliyi İdarə Heyəti” üzvü, 1969-cu ilin
mayında isə “Odalar Birliyi”nin sədri oldu. O zamankı
Dəmirəl hökuməti hər cür qanuni hökmləri heçə sayaraq
Ərbakanı polis gücü ilə vəzifəsindən uzaqlaşdırdı.
Xoca Türkiyə “Odalar Birliyi Sənaye Dairəsi” səd-
ri olduğu zaman tanış olduğu, həmin qurumda işləyən,
iqtisadiyyat məzunu, yaxşı ingiliscə, kifayət qədər al-
manca və fransızca bilən, ölkə və dünyadakı hadisələri
yaxından izləyən əxlaqlı, anlayışlı, ağırbaşlı və cazibə-
dar bir xanım-xatın olan Nərmin Ərbakanla 1967-ci ilin
yanvarında evləndi. 1967-ci ilin sonlarında böyük qız-
ları Zeynəb və 1974-cü ilin oktyabrında Əlif, 1979-cu
ildə yeganə oğulları Məhəmməd Fateh dünyaya gəldi.
Sənayeyə lazımi diqqət göstərilmədiyinə görə si-
yasətlə məşğul olma qərarına gəldi və deputatlığa nami-
zəd olmaq üçün “Ədalət Partiyası”na müraciət etdi. Bu-
rada veto edilən Ərbakan 1969-cu il seçkilərində Kon-
yadan müstəqil olaraq namizədliyini irəli sürdü və iki
deputat seçdirəcək qədər səs yığaraq Məclisə daxil oldu.
1970-ci il 24 yanvarda Ərbakan tərəfindən “Milli
Görüş Hərəkatı”nın qurulan ilk partiyası olan “Milli
Nizam Partiyası” 1971-ci il aprel ayında çevriliş üsul
idarəsinin də təzyiqi ilə antidemokratik bir şəkildə
Konstitusiya Məhkəməsi tərəfindən bağlandı. Ərbakan
istirahət və müalicə üçün bir müddət İsveçrəyə getdi.