Ызбекистон республикаси

4-mavzu: Jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig`i 
1.Jismoniy shaxslar daromadlaridan olinadigan soliq va uning o`ziga xosligi.
2.Jismoniy shaxslarning daromadlaridan olinadigan soliq ob`ekti. 3.Jismoniy shaxslarning 
ja`mi yillik daromadlari.
4.Jismoniy shaxslar daromadlaridan olinadigan soliqning stavkalari va soliqdan bYeriladigan 
imtiyozlar.
Mavzu bo`yicha qo`yilag`tgan muammolar: 
jismoniy shaxslarning daromad manbalarini aniq chegaralash muammosi; 
jismoniy shaxslar daromadlarini deklaratsiyalash jarag`nining monitoringini yaratish; 
jismoniy shaxslar daromadlariga solinadigan soliqning stavkalarini yagona holatga keltirish; 
norezidentlar daromadlarini soliqqa tortish uslubiyatini takomillashtirish; 
soliqqa tortilmaydigan minimum chegarasini belgilash muammosi; 
ish haqidan hisoblangan soliq summalarining buhgalteriyada hisobini Yuritish muammosi; 
tadbirkorlik faoliyati bilan shugullanuvchi jismoniy shaxslardan soliqlar va fondlarga to`lovlarni 
to`lash mexanizmini soddalashtirish muammosi.
Tayanch so`z va iboralar 
rezident va norezident, jismoniy shaxslarning daromad solig`i, deklaratsiya, soliq ob`ekti, soliq 
to`lovchilar, soliq stavkasi, soliq bo`yicha imtig`zlar
Foydalanilgan adabig`tlar: 
Asosiy adabig`tlar: 3,5,6,11,12,16,17 
Kushimchaadabig`tlar: 25,29,31,32,33 
Jismoniy shaxslar daromadiga soliq to`lovchilari bo`lib, moliya yilida soliqqa tortiladigan 
daromadga ega bo`lgan har qanday jismoniy shaxs hisoblanadi. 
Soliqqa tortish maqsadida jismoniy shaxslar daromadi rezidentlar va norezidentlar daromadiga 
bo`linadi. 
Boshlanag`tgay g`ki tugag`tgan moliya yilida 12 oygacha bo`lgan istalgan davrda O`zbekiston 
xududida 183 kun va undan ortiq yashovchi jismoniy shaxslarga O`zbekiston Respublikasi rezidenti deb 
ataladi SHu ko`rsatilgan muddatdan kam yashagan jismoniy shaxslarga norezident deb ataladi. 
O`zbekiston Respublikasi rezidenti xisoblangan jismoniy shaxslar O`zbekiston Respublikasida va 
undan tashkaridagi manbaalardan olgan daromadlari bo`yicha daromad solig`iga tortiladi. 
O`zbekiston Respublikasi norezidenti faqat O`zbekiston xududidan olgan daromadidan soliq 
to`laydi. 
Rezident shaxslar tomonidan O`zbekiston Respublikasidan tashkarida to`langan soliq summasi 
O`zbekiston Respublikasida soliq to`lash paytida O`zbekiston Respublikasining qonunlari va xalqaro 
qonunlarga binoan hisobga olinadi. 
Xisobga olinag`tgan soliq summasi O`zbekiston Respublikasida harakatda bo`lgan soliq stavkasida 
hisoblangan jismoniy shaxslarning daromadiga solinadigan daromad solig`i summasidan oshib ketmasligi 
kerak. 
Soliq solish ob`ekti bo`lib, jismoniy shaxslarning quyidagi daromadlari xisoblanadi: 
1) O`zbekiston Respublikasi rezidentlarining O`zbekiston Respublikasidagi va undan tashqaridagi 
manbalardan olingan daromadlari;
2) O`zbekiston Respublikasi norezidentlarining O`zbekiston Respublikasidagi manbalardan olingan 
daromadlari. 
YAkka tartibdagi tadbirkorlik faoliyatidan olingan, ushbu Kodeksning 58-bobiga muvofiq qat`iy 
belgilangan soliq solinadigan daromadlar jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig`ining soliq 
solish ob`ekti bo`lmaydi. 

---

41 
Soliq solinadigan baza jami daromaddan kelib chiqib, ushbu Kodeksning 179 va 180-moddalariga 
muvofiq soliq solishdan ozod qilingan daromadlar chegirilgan holda aniqlanadi. 
Agar soliq to`lovchining daromadidan uning ixtig`riga ko`ra, sud g`ki boshqa organlarning qaroriga 
binoan biron bir ushlab qolishlar amalga oshirilsa, bunday ushlab qolishlar soliq solinadigan bazani 
kamaytirmaydi. 
Jismoniy shaxsning chet el valYutasida ifodalangan daromadlari daromadlar amalda olingan sanada 
O`zbekiston Respublikasi Markaziy banki tomonidan belgilangan kurs bo`yicha milliy valYutada qayta 
hisoblab chiqiladi. 
O`zbekiston Respublikasi Soliq Kodeksiga muvofiq soliq ob`ekti va soliqqa tortiladigan bazani 
aniqlash uchun jismoniy shaxslarning jami yillik daromadini aniqlash lozim bo`ladi. 
Bu erda eng muhim narsa jismoniy shaxsning jami yillik daromadiga qanday daromadlar kirishi, 
qanday daromadlar kirmasligi va qanday imtig`zlar olish mumkinligi aniq belgilashdir. 
Jismoniy shaxslarning jami yillik daromadi tarkibiga soliq to`lovchi olishi mumkin bo`lgan g`ki 
tg`kinga olgan pul g`xud buYum shaklida olgan pul mablag`lari kiradi. 
Jismoniy shaxslarning jami daromadlari tarkibi 4 guruhga bo`linadi: 
1) mehnatga haq to`lash tarzidagi daromadlar; 
2) mulkiy daromadlar; 
3) moddiy naf tarzidagi daromadlar; 
4) boshqa daromadlar. 
Yuridik shaxslar amalga oshiradigan quyidagi xarajatlar jismoniy shaxslarning daromadi sifatida 
qaralmaydi: 
1) xodimlarni qonun hujjatlarida belgilangan normalarga muvofiq sut hamda boshqa davolash-
profilaktika oziq-ovqati, shaxsiy himoya va gigiena vositalari bilan ta`minlash bo`yicha xarajatlar; 
2) kasaba uYushmasi qo`mitasi tomonidan amalga oshiriladigan to`lovlar, shu jumladan a`zolik 
badallari hisobidan kasaba uYushmasi a`zolariga beriladigan moddiy g`rdam, bundan kasaba uYushmasi 
qo`mitasining xodimlariga mehnat vazifalarini bajarganlik uchun beriladigan pul mukofotlari va boshqa 
to`lovlar mustasno; 
3) xodimlarni ish joyiga olib kelish va qaytarib olib ketish bilan bog`liq xizmat transportini saqlash 
xarajatlari; 
4) diniy rasm-rusumlar va marosimlarni, bayram tantanalarini o`tkazish, vakillik xarajatlari, 
shuningdek Yuridik shaxsning xodimlarning mehnat va dam olish sharoitlarini ta`minlash bilan bog`liq 
hamda muayyan jismoniy shaxslarning daromadi hisoblanmaydigan boshqa xarajatlar; 
5) xodimga ishlab chiqarish faoliyatini amalga oshirish uchun zarur bo`lgan maxsus kiyim-bosh, 
maxsus poyabzal, formali kiyim-bosh berish bo`yicha xarajatlar; 
6) xodim boshqa joyga ishga o`tkazilganda g`xud ko`chib borganda ko`chish, mol-mulkini ko`chirib 
borish, joy ijarasi (yo`l xarajatlari uchun beriladigan pul) bilan bog`liq xarajatlarni to`lash g`ki bu 
xarajatlarning o`rnini qoplash xarajatlari; 
7) xizmat safarlaridagi quyidagi kompensatsiya to`lovlari: 
- tasdiqlovchi hujjatlar asosida xizmat safari joyiga borish va u erdan qaytib kelish uchun, shu 
jumladan joy band qilish uchun haq to`lashni qo`shgan holda haqiqatda amalga oshirilgan to`lovlar. Yo`l 
hujjatlari bo`lmagan taqdirda, temir yo`l transportidagi (agar temir yo`l qatnovi bo`lmasa, shaharlararo 
avtobusdagi) yo`l haqi qiymati miqdorida, biroq aviachipta qiymatining 30 foizidan oshmaydigan 
miqdorda; 
- uy-joyni ijaraga olish bo`yicha haqiqatda amalga oshirilgan to`lovlar. YAshaganligini tasdiqlovchi 
hujjatlar bo`lmagan taqdirda – qonun hujjatlarida belgilangan normalar doirasida; 
- tasdiqlovchi hujjatlar asosida uy-joyni band qilish uchun to`lovlar; 
- qonun hujjatlarida belgilangan normalar doirasida xizmat safarida bo`lingan vaqt uchun 
to`lanadigan kundalik harajatlar uchun haq (sutkalik pullar); 
- qonun hujjatlarida belgilangan va hujjatlar bilan tasdiqlangan boshqa to`lovlar; 

---

42 
8) qonun hujjatlarida nazarda tutilgan normalar doirasida xodimga to`lanadigan kompensatsiya 
to`lovlari (kompensatsiyalar): 
- doimiy ishi yo`lda kechadigan g`ki harakatlanish va (g`ki) qatnov tusiga ega bo`lgan xodimga 
kompensatsiya to`lovlari (kompensatsiyalar); 
- xizmat ishlari uchun shaxsiy avtomobildan foydalanganlik uchun kompensatsiya to`lovlari 
(kompensatsiyalar), bundan xizmat safarlari mustasno; 
- dala ta`minoti; 
- amaldagi qonun hujjatlarida nazarda tutilgan boshqa kompensatsiya to`lovlari (kompensatsiyalar); 
9) mehnatda mayib bo`lganlik g`ki sog`liqqa boshqacha shikast etganlik bilan bog`liq zararning 
o`rnini qoplash bo`yicha quyidagi miqdordagi to`lovlar: 
- jabrlanuvchi mehnatda mayib bo`lguniga qadar olgan o`rtacha oylik ish haqiga nisbatan foiz 
hisobidagi, uning kasbga oid mehnat qobiliyatini yo`qotganlik darajasiga muvofiq belgilanadigan har 
oylik to`lovlar (voyaga etmagan shaxs mehnatda mayib bo`lib qolgan taqdirda, zararning o`rni uning ish 
haqi (daromadi) miqdoridan kelib chiqqan holda, lekin qonun hujjatlarida belgilangan eng kam ish 
haqining besh baravaridan kam bo`lmagan miqdorda qoplanadi); 
- maxsus tibbiy parvarishga muhtoj jabrlanuvchilarga qo`shimcha xarajatlar uchun oyiga eng kam 
ish haqining ikki baravari miqdoridagi to`lovlar; 
- jabrlanuvchining maishiy parvarishi uchun qo`shimcha xarajatlar tariqasida har oyda eng kam ish 
haqining ellik foizi miqdoridagi to`lovlar; 
- xodimning sog`lig`iga shikast etkazilganligi munosabati bilan ish beruvchi tomonidan bir yo`la 
to`lanadigan nafaqa tariqasida jabrlanuvchining yillik o`rtacha ish haqi miqdoridagi to`lovlar; 
10) boquvchisi vafot etganligi munosabati bilan quyidagi miqdordagi to`lovlar: 
- marhumning o`rtacha ish haqining vafot etgan boquvchining qaramog`ida bo`lgan va uning vafoti 
munosabati bilan zararni undirishga haqli bo`lgan mehnatga qobiliyatsiz shaxslarga to`g`ri keladigan 
ulushi miqdoridagi to`lovlar; 
- boquvchisi vafot etganligi munosabati bilan zararni undirishga haqli bo`lgan shaxslarga bir yo`la 
to`lanadigan nafaqa tariqasida marhumning o`rtacha yillik ish haqining olti baravari miqdoridagi to`lovlar; 
11) talabalarning ta`lim olishi uchun, agar qonun hujjatlarida boshqacha qoida nazarda tutilmagan 
bo`lsa, O`zbekiston Respublikasining oliy o`quv Yurti bilan to`g`ridan-to`g`ri shartnomalar bo`yicha 
pulli-kontrakt asosida o`tkaziladigan to`lovlar; 
12) O`zbekiston Respublikasi Mudofaa vazirligi hisobvarag`iga muqobil xizmat shartnomasi 
bo`yicha o`tkaziladigan mablag`lar; 
13) mol-mulkni sug`urtalash va (g`ki) hag`tni uzoq muddatli sug`urtalash bo`yicha sug`urta 
mukofotlari. Mol-mulkni sug`urtalash va (g`ki) hag`tni uzoq muddatli sug`urtalash shartnomasi 
muddatidan ilgari bekor qilinganda va sug`urtalovchi sug`urta qilinuvchiga sug`urta mukofotining bir 
qismini g`ki to`liq qaytarsa, qaytarilgan sug`urta mukofoti miqdori jismoniy shaxsning soliq solinadigan 
jami daromadi tarkibiga kiritiladi; 
14) g`sh oilalar a`zolarining uy-joy olish uchun Yuridik shaxsdan – ish beruvchidan olgan 
mablag`lari. Uy-joy olingan (mulk huquqi davlat ro`yxatidan o`tkazilgan) sanadan e`tiboran besh yil 
ichida sotilsa, ushbu bandda ko`rsatilgan daromadlarga belgilangan tartibda soliq solinadi. 
Soliq Kodeksining 172-moddasiga asosan, mehnat shartnomalariga g`ki ishlar bajarish va xizmatlar 
ko`rsatish predmeti bo`lgan fuqarolik-huquqiy tusdagi shartnomalarga muvofiq jismoniy shaxslarga 
hisoblanadigan va to`lanadigan barcha to`lovlar mehnatga haq to`lash tarzidagi daromadlar deb e`tirof 
etiladi. Mehnatga haq to`lash tarzidagi daromadlarga quyidagilar ham kiradi: 
- ushbu Kodeksning 173-moddasiga muvofiq rag`batlantirish xususiyatiga ega bo`lgan to`lovlar; 
- ushbu Kodeksning 174-moddasiga muvofiq kompensatsiya to`lovlari (kompensatsiya); 
- ushbu Kodeksning 175-moddasiga muvofiq ishlanmagan vaqt uchun haq to`lash. 
Soliq Kodeksining 173-moddasiga asosan rag`batlantirish xususiyatiga ega to`lovlar jumlasiga 
quyidagilar kiradi: 

---

43 
1) yillik ish yakunlari bo`yicha mukofot, bir yo`la beriladigan mukofotlar; 
2) Yuridik shaxsning mukofotlash to`g`risidagi qoidasida nazarda tutilgan rag`batlantirish 
xususiyatiga ega to`lovlar; 
3) kasb mahorati, murabbiylik uchun tarif stavkalariga va maoshlarga ustamalar; 
4) ta`tilga har yilgi qo`shimcha haqlar; 
5) ko`p yil ishlaganlik uchun pul mukofoti va to`lovlar; 
6) ratsionalizatorlik taklifi uchun to`lov. 
Soliq Kodeksining 174-moddasiga asosan, mehnatga haq to`lash tarzida daromadga kiritiladigan 
kompensatsiya to`lovlari (kompensatsiyalar) jumlasiga quyidagilar kiradi: 
1) tabiiy-iqlim sharoitlari noqulay bo`lgan joylardagi ishlar bilan bog`liq qo`shimcha to`lovlar; 
2) O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan tasdiqlanadigan kasblar va ishlar 
ro`yxati bo`yicha og`ir, zararli, o`ta zararli mehnat sharoitlarida ishlaganlik uchun ustamalar; 
3) texnologik jarag`n jadvalida nazarda tutilgan tungi vaqtda, ish vaqtidan tashqari, dam olish 
kunlarida va bayram (ishlanmaydigan) kunlarida ishlaganlik uchun tarif stavkalariga hamda maoshlarga 
ustamalar va qo`shimcha to`lovlar; 
4) ko`p smenali rejimda ishlaganlik, shuningdek bir necha kasbda, lavozimda ishlaganlik va xizmat 
ko`rsatish doirasini kengaytirganlik uchun ustamalar; 
5) doimiy ishi yo`lda kechadigan, harakatlanish va (g`ki) ko`chib Yurish xususiyatiga ega bo`lgan 
xodimlarning, shuningdek qonun hujjatlarida nazarda tutilgan hollarda ishlar vaxta usulida bajarilgan 
taqdirda, ish haqiga ustamalar; 
6) Yuridik shaxs joylashgan erdan (yig`ilish punktidan) ishlash joyigacha va orqaga qaytish uchun 
vaxtada ishlash jadvalida nazarda tutilgan ishlar vaxta usulida bajarilgan taqdirda yo`lga ketadigan kunlar, 
shuningdek xodimlar meteorologik sharoitlar sababli va transport tashkilotlarining aybi bilan yo`lda 
ushlanib qolgan kunlar uchun tarif stavkasi, maosh miqdorida to`lanadigan summalar; 
7) er osti ishlarida doimiy band bo`lgan xodimlarga ularning stvoldan ishlash joyiga borish va u 
erdan qaytish uchun shaxtada (konda) harakatlanishining me`g`riy vaqti uchun to`lanadigan qo`shimcha 
haqlar; 
8) qonun hujjatlarida belgilangan normalardan ortiqcha dala ta`minoti; 
9) xizmat safarlari vaqtidagi qonun hujjatlarida belgilangan normalardan ortiqcha kundalik harajatlar 
uchun haq (sutkalik pullar); 
10) ishlar vaxta usulida tashkil qilinganda, ish vaqti umumlashtirilgan holda hisobga olinag`tganda 
va qonun hujjatlarida belgilangan boshqa hollarda xodimlarga ish vaqtining belgilangan davomiyligidan 
ortiq ishlaganliklari munosabati bilan beriladigan dam olish kunlari (otgullar) uchun to`lovlar; 
11) xizmat ishlari uchun xodimning shaxsiy avtomobilidan g`ki xizmat maqsadlari uchun uning 
boshqa mol-mulkidan qonun hujjatlarida belgilangan normalardan ortiqcha foydalanganlik uchun 
to`lovlar; 
12) mehnatda mayib bo`lganlik g`ki sog`liqqa boshqacha shikast etganlik bilan bog`liq zararning 
o`rnini qoplash uchun ushbu Kodeks 171-moddasi ikkinchi qismining 9-bandida ko`rsatilgan 
miqdorlardan ortiqcha olingan summalar. 
Soliq Kodeksining 175-moddasiga asosan, ishlanmagan vaqt uchun haq to`lashga quyidagilar kiradi: 
1) qonun hujjatlariga muvofiq navbatdagi (har yillik) va qo`shimcha ta`tillarga haq to`lash, 
foydalanilmagan navbatdagi (har yillik) va qo`shimcha ta`tillar uchun kompensatsiya, o`smirlarning 
imtig`zli soatlariga, onalar bolani ovqatlantirishi uchun ishda beriladigan tanaffuslarga, shuningdek tibbiy 
ko`rikdan o`tish bilan bog`liq vaqt uchun haq to`lash; 
2) asosiy ish haqi qisman saqlanib qolgan holda majburiy ta`tilda bo`lgan xodimlarga beriladigan 
to`lovlar; 
3) donor xodimlarga ko`rikdan o`tish, qon topshirish va qon topshirilgan har bir kundan keyin 
beriladigan dam olish kunlari uchun haq to`lash; 

---

44 
4) O`zbekiston Respublikasi Mehnat kodeksiga muvofiq davlat g`ki jamoat vazifalarini bajarganlik 
uchun mehnatga haq to`lash;
5) qishloq xo`jaligi va boshqa ishlarga jalb qilinadigan xodimlarning asosiy ish joyi bo`yicha saqlab 
qolinadigan ish haqi; 
6) boshqa Yuridik shaxslardan avvalgi ish joyida lavozim bo`yicha maoshi miqdorlari ma`lum bir 
muddat davomida saqlab qolingan holda ishga olingan, shuningdek vaqtinchalik vazifani bajarib turganda 
xodimlarga maoshdagi farqni to`lash; 
7) Yuridik shaxslarning xodimlariga kadrlarni qayta tayg`rlash va malakasini oshirish tizimida 
ishdan ajralgan holda o`qishlari vaqtida asosiy ish joyi bo`yicha ularga to`lanadigan ish haqi; 
8) xodimning aybisiz bekor turib qolingan vaqt uchun haq to`lash; 
9) mehnat lag`qatini vaqtincha yo`qotgan xodimlarga qo`shimcha haq to`lash; 
10) qonun hujjatlariga muvofiq g`ki Yuridik shaxsning qarori bilan majburiy progul vaqti g`ki kam 
haq to`lanadigan ishni bajarganlik uchun haq to`lash; 
11) o`n ikki g`shga to`lmagan ikki va undan ortiq bolasi g`ki o`n olti g`shga to`lmagan nogiron 
bolasi bor ag`llarga qonun hujjatlariga muvofiq qo`shimcha ta`til haqini to`lash;
12) Yuridik shaxslarning asosiy ishidan ozod qilingan va ozod qilinmagan holda xodimlar 
tayg`rlash, ularni qayta tayg`rlash va ularning malakasini oshirish uchun hamda o`quvchilar va 
talabalarning ishlab chiqarish amalig`tiga rahbarlik qilish uchun jalb qilinadigan Yuqori malakali 
xodimlari mehnatiga haq to`lash; 
13) Yuridik shaxsning boshqaruv organi (kuzatuv kengashi g`ki boshqa shunga o`xshash organi) 
a`zolariga Yuridik shaxsning o`zi amalga oshiradigan to`lovlar; 
14) moddiy g`rdam to`lovi; 
15) Yuridik shaxsning mablag`lari hisobidan to`lanadigan pensiyalar va nafaqalarga qo`shimchalar, 
stipendiyalar; 
16) oliy o`quv Yurtini tamomlaganidan keyin g`sh mo`taxassislarga ta`til vaqti uchun Yuridik shaxs 
hisobidan to`lanadigan nafaqalar; 
17) xodimga muhim sana, uzoq yillik xizmati, jamoatchilik faoliyatidagi Yutuqlari munosabati bilan 
to`lanadigan rag`batlantirish tarzidagi to`lov. 
Soliq Kodeksining 176-moddasiga asosan, jismoniy shaxslarning mulkiy daromadlari tarkibiga 
quyidagilar kiradi: 
1) foizlar; 
2) dividendlar; 
3) mol-mulkni ijaraga berishdan olingan daromadlar; 
4) jismoniy shaxslarga xususiy mulk huquqi asosida tegishli bo`lgan mol-mulkni realizatsiya 
qilishdan olingan daromadlar; 
5) sanoat mulki ob`ektlariga berilgan patent (litsenziya) sotilgan taqdirda, patent (litsenziya) egasi 
bo`lgan jismoniy shaxs sotishdan olgan daromad; 
6) royalti; 
7) qimmatli qog`ozlarni realizatsiya qilishdan tushgan daromadlar va Yuridik shaxslarning ustav 
fondidagi (ustav kapitalidagi) ulushini (payini) realizatsiya qilishdan olingan daromadlar; 
8) soliqlar va boshqa majburiy to`lovlar to`laganidan keyin xususiy korxona mulkdori hamda fermer 
xo`jaligi boshlig`i, xususiy amalig`t bilan shug`ullanuvchi notarius ixtig`rida qoladigan foyda summasi. 
Soliq Kodeksining 177-moddasiga asosan, soliq to`lovchi tomonidan moddiy naf tarzida olinadigan 
daromadlar quyidagilardir: 
1) Yuridik shaxs tomonidan jismoniy shaxs manfaatlarini ko`zlab, tovarlar (ishlar, xizmatlar) haqini, 
mulkiy huquqlarni to`lash, shu jumladan: 
- jismoniy shaxslarning bolalarini maktabgacha ta`lim muassasalarida o`qitish, tarbiyalash; 
- kommunal xizmatlar, xodimlarga berilgan uy-joy haqini, uy-joydan foydalanish xarajatlari 
g`toqxonadagi joylar haqini g`ki ularning o`rnini qoplash qiymatini to`lash; 

---

45 
- oziq-ovqat, oylik yo`l chiptalari g`ki ularning o`rnini qoplash qiymatini to`lash; 
- sanatoriy-kurortlarda davolanish yo`llanmalari qiymatini, dam olish, statsionar va ambulatoriyaga 
qatnab davolanish haqini g`ki ularning o`rnini qoplash qiymatini to`lash; 
- Yuridik shaxsning jismoniy shaxs daromadi bo`lgan boshqa xarajatlari; 
2) sovg`alar, tekin berilgan, shu jumladan hadya qilish shartnomasi asosida berilgan tovarlar, soliq 
to`lovchining manfaatlarini ko`zlab, bajarilgan ishlar va ko`rsatilgan xizmatlar qiymati; 
3) tovarlarning (ishlarning, xizmatlarning) xodimlarga realizatsiya qilinadigan narxi va shu 
tovarlarning (ishlarning, xizmatlarning) ushbu moddaning ikkinchi va uchinchi qismlariga muvofiq 
hisoblab chiqarilgan qiymati o`rtasidagi salbiy tafovut; 
4) qonun hujjatlariga muvofiq xodimlarga temir yo`l, aviatsiya, darg`, avtomobil’ transporti va 
shahar elektr transportida Yurish bo`yicha beriladigan imtig`zlar summasi; 
5) jismoniy shaxsning Yuridik shaxs oldidagi qarzining Yuridik shaxs qarori bilan hisobdan 
chiqarilgan summalari; 
6) ish beruvchi tomonidan to`lovlar hisobiga to`lanib, xodimdan ushlab qolinishi lozim bo`lgan, 
lekin ushlab qolinmagan summalar. 
Soliq to`lovchi Yuridik shaxsdan tovarlar (ishlar, xizmatlar) olgan taqdirda, ushbu tovarlarning 
(ishlarning, xizmatlarning) qiymati ularni olish narxidan g`ki tannarxidan kelib chiqqan holda belgilanadi. 
Jismoniy shaxs Yuridik shaxsdan aktsiz to`lanadigan tovarlar g`ki qo`shilgan qiymat solig`i 
solinadigan tovarlar (ishlar, xizmatlar) olsa, bunday tovarlar (ishlar, xizmatlar) qiymatida aktsiz 
solig`ining va qo`shilgan qiymat solig`ining tegishli summasi hisobga olinadi. 
Soliq Kodeksining 178-moddasiga asosan, jismoniy shaxslarning boshqa daromadlari jumlasiga 
quyidagilar kiradi: 
1) davlat ijtimoiy sug`urtasi bo`yicha nafaqalar, ishsizlik nafaqalari, ijtimoiy nafaqalar va pensiyalar; 
2) stipendiyalar; 
3) jismoniy shaxslarga xayriya va ekologiya jamg`armalarining mablag`laridan ko`rsatiladigan 
moddiy g`rdam; 
4) donorlik uchun pul mukofotlari; 
5) alimentlar; 
6) hayvonlarni (qoramol, parranda, mo`ynali va boshqa hayvonlarni, baliq va boshqalarni) tirik 
holda hamda ularni so`yib, mahsulotlarini xom g`ki qayta ishlangan holda, ipak qurti, chorvachilik, 
asalarichilik va dehqonchilik mahsulotlarini tabiiy va qayta ishlangan holda sotishdan olingan daromadlar; 
7) jismoniy shaxslardan tekin (shu jumladan hadya shartnomalari bo`yicha) olingan mol-mulk g`ki 
mulkiy huquqlar qiymati; 
8) musobaqalarda, ko`riklarda, tanlovlarda sovrinli o`rinlar uchun beriladigan sovrinlar, pul 
mukofotlari; 
9) Yutuqlar; 
10) grantlar, shu jumladan chet davlatlar grantlari bo`yicha olingan summalar; 
11) jamg`arib boriladigan majburiy pensiya badallari, ular bo`yicha olingan foiz tarzidagi va boshqa 
daromadlar, jamg`arib boriladigan pensiya to`lovlari; 
12) yaratilgan fan, adabig`t va san`at asarlari (predmetlari) uchun jismoniy shaxslar tomonidan 
olingan daromadlar; 
13) O`zbekiston Respublikasining davlat mukofotlari va davlat pul mukofotlariga sazovor bo`lgan 
jismoniy shaxslar olgan bir yo`la beriladigan davlat pul mukofoti g`ki shunga teng bahodagi esdalik 
sovg`alarining qiymati; 
14) xalqaro sport musobaqalarida sovrinli o`rinlarni egallaganligi uchun sportchilar olgan bir yo`la 
beriladigan pul mukofoti; 
15) xodim bilan mehnat shartnomasi alohida asos bo`yicha tugatilgan taqdirda, mehnat to`g`risidagi 
qonun hujjatlariga muvofiq moddiy g`rdam sifatida beriladigan ishdan bo`shatish nafaqasi va boshqa 
to`lovlar. 

---

46 
O`zbekiston Respublikasi Prezidentining 2007 yil 12 dekabrdagi PQ-744-son qaroriga 
asosan,2008 yil 1 yanvardan boshlab jismoniy shaxslarning ish haqi, mukofotlari va boshqa daromadlari 
quyidagi stavkalarda daromad solig`iga tortiladi: 
Soliq solinadigan daromad 
Soliq stavkalari 
Eng kam ish haqining olti 
baravarigacha miqdorda 
Daromad summasining 13 foizi 
Eng kam ish haqining olti baravaridan 
(Q1 so`m) o`n baravarigacha miqdorda 
Olti baravar miqdordan soliq Q eng kam ish haqi 
miqdorining olti baravaridan oshadigan summadan 18 
foiz 
Eng kam ish haqining o`n baravari 
(Q1 so`m) va undan Yuqori miqdorda 
O`n baravar miqdordan soliq Q eng kam ish haqi 
miqdorining o`n baravaridan oshadigan summadan 25 
foiz 
Izoh: 
1. Jismoniy shaxslarning daromadlariga solinadigan soliq summasini hisoblash maqsadlari uchun 
eng kam ish haqining miqdori yil boshidan e`tiboran ortib boruvchi yakun bilan hisobga olinadi (yil 
boshidan tegishli davrning har bir oyi uchun eng kam ish haqi summasi). 
2. Belgilangan stavkalardan kelib chiqib hisoblangan jismoniy shaxslarning daromadlariga soliq 
summasi, fuqarolarning shaxsiy jamg`arib boriladigan pensiya hisobvarag`iga o`tkaziladigan, jismoniy 
shaxslarning daromad solig`i solinadigan daromadlaridan 1%i miqdorida hisoblanadigan oylik majburiy 
badallar summasiga kamaytiriladi. 
Soliqqa tortish maqsadida eng kam ish xaqining miqdori yil boshidan e’tiboran ortib boruvchi yakun 
tarzida hisoblanadi (yil boshidan e`tiboran tegishli davr uchun eng kam ish haqining oylik miqdorlari 
summasi yig`indisi). 
Soliq Kodeksining 182-moddasiga asosan, jismoniy shaxsning – O`zbekiston Respublikasi 
norezidentining O`zbekiston Respublikasidagi daromadlar manbaidan olingan, doimiy muassasa bilan 
bog`liq bo`lmagan daromadlariga manbada chegirmalarsiz quyidagi stavkalar bo`yicha soliq solinadi: 
1) dividendlar va foizlarga – 10 foiz; 
2) ushbu Kodeks 155-moddasi uchinchi qismining 9-bandiga muvofiq belgilanadigan xalqaro 
tashishlarda transport xizmatlari ko`rsatishdan olinadigan daromadlarga (fraxtdan olinadigan 
daromadlarga) – 6 foiz; 
3) intellektual mulk ob`ektlariga bo`lgan mulkiy huquqlarni boshqa shaxsga o`tkazganlik uchun pul 
mukofoti, ijara bo`yicha daromadlar, ishlar bajarish, xizmatlar ko`rsatish bilan bog`liq bo`lgan, fuqarolik-
huquqiy tusga ega shartnomalar bo`yicha olingan boshqa daromadlarga – 20 foiz. 
To`lov manbaida soliq solish to`lov O`zbekiston Respublikasi hududida g`ki uning hududidan 
tashqarida sodir etilganligidan qat`i nazar amalga oshiriladi. 
Jismoniy shaxslar daromadiga soliqdan imtig`zlarni uch guruhga bo`lib o`rganish mumkin: 
Jismoniy shaxslarning soliq solinmaydigan daromadlari (soliq solinadigan daromadga kiritilmaydi). 
Soliq to`lashdan to`liq ozod qilingan jismoniy shaxslar. 
Soliqdan har bir to`liq oy uchun to`rt karrali minimal ish haqi miqdorida ozod etilish. 
Soliq Kodeksining 179-moddasiga asosan, jismoniy shaxslarning quyidagi daromadlariga soliq 
solinmaydi: 
1) moddiy g`rdam summalari:
tabiiy ofat, boshqa favqulodda holatlar munosabati bilan beriladigan moddiy g`rdam summalari – 
to`laligicha;
vafot etgan xodimning oila a`zolariga g`ki oila a`zosi vafot etganligi munosabati bilan xodimga 
beriladigan moddiy g`rdam summalari – eng kam ish haqining yigirma baravarigacha miqdorda;
boshqa hollarda – eng kam ish haqining o`n ikki baravarigacha miqdorda;

---

47 
2) yo`llanmalar qiymatini Yuridik shaxslar tomonidan to`liq g`ki qisman qoplash summalari, turistik 
yo`llanmalar bundan mustasno: 
O`zbekiston Respublikasi hududida joylashgan sanatoriy-kurort va sog`lomlashtirish muassasalariga 
yo`llanmalar qiymatini nogironlarga, shu jumladan mazkur korxonada ishlamaydigan nogironlarga to`liq 
g`ki qisman qoplash summalari; 
O`zbekiston Respublikasi hududida joylashgan bolalar oromgohlari va boshqa sog`lomlashtirish 
oromgohlari, shuningdek ota-onalarning bolalari bilan dam olishiga maxsus mo`ljallangan sanatoriy-
kurort va sog`lomlashtirish muassasalariga o`z xodimlarining o`n olti g`shga to`lmagan (o`n sakkiz 
g`shgacha bo`lgan o`quvchilar) bolalari uchun yo`llanmalar qiymatini to`liq g`ki qisman qoplash 
summalari; 
3) o`z xodimlariga va ularning bolalariga ambulatoriya va (g`ki) statsionar tibbiy xizmat 
ko`rsatilganligi uchun ish beruvchi tomonidan to`langan summalar, shuningdek Yuridik shaxsning 
davolash va tibbiy xizmat ko`rsatganlik, nogironlik profilaktikasi va nogironlarning salomatligini 
tiklashga doir texnik vositalarni olish uchun qilingan xarajatlari. Xodimlarni davolaganlik, ularga tibbiy 
xizmat ko`rsatganlik uchun Yuridik shaxslar tomonidan sog`liqni saqlash muassasalariga naqd pulsiz haq 
to`langan taqdirda, shuningdek sog`liqni saqlash tashkilotlari tomonidan g`zib berilgan hujjatlar asosida 
ushbu maqsadlar uchun mo`ljallangan naqd pul mablag`lari bevosita xodimga, xodim yo`qligida, uning 
oila a`zolariga, ota-onalariga berilgan g`ki mazkur maqsadlar uchun mo`ljallangan mablag`lar xodimning 
bankdagi hisobvarag`iga kiritilgan taqdirda, ushbu daromadlar soliq solishdan ozod qilinadi; 
4) O`zbekiston Respublikasi fuqarolarining O`zbekiston Respublikasidan tashqariga ishlash uchun 
Yuborilishi munosabati bilan bYudjet tashkilotlaridan chet el valYutasida olingan ish haqi summalari va 
boshqa summalar, qonun hujjatlarida belgilangan summalar doirasida; 
5) vaqtinchalik bir martalik ishlarni bajarishdan olingan daromadlar, agar bunday ishlarga g`llash 
vaqtinchalik bir martalik ish bilan ta`minlash markazlari ko`magida amalga oshirilag`tgan bo`lsa;
6) soliqlar va boshqa majburiy to`lovlarni to`laganidan keyin xususiy korxona mulkdori, fermer 
xo`jaligi boshlig`i ixtig`rida qoladigan foyda summasi; 
7) O`zbekiston Respublikasining davlat mukofotlariga va davlat pul mukofotlariga sazovor bo`lgan 
jismoniy shaxslar olgan bir yo`la beriladigan davlat pul mukofoti g`ki shunga teng bahodagi esdalik 
sovg`alarining qiymati; 
8) xalqaro sport musobaqalarida sovrinli o`rinlarni egallaganligi uchun sportchilar olgan bir yo`la 
beriladigan pul mukofoti; 
9) sanoat mulki ob`ektlariga va selektsiya Yutug`i patentiga patent (litsenziya) egasi bo`lgan 
jismoniy shaxsning patentni (litsenziyani) ularning amal qilish muddati doirasida, lekin foydalanish 
boshlangan kundan e`tiboran quyida ko`rsatilgan davrdan ko`p bo`lmagan muddatda sotishdan olgan 
daromadi summasi: 
ixtirolar va selektsiya Yutug`idan – besh yil davomida; 
sanoat namunasidan – uch yil davomida; 
foydali modeldan – ikki yil davomida; 
10) donorlik uchun pul mukofotlari, shuningdek qon yiqqanlik uchun tibbig`t muassasalari xodimlari 
oladigan summalar; 
11) jismoniy shaxslarga xususiy mulk huquqi asosida tegishli bo`lgan mol-mulkni sotishdan 
olinadigan daromadlar, amalga oshiriladigan tadbirkorlik faoliyati doirasida olingan mol-mulkni sotishdan 
tushadigan daromadlar bundan mustasno; 
12) uy xo`jaligida, shu jumladan dehqon xo`jaligida etishtirilgan hayvonlarni (qoramol, parranda, 
mo`ynali va boshqa hayvonlar, baliq va boshqalarni) tirik holda hamda ularni so`yib, mahsulotlarini xom 
g`ki qayta ishlangan holda, sanoatda qayta ishlashdan tashqari, tabiiy va qayta ishlangan chorvachilik, 
asalarichilik va dehqonchilik mahsulotlarini sotishdan olinadigan daromadlar, bundan manzarali 
bog`dorchilik (gulchilik) mahsulotlari mustasno. Mazkur daromadlar soliq to`lovchi tegishli mahalliy 
davlat hokimiyati organi, fuqarolarning o`zini o`zi boshqarish organi, bog`dorchilik, uzumchilik g`ki 
polizchilik shirkatlarining boshqaruvlari tomonidan berilgan, realizatsiya qilingan mahsulot soliq to`lovchi 

---

48 
tomonidan unga g`ki uning oila a`zolariga ajratilgan er uchastkasida etishtirilganligini tasdiqlovchi 
belgilangan shakldagi hujjatni taqdim etgan taqdirda, soliq solishdan ozod qilinadi; 
13) xalqaro hamda respublika tanlovlari va musobaqalarida olingan buYum tarzidagi sovrinlarning 
qiymati; 
14) Yuridik shaxslardan olingan, soliq davrining oxiridagi holatga ko`ra belgilangan eng kam ish 
haqi miqdoridan kelib chiqqan holda hisoblab chiqarilgan, bir yil mobaynidagi eng kam ish haqining olti 
baravari miqdorigacha bo`lgan summadagi sovg`alarning qiymati; 
15) jismoniy shaxslardan meros g`ki hadya tartibida, shuningdek tekin olingan pul va natura 
shaklidagi daromadlar, bundan fan, adabig`t va san`at asarlarining, adabig`t va san`at asarlari 
ijrochilarining, shuningdek kashfig`tlar, ixtirolar va sanoat namunalari mualliflarining merosxo`rlariga 
(huquqiy vorislariga) to`lanadigan pul mukofotlari mustasno; 
16) davlat zag`mining obligatsiyalari bo`yicha Yutuqlar, shuningdek O`zbekiston Respublikasining 
davlat qimmatli qog`ozlari bo`yicha foizlar, lotereya bo`yicha Yutuqlar; 
17) depozit sertifikatlar bo`yicha daromadlar, tijorat banklaridagi omonatlar va davlat xazina 
majburiyatlari bo`yicha foizlar hamda Yutuqlar; 
18) xalqaro hamda chet el tashkilotlari va fondlaridan, shuningdek ilmiy-texnika hamkorligi 
sohasidagi O`zbekiston Respublikasining xalqaro shartnomalari doirasida bevosita jismoniy shaxs grant 
beruvchidan g`ki O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan vakil qilingan fan va 
texnologiyalarni rivojlantirishni muvofiqlashtirish bo`yicha organning xulosasi bo`lgan taqdirda, Yuridik 
shaxsdan – grant oluvchidan olgan grant summasi; 
19) fuqarolarning ish haqi va soliq solinadigan boshqa daromadlarining davlat korxonalari mol-
mulkini sotib olish, xususiylashtirilag`tgan korxonalar aktsiyalarini olish uchun yo`naltiriladigan 
summalari, shuningdek dividendlar tarzida olingan va dividend to`lagan Yuridik shaxsning ustav fondiga 
(ustav kapitaliga) yo`naltirilgan qo`shimcha aktsiyalarning qiymati g`ki o`tgan yillardagi taqsimlanmagan 
foyda ustav fondini (ustav kapitalini) ko`paytirishga yo`naltirilganda aktsiyalar nominal qiymatining 
ko`payishi tarzida olingan daromadlar. Ushbu bandda nazarda tutilgan imtig`z qo`llanilganidan so`ng bir 
yil ichida muassislar (ishtirokchilar) tarkibidan chiqilganda (chiqib ketilganda), mazkur mol-mulk 
sotilganda g`xud tugatilag`tgan Yuridik shaxsning mol-mulki uning muassislari (ishtirokchilari) o`rtasida 
taqsimlanganda ilgari soliq solishdan ozod qilingan daromadlarga umumiy asoslarda soliq solinishi kerak; 
20) mehnat shartnomasi bekor qilinganida eng kam ish haqining o`n ikki baravari miqdori doirasida 
to`lanadigan ishdan bo`shatish nafaqasi, davlat ijtimoiy sug`urtasi va davlat ijtimoiy ta`minoti bo`yicha 
nafaqalar, ishsizlik nafaqalari, homiladorlik va tug`ish nafaqalari, bundan vaqtinchalik mehnatga 
qobiliyatsizlik nafaqalari (shu jumladan oilaning bemor a`zosini parvarishlash nafaqalari) mustasno, 
shuningdek xayriya va ekologiya jamg`armalari mablag`laridan jismoniy shaxslarga beriladigan nafaqalar 
hamda boshqa g`rdam turlari; 
21) olingan alimentlar; 
22) O`zbekiston Respublikasi fuqarolarining sug`urta bo`yicha oladigan summalari; 
23) ta`lim muassasalarida o`qig`tganlarga to`lanadigan, ularga qonun hujjatlarida davlat 
stipendiyalari uchun belgilangan miqdorlarda shu muassasalar tomonidan tayinlanadigan stipendiyalar; 
24) uy-joy-kommunal xizmatlariga haq to`lash bo`yicha qonun hujjatlariga muvofiq har oylik 
kompensatsiya pul to`lovlari; 
25) davlat pensiyalari; 
26) davlat pensiyalariga ustamalar: 
a) I guruh urush nogironlariga – eng kam oylik ish haqining bir Yuz ellik foizi; 
b) II guruh urush nogironlariga – eng kam oylik ish haqining bir Yuz yigirma besh foizi; 
v) III guruh urush nogironlariga – eng kam oylik ish haqining etmish besh foizi; 
g) ko`zi ojizlik bo`yicha I guruh nogironlariga – eng kam oylik ish hakining Yuz foizi; 
d) boshqa kasalliklar bo`yicha I guruh nogironlariga – eng kam oylik ish haqining etmish besh foizi; 
e) II guruh g`lg`iz nogironlarga – eng kam oylik ish haqining ellik foizi; 
j) urush qatnashchilari va ularga tenglashtirilgan shaxslarga – eng kam oylik ish haqining ellik foizi; 

---

49 
z) 1941–1945 yillardagi urush davrida mamlakat ichkarisida ishlagan va harbiy majburiyatlarni 
bajargan shaxslarga – eng kam oylik ish haqining o`ttiz foizi; 
i) vafoti harbiy xizmat burchlarini bajarish bilan bog`liq harbiy xizmatchilarning ota-onalari va 
xotinlariga (yangi nikohdan o`tmaganlarga) – eng kam oylik ish haqining o`ttiz foizi; 
k) O`zbekiston Respublikasi oldida alohida xizmatlari bo`lgan shaxslarga – xizmatlariga qarab, eng 
kam oylik ish haqining Yuz foizdan bir Yuz ellik foizigacha;
l) g`shidan qat`i nazar, imtig`zli pensiyaga chiqish huquqiga ega bo`lgan artistlarga – eng kam oylik 
ish haqining etmish besh foizi; 
m) teatr-kontsert tashkilotlari artistlariga va badiiy xodimlariga, o`quv muassasalarining teatr hamda 
musiqa san`ati ijodiy xodimlarini tayg`rlash bilan band bo`lgan professor-o`qituvchilari va 
kontsertmeysterlariga O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadigan ro`yxatga 
ko`ra – eng kam oylik ish haqining ellik foizi; 
27) jamg`arib boriladigan majburiy pensiya badallari, ular bo`yicha foiz daromadlari, shuningdek 
jamg`arib boriladigan pensiya to`lovlari; 
28) soliq solinishi kerak bo`lgan va mol-mulkni sug`urta qilish hamda hag`tni uzoq muddatli 
sug`urta qilish bo`yicha sug`urta mukofotlari to`lovi uchun yo`naltiriladigan O`zbekiston Respublikasi 
fuqarolari ish haqining hamda boshqa daromadlarining summalari; 
29) Yuridik shaxslar muassislarining (ishtirokchilarining) ixtig`riy tugatilag`tgan tadbirkorlik 
sub`ektiga – Yuridik shaxsga uning majburiyatlarini bajarish uchun yo`naltiriladigan daromadlari 
summalari. Ixtig`riy tugatish qonun hujjatlarida belgilangan muddatlarda tugallanmagan g`ki tugatish 
tartib-taomili to`xtatilgan va faoliyat qayta tiklangan taqdirda, ushbu imtig`z qo`llanilmaydi va soliq 
summasi imtig`z qo`llanilgan butun davr uchun to`liq miqdorda undiriladi; 
30) jismoniy shaxslarning – g`sh oila a`zolari ish haqining va soliq solinadigan hamda yakka tartibda 
uy qurish, uni rekonstruktsiya qilish va olish g`ki ko`p kvartiradagi uyni rekonstruktsiya qilish va olish 
uchun olingan ipoteka kreditlarini hamda ularga hisoblangan foizlarni qoplash uchun yo`naltiriladigan 
boshqa daromadlarining summalari. Mazkur mol-mulk olingan (mulk huquqi davlat ro`yxatidan 
o`tkazilgan) sanadan e`tiboran besh yil ichida sotilsa, ushbu bandda nazarda tutilgan daromadlarga 
belgilangan tartibda soliq solinishi kerak. 
Soliq Kodeksining 180-moddasiga asosan, soliq solishdan quyidagi jismoniy shaxslar to`liq ozod 
qilinadi: 
1) xorijiy davlatlar diplomatik vakolatxonalarining boshliqlari va xodimlari, konsullik 
muassasalarining mansabdor shaxslari, ularning o`zlari bilan birga yashaydigan oila a`zolari, agar ular 
O`zbekiston Respublikasining fuqarosi bo`lmasa, – O`zbekiston Respublikasidagi manbalardan 
olinadigan, diplomatlik va konsullik xizmati bilan bog`liq bo`lmagan daromadlaridan tashqari barcha 
daromadlari bo`yicha; 
2) xorijiy davlatlar diplomatik vakolatxonalari va konsullik muassasalarining ma`muriy-texnik 
xodimlari hamda ularning o`zlari bilan birga yashaydigan oila a`zolari, agar ular O`zbekiston Respublikasi 
fuqarosi bo`lmasa g`ki O`zbekiston Respublikasida doimiy yashamasa, – O`zbekiston Respublikasidagi 
manbalardan olinadigan, diplomatlik va konsullik xizmati bilan bog`liq bo`lmagan daromadlaridan 
tashqari barcha daromadlari bo`yicha; 
3) xorijiy davlatlar diplomatik vakolatxonalariga, konsullik muassasalariga xizmat ko`rsatadigan 
xodimlar tarkibiga kirgan shaxslar, agar ular O`zbekiston Respublikasi fuqarosi bo`lmasa g`ki 
O`zbekiston Respublikasida doimiy yashamasa, – o`z xizmati Yuzasidan oladigan barcha daromadlari 
bo`yicha; 
4) xorijiy davlatlar diplomatik vakolatxonalari va konsullik muassasalari xodimlarining uylarida 
ishlovchilar, agar ular O`zbekiston Respublikasi fuqarosi bo`lmasa g`ki O`zbekiston Respublikasida 
doimiy yashamasa, – o`z xizmati Yuzasidan oladigan barcha daromadlari bo`yicha; 
5) xalqaro nohukumat tashkilotlarning mansabdor shaxslari – agar ular O`zbekiston Respublikasi 
fuqarosi bo`lmasa, ularning ushbu tashkilotlarda olgan daromadlari bo`yicha; 
6) O`zbekiston Respublikasi mudofaa, ichki ishlar, favqulodda vaziyatlar vazirliklarining, Milliy 
xavfsizlik xizmatining harbiy xizmatchilari, ichki ishlar organlari hamda bojxona organlarining oddiy 

---

50 
xizmatchilari va boshliqlari tarkibiga kiruvchi shaxslar, shuningdek o`quv g`ki sinov yig`inlariga 
chaqirilgan harbiy xizmatga majburlar – xizmatni o`tash (xizmat vazifalarini bajarish) munosabati bilan 
olgan pul ta`minoti, pul mukofotlari va boshqa to`lovlar summalari bo`yicha; 
7) prokuratura organlarining daraja unvonlariga ega bo`lgan xodimlari – ularning xizmat vazifalarini 
bajarish munosabati bilan olgan daromadlari bo`yicha; 
8) gastrol’-kontsert faoliyati bilan shug`ullanish huquqini beruvchi litsenziyasi bo`lgan shaxslar – 
ushbu faoliyatdan olingan daromadlari bo`yicha. 
Quyidagi jismoniy shaxslar soliq solishdan qisman (daromad olingan har bir oy uchun eng kam ish 
haqining to`rt baravari miqdoridagi daromadlar bo`yicha) ozod qilinadi: 
1) «O`zbekiston qahramoni», Sovet Ittifoqi qahramoni, Mehnat qahramoni unvonlariga sazovor 
bo`lgan shaxslar, uchala darajadagi SHuhrat ordeni bilan taqdirlangan shaxslar, urush nogironlari g`xud 
1941–1945 yillardagi urush davrida g`ki harbiy xizmatning boshqa majburiyatlarini bajarishda 
yaralanganligi, kontuziya bo`lganligi g`ki shikastlanganligi oqibatida g`xud frontda bo`lish bilan bog`liq 
kasallik tufayli nogiron bo`lib qolgan harbiy xizmatchilar jumlasidan bo`lgan boshqa nogironlar, sobiq 
partizanlar jumlasidan bo`lgan nogironlar, shuningdek pensiya ta`minoti bo`yicha mazkur toifadagi harbiy 
xizmatchilarga tenglashtirilgan boshqa nogironlar. Bu imtig`zlarni berish uchun 
«O`zbekiston qahramoni» guvohnomasi, Sovet Ittifoqi qahramoni, Mehnat qahramoni daftarchasi, uchala 
darajadagi SHuhrat ordeni bilan taqdirlanganlarning orden daftarchasi, urush nogironlarining tegishli 
urush nogironi guvohnomasi g`xud mudofaa ishlari bo`yicha bo`limning g`ki boshqa vakolatli organning 
ma`lumotnomasi, boshqa nogironlarning – Nogironning imtig`zlarga bo`lgan huquqi to`g`risidagi 
guvohnomasi asos bo`ladi; 
2) xizmatni harakatdagi armiya tarkibiga kirgan harbiy qismlar, shtablar va muassasalarda o`tagan 
harbiy xizmatchilar, sobiq partizanlar jumlasidan bo`lib, 1941–1945 yillardagi urush, sobiq SSSRni 
himoya qilish bo`yicha boshqa jangovar operatsiyalarning qatnashchilari, 1941–1945 yillardagi urush 
davri mehnat frontining faxriylari va kontsentratsion lagerlarning sobiq g`sh tutqinlari. Imtio`z Urush 
qatnashchisining guvohnomasi asosida, 1941–1945 yillardagi urush davri mehnat frontining faxriylari va 
kontsentrantsion lagerlarning sobiq g`sh tutqinlari – Imtig`zlarga bo`lgan huquqi to`g`risidagi guvohnoma 
g`ki mehnat va ijtimoiy ta`minot organlarining ma`lumotnomasi asosida beriladi; 
3) Leningrad shahrida 1941 yil 8 sentyabrdan 1944 yil 27 yanvargacha qamal davrida ishlagan 
fuqarolar. Imtio`z ushbu shaxslar qamal davrida Leningrad shahri korxonalari, muassasalari va 
tashkilotlarida ishlaganligini tasdiqlovchi hujjatlar asosida beriladi; 
4) ichki ishlar organlarining boshliqlari va oddiy xizmatchilari jumlasidan bo`lib, xizmat vazifalarini 
bajarishda yaralanganligi, kontuziya bo`lganligi g`ki shikastlanganligi oqibatida nogiron bo`lib qolganlar. 
Nogironning imtig`zlarga bo`lgan huquqi to`g`risidagi guvohnomasi imtig`zlar berilishi uchun asos 
bo`ladi; 
5) bolalikdan nogiron bo`lib qolganlar, shuningdek I va II guruh nogironlari. Imtio`z pensiya 
guvohnomasi g`ki tibbiy-mehnat ekspert komissiyasining ma`lumotnomasi asosida beriladi; 
6) o`n va undan ortiq bolasi bor ag`llar. Fuqarolarning o`zini o`zi boshqarish organining bolalar 
borligini tasdiqlovchi ma`lumotnomasi mazkur imtig`z berilishi uchun asos bo`ladi; 
7) sobiq SSSRni himoya qilish g`xud harbiy xizmatning boshqa vazifalarini bajarish paytida 
yaralanganligi, kontuziya bo`lganligi g`xud shikastlanganligi oqibatida g`ki frontda bo`lish bilan bog`liq 
kasallik tufayli halok bo`lgan harbiy xizmatchilarning ota-onalari va rafiqalari. Imtio`z «Halok bo`lgan 
askarning bevasi (onasi, otasi)» shtampi qo`yilgan g`ki pensiya guvohnomasini bergan muassasa 
rahbarining muhri va imzosi bilan tasdiqlangan tegishli g`zuvli pensiya guvohnomasi asosida beriladi. 
Agar mazkur shaxslar pensioner bo`lmasalar, imtig`z ularga sobiq SSSR Mudofaa vazirligi, Davlat 
xavfsizligi qo`mitasi g`ki Ichki ishlar vazirligi, shuningdek O`zbekiston Respublikasi Mudofaa vazirligi, 
Milliy xavfsizlik xizmati g`ki Ichki ishlar vazirligining tegishli organlari tomonidan berilgan harbiy 
xizmatchining halok bo`lganligi to`g`risidagi ma`lumotnoma asosida beriladi. Sobiq SSSRni himoya 
qilish g`ki harbiy xizmatning boshqa majburiyatlarini bajarish chog`ida g`xud frontda bo`lish bilan bog`liq 
kasallik tufayli halok bo`lgan harbiy xizmatchilarning rafiqalariga imtig`z faqat ular boshqa turmush 
qurmagan taqdirda beriladi; 

---

51 
8) xizmatni Afg`oniston Respublikasida va jangovar harakatlar olib borilgan boshqa mamlakatlarda 
vaqtincha bo`lgan qo`shinlarning cheklangan kontingenti tarkibida o`tagan harbiy xizmatchilar hamda 
o`quv va sinov yig`inlariga chaqirilgan harbiy xizmatga majburlar. Mazkur imtig`zni berish uchun 
Imtig`zlarga bo`lgan huquqi to`g`risidagi guvohnoma g`ki sobiq SSSR Mudofaa vazirligi, Davlat 
xavfsizligi qo`mitasi g`ki Ichki ishlar vazirligi, shuningdek O`zbekiston Respublikasi Mudofaa vazirligi, 
Milliy xavfsizlik xizmati g`xud Ichki ishlar vazirligi mudofaa ishlari bo`yicha bo`limlari, harbiy qismlari, 
harbiy-o`quv Yurtlari, korxonalari, muassasalari g`ki tashkilotlarining ma`lumotnomasi asos bo`ladi; 
9) CHernobil’ AESdagi avariya oqibatida jabrlanganlar. Imtio`z tibbiy-mehnat ekspert 
komissiyasining ma`lumotnomasi, nogironning maxsus guvohnomasi, CHernobil’ AESdagi avariya 
oqibatlarini tugatish qatnashchisining guvohnomasi, shuningdek vakolatli organlar tomonidan berilgan, 
imtig`z berilishi uchun asos bo`luvchi boshqa hujjatlar asosida beriladi; 
10) ikki va undan ortiq o`n olti g`shga to`lmagan bolalari bor g`lg`iz onalar. Imtio`z har bir bola 
uchun Fuqarolik holatlari dalolatnomalarini g`zish (FHDg`) organlari tomonidan taqdim etiladigan 
ma`lumotnoma asosida beriladi; 
11) ikki va undan ortiq o`n olti g`shga to`lmagan bolalari bor va boquvchisini yo`qotganlik uchun 
pensiya olmaydigan beva ag`l va beva erkaklar. Imtio`z erning (xotinning) vafot etganligi to`g`risidagi 
guvohnoma, bolalar tug`ilganligi to`g`risidagi guvohnoma, qayta turmush qurmaganlik hamda mehnat va 
ijtimoiy ta`minot organining boquvchisini yo`qotganlik uchun pensiya olinmasligi haqidagi 
ma`lumotnomasi taqdim etilgan taqdirda beriladi; 
12) bolaligidan nogiron bo`lgan, doimiy parvarishni talab qiladigan farzandi bilan birga yashab, uni 
tarbiyalag`tgan ota-onadan biri. Imtio`z pensiya guvohnomasi g`ki sog`liqni saqlash muassasasining 
doimiy parvarish zarurligini tasdiqlovchi tibbiy ma`lumotnomasi, birgalikda yashashga taalluqli qismida – 
fuqarolarning o`zini o`zi boshqarish organining ma`lumotnomasi asosida beriladi. 
Ushbu moddaning ikkinchi qismida nazarda tutilgan imtig`zlar tegishli hujjatlar taqdim etilgan 
taqdirda qo`llaniladi.
Imtig`zlarga bo`lgan huquqlar kalendar’ yili davomida vujudga kelgan taqdirda, imtig`zlarga bo`lgan 
huquqlar vujudga kelgan paytdan e`tiboran qo`llaniladi. 
Agar jismoniy shaxs ushbu moddaning ikkinchi qismida nazarda tutilgan bir nechta asos bo`yicha 
imtig`zlarga bo`lgan huquqga ega bo`lsa, unga xohishiga qarab faqat bitta imtig`z beriladi. 
Ushbu moddaning ikkinchi qismida nazarda tutilgan imtig`zni qo`llash jismoniy shaxsning asosiy 
ish (xizmat, o`qish) joyi bo`yicha, asosiy ish joyi bo`lmagan taqdirda – yashash joyidagi davlat soliq 
xizmati organlari tomonidan jami yillik daromad to`g`risidagi deklaratsiya asosida soliqni hisoblab 
chiqarish chog`ida amalga oshiriladi. Imtig`zga bo`lgan huquq yo`qotilgan taqdirda, jismoniy shaxs 
imtig`z yo`qotilgan paytdan e`tiboran o`n besh kun ichida bu haqda undan soliqni ushlab qoladigan 
Yuridik shaxsga ma`lum qilishi kerak.
Ushbu moddaning ikkinchi qismida sanab o`tilgan imtig`zlar jismoniy shaxslarning foizlar va 
dividendlar tarzida olingan daromadlariga, shuningdek mol-mulkni ijaraga topshirishdan olingan 
daromadlariga ham tatbiq etiladi. Agar foizlar va dividendlar asosiy ish joyi bo`yicha hisoblansa, 
imtig`zni qo`llash asosiy ish joyi bo`yicha amalga oshiriladi, agar foizlar va dividendlar asosiy bo`lmagan 
ish joyi bo`yicha hisoblansa, imtig`z jami yillik daromad to`g`risidagi deklaratsiya asosida jismoniy 
shaxslardan olinadigan daromad solig`ini hisoblab chiqarish chog`ida jismoniy shaxsning yashash 
joyidagi davlat soliq xizmati organlari tomonidan qo`llaniladi. SHunga o`xshash tartib mol-mulkni ijaraga 
berishdan olingan daromadlarga nisbatan ham qo`llaniladi. 
Soliq Kodeksining 181- moddasiga asosan. jismoniy shaxslarning quyidagi daromadlariga 
belgilangan eng kam stavka bo`yicha soliq solinadi: 
baland tog`li, cho`l va suvsiz hududlarda ishlaganlik uchun O`zbekiston Respublikasi Vazirlar 
Mahkamasi tomonidan belgilangan koeffitsientlar bo`yicha qo`shimcha to`lovlar tariqasida olingan 
daromadlarga. Bunda cho`l va suvsiz joylarda, baland tog`li va tabiiy-iqlim sharoiti noqulay hududlarda 
ishlaganlik uchun Yuridik shaxslar xodimlarining ish haqiga koeffitsientlar hisoblashning eng Yuqori 
summasi hisoblash paytidagi holatga ko`ra belgilangan eng kam ish haqining to`rt baravari miqdorida 
belgilanadi;

---

52 
korxonalar, muassasalar, tashkilotlar tomonidan vaqtinchalik qishloq xo`jaligi ishlariga Yuborilgan 
jismoniy shaxslarning shu ishlarni bajarishdan olingan daromadlariga. 
Mehnat sharoiti o`ta zararli va o`ta og`ir ishlarda band bo`lgan ag`llarning daromadlaridan olish 
darajasi 20 foizdan oshmasligi lozim. Mehnat sharoiti o`ta zararli va o`ta og`ir ishlar ro`yxati qonun 
hujjatlari bilan belgilanadi.
CHet ellik jismoniy shaxslarga soliq solishning o`ziga 
xos xususiyatlari Soliq Kodeksining 
194-moddasida o`z aksini topgan bo`lib hususan,O`zbekiston Respublikasi hududida chet ellik jismoniy 
shaxslarga O`zbekiston Respublikasining xalqaro shartnomalari hisobga olingan holda, ushbu Kodeksga 
muvofiq soliq solinadi. 
CHet ellik jismoniy shaxslardan soliqlar va boshqa majburiy to`lovlarni undirish o`zarolik printsipi 
bo`yicha tugatilishi g`ki cheklanishi mumkin. 
CHet ellik jismoniy shaxslar bilan bitimlar tuzish chog`ida bunday bitimlarning shartlariga 
O`zbekiston Respublikasida faoliyatni amalga oshiradigan soliq to`lovchilar hamda boshqa shaxslar chet 
ellik jismoniy shaxslarning soliqlar va boshqa majburiy to`lovlarni to`lash bo`yicha xarajatlarini o`z 
zimmasiga olishini nazarda to`tadigan soliq haqidagi izohlar kiritilishiga ruxsat berilmaydi. 
CHet ellik jismoniy shaxsning – O`zbekiston Respublikasi rezidentining daromadlariga ushbu 
bo`limda belgilangan tartibda jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig`i solinadi. 
O`zbekiston Respublikasi norezidentlarining O`zbekiston Respublikasidagi manbalardan olingan 
daromadlarini soliq solishdan ozod etish tartibi Soliq Kodeksining 195-moddasida o`z aksini topgan bo`lib 
unga ko`ra O`zbekiston Respublikasining tegishli xalqaro shartnomasini qo`llash huquqiga ega bo`lgan 
O`zbekiston Respublikasi norezidentining O`zbekiston Respublikasidagi manbalardan olingan 
daromadlaridan jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig`i bYudjetga to`langan taqdirda, 
O`zbekiston Respublikasining bunday norezidenti to`langan jismoniy shaxslardan olinadigan daromad 
solig`ini ushbu Kodeksning 38-moddasiga muvofiq soliq majburiyati bo`yicha da`vo muddati mobaynida 
bYudjetdan qaytarib olish huquqiga ega. Bunda O`zbekiston Respublikasi norezidenti jismoniy 
shaxslardan olinadigan daromad solig`ini to`lashdan ozod qilish to`g`risidagi g`ki uning summasini 
kamaytirish to`g`risidagi iltimos bag`n etilgan arizani, shuningdek quyidagi hujjatlarni O`zbekiston 
Respublikasining davlat soliq xizmati organiga taqdim etadi:
- u O`zbekiston Respublikasi bilan ikkig`qlama soliq solishning oldini olish to`g`risida xalqaro 
shartnomaga ega bo`lgan davlatning rezidenti ekanligini rasmiy jihatdan tasdiqlovchi hujjatni; 
- olingan daromadlarni tasdiqlovchi hujjatni; 
- ushbu O`zbekiston Respublikasi norezidenti tomonidan O`zbekiston Respublikasi hududidan 
tashqarida O`zbekiston Respublikasidagi manbalardan olingan daromadlardan jismoniy shaxslardan 
olinadigan daromad solig`i to`langanligi to`g`risidagi tegishli xorijiy davlatning vakolatli organi 
tomonidan tasdiqlangan hujjatni. 
O`zbekiston Respublikasining davlat soliq xizmati organi arizani uch oy muddatda ko`rib chiqadi va 
ushbu moddaning birinchi qismida ko`rsatilgan hujjatlar ishonchli bo`lgan taqdirda, ushbu Kodeksning 
58-moddasida nazarda tutilgan tartibda O`zbekiston Respublikasining norezidentiga jismoniy shaxslardan 
olinadigan daromad solig`i summasini bYudjetdan qaytaradi. 
O`zbekiston Respublikasining xalqaro shartnomasi g`ayriqonuniy qo`llanilgan bo`lsa, O`zbekiston 
Respublikasining davlat soliq xizmati organi O`zbekiston Respublikasi norezidentiga asoslangan rad 
javobini Yuboradi. 
Rezidentlar tomonidan O`zbekiston Respublikasidan tashqarida to`langan soliqni hisobga olish 
quyidagi tartibda amalga oshiriladi: 
O`zbekiston Respublikasidan tashqarida to`langan, jismoniy shaxslardan – O`zbekiston 
Respublikasining rezidentlaridan olinadigan daromad solig`i summalari O`zbekiston Respublikasida soliq 
to`lashda O`zbekiston Respublikasining xalqaro shartnomalariga muvofiq hisobga olinadi. 
Soliq Kodeksining 184-moddasiga asosan, jismoniy shaxslarning daromadlariga solinadigan soliqni 
to`lov manbaida hisoblab chiqarish, ushlab qolish va to`lash majburiyati Yuridik shaxslar, faoliyatni 

---

53 
O`zbekiston Respublikasida doimiy muassasa orqali amalga oshirag`tgan O`zbekiston Respublikasi 
norezidentlari hamda chet el Yuridik shaxslarining vakolatxonalari zimmasiga Yuklatiladi.
Jismoniy shaxslarning daromadlariga to`lov manbaida soliq solinadigan daromadlarga quyidagilar 
kiradi:
1) ushbu Kodeksning 172-moddasiga muvofiq jismoniy shaxslarning mehnatga haq to`lash tarzidagi 
daromadlari; 
2) jismoniy shaxslarning bir martalik ishlarni bajarishdan oladigan daromadlari;
3) jismoniy shaxslarning dividendlar, foizlar, pul mukofotlari tariqasida olgan daromadlari; 
4) jismoniy shaxslarning bepul berilgan aktsiyalar g`ki Yuridik shaxslar mol-mulkining ulushi 
tariqasidagi daromadlari; 
5) O`zbekiston Respublikasi norezidentlariga to`lanadigan daromadlar; 
6) jismoniy shaxslarning mol-mulkni Yuridik shaxsga ijaraga berishdan oladigan daromadlari; 
7) royalti; 
8) jismoniy shaxslarning tanlovlar va musobaqalar yakunlari bo`yicha sovrinlar, Yutuqlar tariqasida 
oladigan daromadlari; 
9) Yuridik shaxs – grant oluvchi tomonidan jismoniy shaxsga beriladigan grantlarning summalari;
10) jismoniy shaxslarga yaratilgan fan, adabig`t va san`at asarlari (predmetlari) uchun Yuridik 
shaxslar tomonidan to`lanadigan daromadlar; 
11) jismoniy shaxsga Yuridik shaxs tomonidan moddiy naf tariqasida to`lanadigan daromadlar. 
Soliq Kodeksining 185- moddasiga asosan, to`lov manbaida soliq solish soliq solinadigan baza va 
belgilangan stavkadan kelib chiqqan holda soliq agentlari tomonidan amalga oshiriladi. 
Soliq agentlari soliq to`lovchining ushbu Kodeksning 184-moddasida ko`rsatilgan daromadlaridan 
hisoblangan jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig`i summasini mazkur daromadlar haqiqatda 
to`lanag`tganda ushlab qolishlari shart. 
Jismoniy shaxslarning daromadlaridan olinadigan soliqning hisoblangan summasini soliq 
to`lovchidan ushlab qolish soliq agenti soliq to`lovchiga to`lag`tgan har qanday pul mablag`lari hisobidan, 
mazkur pul mablag`lari haqiqatda soliq to`lovchiga g`ki uning topshirig`iga binoan uchinchi shaxslarga 
to`lanag`tganda amalga oshiriladi.
Jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig`ining to`g`ri ushlab qolinishi va o`z vaqtida 
bYudjetga o`tkazilishi uchun javobgarlik daromad to`lag`tgan soliq agentining zimmasida bo`ladi. 
Mazkur soliq summasi ushlab qolinmagan taqdirda, soliq agenti ushlab qolinmagan summani hamda u 
bilan bog`liq penyani bYudjetga to`lashi shart. 
Jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig`ini hisoblab chiqarish uchun soliq stavkasini 
qo`llash maqsadida eng kam ish haqi miqdori yil boshidan ortib boruvchi yakun bo`yicha (yil boshidan 
tegishli davrning har bir oyi uchun eng kam ish haqlarining summasi) hisobga olinadi.
Jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig`ini hisoblab chiqarish va ushlab qolish ushbu 
bo`limda belgilangan soliq solinadigan baza hamda stavkalardan kelib chiqqan holda daromad 
hisoblanishiga qarab, yil boshidan ortib boruvchi yakun bo`yicha har oyda jismoniy shaxsning asosiy ish 
joyi bo`yicha soliq agenti tomonidan amalga oshiriladi. 
Jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig`ining hisoblab chiqarilgan summasi qonun 
hujjatlarida belgilangan tartibda jismoniy shaxslarning shaxsiy jamg`arib boriladigan pensiya 
hisobvaraqlariga o`tkaziladigan har oylik majburiy badallar summasiga kamaytiriladi. 
O`z xodimlariga moddiy g`rdam ko`rsatgan va qimmatbaho sovg`alar bergan soliq agentlari 
jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig`ini soliq davrining oxirida amalda bo`lgan eng kam ish 
haqi miqdoridan kelib chiqqan holda qayta hisob-kitob qiladi.
Jismoniy shaxsning asosiy bo`lmagan ish joyidan g`ki boshqa Yuridik shaxslardan moddiy g`rdam 
va qimmatbaho sovg`a olgan jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig`i summasini qayta hisob-
kitob qilish jismoniy shaxs daromadlar to`g`risida deklaratsiya topshirgan taqdirda, davlat soliq xizmati 
organlari tomonidan soliq davrining oxirida amalda bo`lgan eng kam ish haqi miqdoridan kelib chiqqan 
holda amalga oshiriladi. 

---

54 
Yil mobaynida asosiy ish (xizmat, o`qish) joyi o`zgargan taqdirda, jismoniy shaxs joriy yilda o`ziga 
to`langan daromadlar va ushlab qolingan jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig`i summalari 
to`g`risidagi ma`lumotnomani yangi asosiy ish (xizmat, o`qish) joyidagi buhgalteriyaga dastlabki ish haqi 
hisoblanguniga qadar taqdim etishi shart. Ilgarigi ish (xizmat, o`qish) joyidan ma`lumotnoma taqdim 
etilmagan g`ki soliq to`lovchining identifikatsiya raqami taqdim etilmagan taqdirda, jismoniy shaxslardan 
olinadigan daromad solig`i belgilangan eng Yuqori stavka bo`yicha ushlab qolinadi. Ma`lumotnoma g`ki 
identifikatsiya raqami keyinchalik taqdim etilgan taqdirda, jismoniy shaxslardan olinadigan daromad 
solig`i summasi ilgarigi asosiy ish (xizmat, o`qish) joyida olingan daromadlar inobatga olingan holda 
qayta hisob-kitob qilinadi.
YAngi asosiy ish (xizmat, o`qish) joyida jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig`ini hisoblab 
chiqarish kalendar’ yil boshidan bug`n ilgarigi va yangi ish (xizmat, o`qish) joylaridan olingan jami 
daromaddan kelib chiqqan holda amalga oshiriladi.
Mehnat shartnomasi bekor qilingandan so`ng xodimga ilgarigi asosiy ish joyida to`lov amalga 
oshirilgan taqdirda, mazkur to`lovlarga jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig`i ushbu 
Kodeksning 179 va 180-moddalarida nazarda tutilgan imtig`zlar qo`llanilmagan holda solinadi. Yuridik 
shaxs bu xodimga to`lagan daromadning jami summasi va undan jismoniy shaxslardan olinadigan 
daromad solig`ining ushlab qolingan umumiy summasi haqida bu Yuridik shaxs hisobga qo`yilgan 
joydagi davlat soliq xizmati organiga o`ttiz kun ichida g`zma ravishda ma`lum qilishi shart. 
Asosiy bo`lmagan ish joyidan g`ki boshqa Yuridik shaxslardan olingan daromadlarga to`lov 
manbaida jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig`ini hisoblab chiqarish jami daromad 
summasidan 
ushbu 
Kodeksning
179 va 180-moddalarida nazarda tutilgan imtig`zlar qo`llanilmagan holda, belgilangan stavkalar bo`yicha 
hisoblanishiga qarab, yil boshidan ortib boruvchi yakun bo`yicha amalga oshiriladi.
Agar asosiy bo`lmagan ish joyidan g`ki boshqa Yuridik shaxslardan daromadlar olag`tgan jismoniy 
shaxs buhgalteriyaga o`z daromadidan jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig`ining eng Yuqori 
stavkasi bo`yicha ushlab qolish to`g`risida ariza bersa, daromadlar to`lag`tgan Yuridik shaxslar jismoniy 
shaxslardan olinadigan daromad solig`ini ushbu bo`limda nazarda tutilgan imtig`zlarni qo`llamagan holda 
eng Yuqori stavka bo`yicha ushlab qoladilar. 
Soliq agentlari ish haqi to`lag`tganda jismoniy shaxsning talabiga binoan unga daromadlarining 
summalari va turlari haqida, shuningdek jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig`ining ushlab 
qolingan summasi to`g`risida O`zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo`mitasi va O`zbekiston 
Respublikasi Moliya vazirligi tomonidan belgilanadigan shaklda ma`lumotnoma berishlari shart. 
Jismoniy shaxslarning asosiy bo`lmagan ish joyidan olgan daromadlaridan jismoniy shaxslardan 
olinadigan daromad solig`ining yakuniy summasi olingan daromadlar, qilingan xarajatlar va ushlab 
qolingan soliq summalari to`g`risida taqdim etilgan deklaratsiyaning ma`lumotlari bo`yicha davlat soliq 
xizmati organi tomonidan hisoblab chiqariladi. 
Soliq agentlari: 
1) soliq davri tugaganidan so`ng o`ttiz kun ichida davlat soliq xizmati organlariga daromadlar olgan 
jismoniy shaxslar to`g`risida, asosiy ish joyi bo`yicha daromadlar olgan jismoniy shaxslar bundan 
mustasno, O`zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo`mitasi va O`zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi 
tomonidan belgilanadigan shaklda ma`lumotnoma taqdim etishi shart, unda quyidagilar aks ettiriladi: 
soliq to`lovchining – jismoniy shaxsning identifikatsiya raqami; 
soliq to`lovchining familiyasi, ismi, otasining ismi, doimiy yashash joyi manzili; 
o`tgan soliq davri yakunlari bo`yicha daromadlarning umumiy summasi va jismoniy shaxslardan 
olinadigan daromad solig`ining ushlab qolingan umumiy summasi; 
soliq agentining identifikatsiya raqami; 
soliq agentining nomi, joylashgan eri (pochta manzili);
2) yilning har choragida, hisobot davridan keyingi oyning 25-kuniga qadar, yil yakunlari bo`yicha 
esa yillik moliya hisobotini taqdim etish muddatida davlat soliq xizmati organlariga hisoblangan va 
amalda to`langan daromadlar summalari hamda jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig`ining 

---

55 
ushlab qolingan summalari to`g`risidagi ma`lumotlarni O`zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo`mitasi 
va O`zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi tomonidan belgilangan shaklda taqdim etishi shart. 
To`lov manbaida jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig`ining hisoblab chiqarilgan 
summasi bYudjetga soliq agenti tomonidan quyidagi muddatlarda to`lanadi: 
pul mablag`larini olish uchun xizmat ko`rsatuvchi bankka hujjatlarni taqdim etish bilan bir vaqtda;
to`lov natura holida amalga oshirilgan oy tugaganidan keyin besh kun ichida, agar bunday to`lovga 
qonun hujjatlarida ruxsat berilgan bo`lsa. 
Agar Yuridik shaxsning bank hisobvarag`ida ish haqini to`lash va bir vaqtning o`zida xodimlarning 
ish haqidan ushlab qolingan soliqlarni bYudjetga o`tkazish uchun mablag`lar etarli bo`lmasa, jismoniy 
shaxslardan olinadigan daromad solig`i bank hisobvarag`idagi qoldiq mablag`larga mo`tanosib summada 
bYudjetga o`tkaziladi. 
Deklaratsiya asosida soliq solinadigan daromadlarga O`zbekiston Respublikasi rezidentlarining 
quyidagi daromadlari kiradi:
mulkiy daromad, fan, adabig`t va san`at asarlarini yaratganlik hamda ulardan foydalanganlik uchun 
mualliflik haqi tariqasida olingan daromadlar, agar bu daromadlarga to`lov manbaida soliq solinmagan 
bo`lsa; 
agar ushbu moddaning ikkinchi qismida boshqacha qoida nazarda tutilmagan bo`lsa, ikkita g`ki 
undan ko`p manbadan olingan daromadlar;
O`zbekiston Respublikasi hududidan tashqaridagi manbalardan olingan daromadlar.
Agar soliq to`lovchining asosiy bo`lmagan ish joyidan olgan daromadlaridan jismoniy shaxslardan 
olinadigan daromad solig`i belgilangan eng Yuqori stavka qo`llanilgan holda uning arizasiga ko`ra ushlab 
qolingan bo`lsa, daromadlar to`g`risida deklaratsiya taqdim etilmaydi. 
Fan, adabig`t va san`at asarlarini yaratganlik va ulardan foydalanganlik uchun mualliflik haqi 
tariqasida daromadlar oluvchi jismoniy shaxslar bunday faoliyatni yakka tartibdagi tadbirkor sifatida 
davlat ro`yxatidan o`tmagan holda amalga oshirish huquqiga ega. 
Ushbu moddaga muvofiq daromadlariga jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig`i 
solinadigan jismoniy shaxslar jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig`ini davlat soliq xizmati 
organining g`zma xabarnomasi asosida to`laydi. 
Fan, adabig`t va san`at asarlarini yaratganlik va ulardan foydalanganlik uchun mualliflik haqi 
olag`tgan jismoniy shaxs daromadlar olish bilan bog`liq daromadlar va xarajatlar hisobini Yuritishi shart 
hamda u ijodiy faoliyatni amalga oshirish bilan bog`liq, haqiqatda qilingan va hujjatlar bilan tasdiqlangan 
xarajatlarni daromaddan chegirish huquqiga ega, biroq chegirma olingan jami daromad summasining 30 
foizidan ko`p bo`lmasligi kerak. 
Ijodiy faoliyatni amalga oshirish bilan bog`liq xarajatlarga quyidagilar kiradi: 
fan, adabig`t va san`at asarlarini yaratish va ulardan foydalanish uchun zarur materiallar olishga doir 
xarajatlar; 
faqat fan, adabig`t va san`at asarlarini yaratish, nashr qilish, ijro etish g`ki ulardan boshqacha tarzda 
foydalanish maqsadida foydalaniladigan bino va mol-mulk ijarasiga doir xarajatlar. 
Jismoniy shaxsning jami yillik daromadi to`g`risidagi deklaratsiya soliq to`lovchining olingan yillik 
daromadi to`g`risidagi g`zma arizasidan iborat bo`ladi. 
Jismoniy shaxslarning jami yillik daromadi to`g`risidagi deklaratsiya shakli O`zbekiston 
Respublikasi Davlat soliq qo`mitasi va O`zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi tomonidan tasdiqlanadi 
hamda unda quyidagi ma`lumotlar ko`rsatilishi kerak: 
soliq to`lovchining familiyasi, ismi, otasining ismi, tug`ilgan yili, jinsi, fuqaroligi, doimiy yashash 
joyi manzili; 
soliq to`lovchining identifikatsiya raqami; 
soliq solinishi lozim bo`lgan daromadlar turlarga ajratib ko`rsatilgan holda olingan jami yillik 
daromad (bir martalik operatsiyalardan hamda mol-mulkni ijaraga berishdan olinadigan daromadlarni 
deklaratsiya qilish uchun faqat ushbu operatsiyalarning o`zidan olish mo`ljallanag`tgan daromad aks 
ettiriladi); 
daromadlarning manbalari; 

---

56 
daromad olish bilan bog`liq xarajatlar, majburiy to`lovlar, chiqimlar va ajratmalarning summalari;
jismoniy shaxslarning daromadlaridan olinadigan soliq bo`yicha imtig`zlar; 
hisoblab chiqarilgan soliq summasi; 
haqiqatda to`langan soliq summasi. 
Jismoniy shaxsning jami yillik daromadi to`g`risidagi deklaratsiyada jismoniy shaxslarning jami 
yillik daromadini deklaratsiya qilish bilan bog`liq boshqa ma`lumotlar ham ko`rsatilishi mumkin.
Jismoniy shaxsning jami yillik daromadi to`g`risidagi deklaratsiya pochta orqali buYurtma xat 
shaklida, shuningdek elektron shakldagi axborot tarzida taqdim etilishi mumkin.
Jismoniy shaxsning jami yillik daromadi to`g`risidagi deklaratsiya blankalari soliq to`lovchilarga 
davlat soliq xizmati organlari tomonidan bepul beriladi. 
Jismoniy shaxs taqdim etgan jismoniy shaxsning jami yillik daromadi to`g`risidagi deklaratsiyada 
to`lanishi lozim bo`lgan jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig`i summasining kamayishiga olib 
keluvchi xatolar aniqlangan taqdirda, jismoniy shaxs deklaratsiyaga zarur o`zgarishlar kiritishi shart.
Agar jismoniy shaxsning jami yillik daromadi to`g`risidagi deklaratsiyani o`zgartirish haqidagi ariza 
jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig`ini to`lash muddati tugaguniga qadar berilsa, soliq 
to`lovchi ushbu Kodeksda belgilangan javobgarlikdan ozod qilinadi.
Agar jismoniy shaxsning jami yillik daromadi to`g`risidagi deklaratsiyani o`zgartirish haqidagi ariza 
jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig`ini to`lash muddati tugaganidan keyin, biroq xatolar davlat 
soliq xizmati organi tomonidan aniqlanguniga qadar berilsa, soliq to`lovchi soliqning etishmag`tgan 
summasini hamda unga tegishli penyani to`lagan taqdirda, javobgarlikdan ozod etiladi. 
Jismoniy shaxs davlat soliq xizmati organining taqdim etilgan jismoniy shaxsning jami yillik 
daromadi to`g`risidagi deklaratsiyada aniqlangan xatolik to`g`risidagi bildirishnomasini olgan kun davlat 
soliq xizmati organi tomonidan xatolik aniqlangan kun deb hisoblanadi. 
Soliq to`lovchilar ushbu Kodeksning 189-moddasida ko`rsatilgan daromadlar bo`yicha jami yillik 
daromad to`g`risidagi deklaratsiyani, agar ushbu moddada boshqacha qoida nazarda tutilmagan bo`lsa, 
doimiy yashash joyidagi davlat soliq xizmati organiga hisobot yilidan keyingi yilning 1 aprelidan 
kechiktirmay taqdim etadi. 
O`zbekiston Respublikasi rezidenti bo`lgan chet ellik jismoniy shaxs o`tgan soliq davri uchun 
daromadlar to`g`risida joriy yilning 1 apreligacha deklaratsiya taqdim etadi. 
CHet ellik jismoniy shaxs – O`zbekiston Respublikasining rezidenti ushbu bobda belgilangan 
tartibga muvofiq soliq solinishi lozim bo`lgan daromad keltirag`tgan faoliyatini kalendar’ yili ichida 
tugatgan va O`zbekiston Respublikasi hududidan tashqariga chiqib ketag`tgan bo`lsa, uning O`zbekiston 
Respublikasi hududida turgan vaqtda joriy soliq davrida haqiqatda olgan daromadlari to`g`risidagi 
deklaratsiya mazkur jismoniy shaxs O`zbekiston Respublikasi hududidan tashqariga chiqib ketishidan bir 
oy avval taqdim etilishi lozim. Agar chet ellik jismoniy shaxs – O`zbekiston Respublikasining rezidenti 
joriy yilning 1 fevraliga qadar doimiy yashash uchun xorijga chiqib ketag`tgan bo`lsa, joriy yil uchun 
daromadlar bo`yicha deklaratsiya taqdim etilmaydi. 
Taqdim etish tartibi ushbu moddaning uchinchi qismida belgilangan daromadlar to`g`risidagi 
deklaratsiya bo`yicha hisoblab chiqarilgan jismoniy shaxslarning daromadlaridan olinadigan soliqni 
to`lash deklaratsiya topshirilgan paytdan e`tiboran o`n besh kun ichida amalga oshiriladi.
Grant olgan jismoniy shaxs daromadlar to`g`risidagi deklaratsiyani topshirag`tganda grant bo`yicha 
olingan daromad summasini, jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig`i miqdorini, shuningdek 
O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan vakolat berilgan fan va texnologiyalarni 
rivojlantirishni muvofiqlashtirish bo`yicha organning tegishli xulosasini ko`rsatadi.
Mol-mulkni ijaraga berishdan daromad olag`tgan jismoniy shaxs belgilangan tartibda daromadlar 
to`g`risidagi quyidagi deklaratsiyalarni taqdim etadi:
dastlabki deklaratsiyani – shunday daromadlar Yuzaga kelgan kundan e`tiboran bir oy o`tgach, besh 
kunlik muddatda, agar bu daromadlarga jismoniy shaxslar daromadlariga to`lov manbaida solinadigan 
soliq solinmagan bo`lsa;
yakuniy deklaratsiyani – o`tgan soliq davridan keyingi yilning
15 yanvariga qadar.

---

57 
Mol-mulkni ijaraga berishdan daromadlar olish tugagan taqdirda jismoniy shaxs doimiy yashash 
joyidagi davlat soliq xizmati organini bu haqda g`zma shaklda xabardor etadi. 
Jismoniy shaxslar – O`zbekiston Respublikasining rezidentlari daromadlar to`g`risidagi 
deklaratsiyaning ma`lumotlari asosida hisoblab chiqarilgan, jismoniy shaxslardan olinadigan daromad 
solig`ini o`tgan soliq davridan keyingi yilning 1 iYunidan kechiktirmay to`laydilar. 
Jismoniy shaxslar – O`zbekiston Respublikasining rezidentlari hisoblab chiqarilgan daromad 
solig`ini xorijiy davlatda joylashgan bank hisobvarag`idan chet el valYutasida to`lashi mumkin. Bunda 
jismoniy shaxslardan olinadigan, milliy valYutada ifodalangan soliq jismoniy shaxslardan olinadigan 
daromad solig`i to`langan sanada O`zbekiston Respublikasi Markaziy banki tomonidan belgilangan kurs 
bo`yicha chet el valYutasida qayta hisoblab chiqiladi. 
Mol-mulkni ijaraga berishdan daromadlar oladigan jismoniy shaxslar jismoniy shaxslardan 
olinadigan daromad solig`ini taqdim etilgan dastlabki deklaratsiya asosida har oyda daromad olingan 
oydan keyingi oyning beshinchi kunigacha to`laydilar. Yil tugagach, jismoniy shaxslarning 
daromadlaridan olinadigan soliqning yillik summasi haqiqatda olingan daromad bo`yicha hisoblab 
chiqariladi. Bu summa bilan yil mobaynida to`langan summalar o`rtasidagi farq kelgusi yilning 15 
martigacha soliq to`lovchidan undirilishi g`ki unga qaytarilishi kerak. 
Jismoniy shaxslarning daromadlaridan olinadigan soliq to`langan sana quyidagilardir: 
Yuridik shaxslar g`ki jismoniy shaxslar tomonidan bankdagi hisobvarag`idan to`langani taqdirda – 
ularning bankdagi hisobvarag`idan mablag`lar hisobdan chiqarilgan kun; 
jismoniy shaxslar tomonidan naqd pul mablag`lari kiritilgan taqdirda – bank kassasiga mablag`lar 
to`langan sana. 
Davlat soliq xizmati organlari tomonidan hisoblab chiqariladigan jismoniy shaxslardan olinadigan 
daromad solig`ini to`lash to`lov xabarnomasida ko`rsatilgan muddatlarda amalga oshirilishi kerak. 
Mexnat haqi bo`yicha soliq hisoblashga misollar keltiramiz. Misol: 1. Fukaro YAxshiev O. ga 2007 
yil yanvar-fevral’ oylarida jami bo`lib 75000 sum ish haqi hisoblandi (37500 Q 37500). SHu davrda 
minimal ish haqining yakuniy summasi 9070 sumni (4535 Q 4535) tashkil etgan. SHundan 5 karrali 
oyiga, ya`ni 13 foizli soliq stavkasiga to`g`ri keladigan 45350 sumni tashkil etadi. Uning soliq summasi 
5895 sum 50 tiyin. YAnvar’ oyi uchun fukaroga 6209 sum 25 tiyin soliq hisoblangan.
YAnvar’-fevral’ oylari uchun soliq summasini hisoblaymiz: 12418 50 t (75000-45350) x 22 q 5895 
50 tiyin Q 6323 sum). 
Fevral’ oyi uchun hisoblangan soliq summasi 620925 tiyinni tashkil etadi (12418,50 — 6209,25 t) 
Misol-2. Fukaro YAkubov T. Soliq kodeksinining 59 moddasining 2 bandiga binoan 4 karrali 
minmal ish haqi miqdorida har oyga soliqdan ozod etiladi, chunki u 1941 - 1945 yillar mehnat faxriysi. 
Unga yanvar-may oylarida 2003 yil 115 ming sum ish haqi hisoblangan bo`lib, undan yanvar aprel’ 
oylari uchun 2527 sum 20 t soliq hisoblangan. 
YAnvar-may oylari mobaynida u 90700 sumlik imtig`z olish huquqiga ega (18140x5). 
Uning soliqqa tortiladigan jami daromadi 24300 sumni tashkil etadi (115000-90700). 
YAnvar-may oylari uchun soliq summasi 3159 s 40 t (24300x13%). 
May oyi uchun to`lanishi lozim bo`lgan soliq summasi 631 s 80 tiyinni tashkil etadi (3159 s - 2527s 
20t). 
Agar fukaroning yil ichida asosiy ish joyi (ukish) o`zgarsa, u yangi ish joyning buhgalteriyasiga 
avvalgi ish joyidan yil boshiga ishdan ketgunga qadar davrga olingan daromadlar va ushlangan soliq 
summasi to`g`risidagi ma`lumotnoma topshiradi. 
Fukaroning yangi ish joyi (xizmat, ukish)da soliqni hisoblash kalendar yil boshidan avvalgi ish joyi 
va yangi ish joyi (xizmat ukish)da olingan jami daromaddan amalga oshiriladi. Bu erda tegishli imtig`zlar 
bo`lib chiqariladi. 
Agar fukaro ilgarigi ish joyidan ma`lumotnoma keltirmagan taqdirda soliq maksimal stavkasi (may 
2003 yil uchun 32 foiz) bo`yicha ushlanib turiladi. Ma`lumotnoma taqdim etilishi bilan soliq qayta 
hisoblanib chiqiladi. 

---

58 
Agar xodimning mehnat majburiyatlari bo`yicha avvalgi ish joyidan mukofot va boshqa daromadlar 
u ishdan bo`shatilgandan so`ng to`lansa, bu mukofot va boshqa daromadlar to`lanag`tgan davrda umumiy 
qoida bo`yicha imtig`zlarsiz soliqqa tortiladi. Bu fukarolarga to`langan daromadlarning umumiy summasi 
va ulardan ushlangan soliq summasi to`g`risidagi korxonalar, tashkilotlar va muassasalar bir oyda ichida 
o`zlari joylashgan joydagi soliq idoralariga xabar berishlari zarur. 
Asosiy ish joyidan tashkarida olingan mehnat haqi va boshqa daromadlardan soliq hisoblash 
daromadlar to`langan manbada har oyda kalendar’ yilining boshidan oshib boruvchi yakun bo`yicha 
imtig`zlarsiz hisoblanadi. 
Agar asosiy ish joyidan tashkarida mehnat haqidan daromad oluvchi fukaro o`zining daromadidan 
maksimal stavkada soliq ushlash haqida shu erda ariza bersa, daromad to`lovchi korxonalar soliq 
to`lovchining arizasiga binoan soliq hisoblashlari kerak. 
Jismoniy shaxslarning asosiy ish joyidan tashkarida olgan daromadlaridan soliq ushlash ularning 
olgan jami daromadlari va ushlangan soliq summasi to`g`risidagi deklaratsiyaga qarab soliq idoralari 
tomonidan soliq qayta hisoblab chiqiladi. 
Qat`iy belgilangan soliqni to`lovchilar quyidagilardir (SK 370-modda): 
faoliyatning ayrim turlarini tavsiflovchi fizik ko`rsatkichlardan kelib chiqqan holda soliq solinadigan 
ayrim faoliyat turlarini amalga oshiruvchi Yuridik shaxslar va yakka tartibdagi tadbirkorlar; 
yakka tartibdagi tadbirkorlar, bundan ushbu moddaning ikkinchi xatboshisida ko`rsatilgan 
tadbirkorlar mustasno. 
Qat`iy belgilangan soliq solinadigan faoliyat turlarining ro`yxati, shuningdek faoliyatning mazkur 
turlarini tavsiflovchi fizik ko`rsatkichlar qonun hujjatlari bilan belgilanadi. 
Faoliyatning ayrim turlarini tavsiflovchi fizik ko`rsatkichlardan kelib chiqqan holda soliq 
solinadigan ayrim faoliyat turlarini amalga oshiruvchi soliq to`lovchilar faoliyatning qat`iy belgilangan 
soliq to`lash tatbiq etiladigan qismiga doir soliq solishning boshqa tartibini tanlash huquqiga ega emas. 
qat`iy belgilangan soliq to`lash tatbiq etiladigan faoliyat bilan bir qatorda faoliyatning boshqa 
turlarini amalga oshiruvchi Yuridik shaxslar faoliyatning mazkur turlari bo`yicha alohida-alohida hisob 
Yuritishlari va umumbelgilangan g`ki ushbu bo`limda belgilangan soliqlarni to`lashlari shart. 
Yuridik shaxslar – qat`iy belgilangan soliqni to`lovchilar uchun ushbu Kodeksning 132-moddasida 
nazarda tutilgan boshqa daromadlarga soliq solinmaydi, dividendlar va foizlar, birgalikdagi faoliyatdan 
olingan daromadlar, shuningdek ijaradan olingan daromadlar bundan mustasno. 
Mol-mulkni ijaraga berishdan olingan daromadlarga ushbu Kodeksda nazarda tutilgan tartibda 
umumbelgilangan soliqlar g`ki yagona soliq to`lovi joriy etiladi. 
Ushbu Kodeks 370-moddasining ikkinchi xatboshisida ko`rsatilgan, faoliyatning boshqa turlarini 
amalga oshiruvchi yakka tartibdagi tadbirkorlar ushbu Kodeksning 372 va 373-moddalarida nazarda 
tutilgan tartibda qat`iy belgilangan soliqni to`laydi. 
Qat`iy belgilangan soliq belgilangan faoliyat turini tavsiflovchi fizik ko`rsatkich soliq solinadigan 
ob`ektdir. 
Soliq solinadigan baza fizik ko`rsatkichlarning sonidan kelib chiqqan holda belgilanadi. 
qat`iy belgilangan soliq summasi soliq solinadigan baza va belgilangan stavkadan kelib chiqqan 
holda aniqlanadi. 
Soliq davri – bir oy. 
qat`iy belgilangan soliq hisob-kitobi soliq bo`yicha hisobga olish joyidagi davlat soliq xizmati 
organlariga: 
yangi tashkil qilinag`tgan (boshlovchi) soliq to`lovchilar tomonidan – davlat ro`yxatidan o`tkazilgan 
kundan e`tiboran o`n kundan kechiktirmay; 
faoliyat 
Yuritag`tgan soliq to`lovchilar tomonidan – hisobot yilining
15 yanvarigacha taqdim etiladi. 
Soliq solish ob`ekti va ish haqining eng kam miqdori o`zgargan taqdirda, soliq to`lovchilar aniqlik 
kiritilgan hisob-kitobni navbatdagi to`lovni to`lash muddatidan kechiktirmay taqdim etishlari shart. 
qat`iy belgilangan soliqni to`lash: 

---

59 
Yuridik shaxslar tomonidan – har oyda hisobot oyidan keyingi oyning 25-kunidan kechiktirmay; 
yakka tartibdagi tadbirkorlar tomonidan – ushbu Kodeks 375-moddasining to`rtinchi qismida 
nazarda tutilgan muddatlarda amalga oshiriladi. 
Ushbu Kodeksning 370-moddasida ko`rsatilgan yakka tartibdagi tadbirkorlar yakka tartibdagi 
tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirish doirasida qat`iy belgilangan soliq to`lash bilan bir qatorda 
quyidagilarni to`laydilar: 
1) bojxona to`lovlari; 
2) er qa`ridan foydalanuvchilar uchun soliqlar va maxsus to`lovlar; 
3) suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliq – suv resurslaridan tadbirkorlik faoliyati uchun 
foydalanilganda; 
4) aktsiz solig`i – aktsiz to`lanadigan mahsulot ishlab chiqarilganda; 
5) bYudjetdan tashqari Pensiya jamg`armasiga sug`urta badallari; 
6) davlat boji; 
7) avtotransport vositalarini olganlik va (g`ki) vaqtinchalik olib kirganlik uchun Respublika yo`l 
jamg`armasiga yig`im. 
Agar yakka tartibdagi tadbirkorlar soliq solinadigan mol-mulkka va (g`ki) er uchastkasiga ega 
bo`lsalar, ushbu Kodeksning 48, 50-boblarida nazarda tutilgan tartibda jismoniy shaxslarning mol-
mulkiga solinadigan soliqni va (g`ki) jismoniy shaxslardan olinadigan er solig`ini to`lash majburiyati 
ularning zimmasida saqlanib qoladi. 
Agar yakka tartibdagi tadbirkor o`z faoliyatini muayyan muddatga to`xtatsa, u o`z faoliyatini 
to`xtatguniga qadar tadbirkorlik sub`ektini ro`yxatdan o`tkazuvchi organga faoliyatni vaqtinchalik 
to`xtatish to`g`risida ariza berish bilan bir vaqtda davlat ro`yxatidan o`tganlik to`g`risidagi guvohnomani 
topshiradi. 
YAkka tartibdagi tadbirkorning faoliyati vaqtinchalik to`xtatilganligi to`g`risidagi arizani va uning 
davlat ro`yxatidan o`tganlik to`g`risidagi guvohnomasini olgan, tadbirkorlik sub`ektini davlat ro`yxatidan 
o`tkazishni amalga oshiradigan organ soliq bo`yicha hisobga olish joyidagi davlat soliq xizmati 
organlariga yakka tartibdagi tadbirkorning faoliyati vaqtinchalik to`xtatilganligi to`g`risida O`zbekiston 
Respublikasi Davlat soliq qo`mitasi tomonidan tasdiqlanadigan shaklda axborot taqdim etadi. 
Tadbirkorlik sub`ektini davlat ro`yxatidan o`tkazishni amalga oshiruvchi organning yakka tartibdagi 
tadbirkorning faoliyati vaqtinchalik to`xtatilganligi to`g`risida taqdim qilingan va davlat soliq xizmati 
organlari tomonidan olingan axborot yakka tartibdagi tadbirkor o`z faoliyatini amalga oshirmaydigan davr 
uchun qat`iy belgilangan soliqni hisoblashni to`xtatib turish uchun asos bo`ladi. 
Savdo faoliyatini amalga oshiruvchi yakka tartibdagi tadbirkorlar daromadlarni va tovar 
operatsiyalarini hisobga olish registrlarida daromadlarning hamda amalga oshirilgan tovar 
operatsiyalarining hisobini Yuritishlari shart. 
Daromadlarni va tovar operatsiyalarini hisobga olish registrlari quyidagilardir: 
chakana savdo faoliyati bilan shug`ullanuvchi yakka tartibdagi tadbirkorning daromadlarni va tovar 
operatsiyalarini hisobga olish daftari; 
Tovar cheklari daftari. 
Daromadlarni va tovar operatsiyalarini hisobga olish registrlarining shakli O`zbekiston Respublikasi 
Davlat soliq qo`mitasi tomonidan tasdiqlanadi. 
Daromadlarni va tovar operatsiyalarini hisobga olish registrlari yakka tartibdagi tadbirkorni soliq 
bo`yicha hisobga olish joyidagi davlat soliq xizmati organlari tomonidan yakka tartibdagi tadbirkorning 
arizasi asosida ro`yxatdan o`tkaziladi. 
Daromadlarni va tovar operatsiyalarini hisobga olish registrlari oxirgi g`zuv kiritilgan paytdan 
e`tiboran besh yil mobaynida yakka tartibdagi tadbirkorda saqlanadi va ular raqamlangan, ip o`tkazib 
bog`langan hamda tegishli davlat soliq xizmati organining muhri bilan tasdiqlangan bo`lishi kerak. 
YAkka tartibdagi tadbirkor faoliyati to`g`risidagi hisobotlar soliq bo`yicha hisobga olish joyidagi 
davlat soliq xizmati organlariga: 

---

60 
savdo faoliyatini amalga oshiruvchi yakka tartibdagi tadbirkorlar tomonidan, bundan tijorat faoliyati 
uchun mo`ljallangan tovarlar olib kiradigan yakka tartibdagi tadbirkorlar mustasno, – yilning har bir 
choragi yakunlari bo`yicha hisobot choragidan keyingi oyning 10-kunidan kechiktirmay;
tijorat faoliyati uchun mo`ljallangan tovarlarni olib kiradigan yakka tartibdagi tadbirkorlar 
tomonidan – har oyning yakunlari bo`yicha hisobot oyidan keyingi oyning 10-kunidan kechiktirmay 
taqdim etiladi. 
Qat`iy belgilangan soliq tadbirkorlik faoliyatining turi va soliq to`lovchining faoliyatni amalga 
oshirish joyiga qarab belgilangan stavkalar bo`yicha to`lanadi. 
Faoliyatning bir necha turi bilan shug`ullanuvchi soliq to`lovchilar qat`iy belgilangan soliqni 
faoliyatning har bir turi uchun mazkur turdagi faoliyatga nisbatan belgilangan stavkalar bo`yicha alohida-
alohida to`laydilar. 
qat`iy belgilangan soliqni hisoblab chiqarish soliq bo`yicha hisobga olish joyidagi davlat soliq 
xizmati organlari tomonidan amalga oshiriladi. 
qat`iy belgilangan soliq tadbirkorlik faoliyati amalga oshirilgan oyning 25-kuniga qadar har oyda, 
soliq to`lovchi davlat ro`yxatidan o`tkazilgan joy uchun belgilangan stavkalar bo`yicha to`lanadi. Agar 
faoliyat amalga oshirilgan joy uchun qat`iy belgilangan soliq stavkalari davlat ro`yxatidan o`tkazilgan joy 
uchun belgilangan stavkalardan farq qilsa, qat`iy belgilangan soliq eng Yuqori stavka bo`yicha to`lanadi. 
O`z-o`zini nazorat qilish uchun savollar 
Kimlar jismoniy shaxslar daromadiga solig`ini to`lovchilar bo`lib?
Soliq ob`ekti va jami daromadga nimalar kiradi? 
Jismoniy shaxslar daromadlariga qanday soliq stavkalari mavjud? 
Jismoniy shaxslar daromadiga soliqdan qanday imitig`zlar bor? 
Kimlar daromadga soliqdan to`liq ozod etiladi va kimlarga 4 karrali minimal ish haqida imtig`z 
beriladi? 
CHet ellik jismoniy shaxslarni soliqqa tortishning qanday xususiyatlari bor? 
Jismoniy shaxslar daromadiga soliq kimlar tomonidan va nimalar asosida hisoblanadi? 
Jismoniy shaxslarning daromadiga soliqni to`lov manbaida kimlar ushlab q-qoladilar? 
Jismoniy shaxslar daromadiga soliqni to`lash muddatlari qanday? 
Qat`iy stavkada soliq to`lovchi jismoniy shaxslarga kimlar kiradi? 
Kat`iy stavkadagi soliq qanday hisoblanadi? 
Turg`un savdo shaxobchalarida savdo kiluvchilarni ro`yxatga olish tartibi qanday? 
BuYum bozorlarida savdo kiluvchi tadbirkorlarni ro`yxatga olishda qanday hujjatlar talab etiladi.