Жана тарийх1 Times doc



Yüklə 0,87 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə11/35
tarix24.12.2017
ölçüsü0,87 Mb.
#17349
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   35

 

23 


jen`ilisten  keyin  Vil`gel`m  I  «Avstriyani  dize  bu`giwge  ko`ndirip»,  a`sker  baslap, 

saltanat  penen  Venag`a  kirmekshi  boldi,  biraq  Bismark  bug`an  bo`get  jasadi. 

Frantsiya  menen  urisiwg`a  tayarlanip  atirg`an  Bismark  Avstriya  ushin  pitim 

sha`rtlerinin`  a`dewir  jen`il  boliwin,  bolajaq  urista  o`z  tilinda  dushpannin`  boliwin 

qa`lemedi.  Avstriya  Venetsiyani,  Italiyani  berdi  ha`m  Prussiyag`a  ju`da`  jen`il 

kontributsiya to`ledi. Solay bolsa da Avstriya German awqaminan shig`ip ketiwi tiyis 

boldi. 

Arqa German ma`mleketlerinen Prussiya basqarg`an Arqa German awqami qurildi. 



Germaniya  qaysi  jol  menen  birigedi-xaliq  revolyutsiyasin  jasaw  joli  menen  be, 

yamasa  uris arqali,  yamasa reforma  jasaw arqali birige  me degen  ma`seleni sheshiw 

xaliq  qatlaminin`  jetilisiw  da`rejesine,  birlesiwine  baylanisli  boldi.  Nemis 

burjuaziyasi pomeshiklerdin` aldinda qurday jarg`aladi ha`m  ma`mleketti basqariwdi 

solardin`  qolina  berdi.  Tek  isshi  qatlami  g`ana  xaliq  puxarasi  izinen  eritip,  birikken 

demokratiyaliq Germaniyani qura alatug`in edi. 

60-jillardin`  qarsan`inda  nemis  ma`mleketlerinde,  fabrikaliq  jumisshilarg`a 

qarag`anda  qol  o`nermentshiler  ko`p  boldi.  Misali,  Prussiyada,  sonday-aq 

Saksoniyada  ja`nede  ekinshi  da`rejeli  4  ma`mlekette  2  mln.nan  aslam  qol 

o`nermentshiler  boldi,  al  fabrika  rabochiylari  1  yarim  mln.nan  artiq  emes  edi. 

rabochiylar  arasinda  qol  o`nermentshilerdin`  basim  boliwi  Germaniyada  rabochiylar 

ha`reketinin` rawajlaniwina irkinish jasadi. 

Avgust Bebel` (1840-1913) Germaniyanin` rabochiylar ha`reketinde ko`rnekli rol` 

atqardi. Ata-anasinan jaslay ayirilg`an, prussiyaliq soldattin` balasi Bebel` da`slep qol 

o`nermentshinin` sha`kirti bolip isledi. Solay etip ol bilimli adam bolip shiqti. Bebel` 

5 min` ag`zasi bar «Jumisshilar ja`miyeti Sakson Awqaminin`» ko`rnekli g`ayratkeri 

boldi.  Vil`gel`m  Libknext  (1826-1900)  basshi  rol`  atqardi.  Germaniyani  biriktiriw 

ma`selesinde Libknext ha`m Bebel` Bismarkqa qarsi shiqti. 

Germaniyada  g`a`rezsiz  siyasiy  rabochiylar  birlespesi  1863-jili  Bebel`  menen 

Libknextten  basqa  Lassal`din`  basshilig`i  menen  payda  boldi.  bul  birlespe 

Germaniyadag`i  rabochiylardin`  birinshi  siyasiy  birlespesi  bola  almadi.  1848-jili 

«Kommunistler  sho`lkemi»  qurg`an  kommunistlik  awqam  rabochiylardin`  birinshi 

siyasiy birlespesi boldi. 

1863-jili  mayda  11  qalanin`  birlespelerinin`  wa`killeri  «Pu`tkil  Germaniyaliq 

rabochiylar  awqami»n  qurdi.  Bul  awqamnin`  predsedatelligine  diktatorliq  wa`killik 

penen Lassal` saylandi. Lassal` awqamdi puxaraliq birlespege aylandira almadi. 

Lassal`  sol  da`wirdegi  yunkerlik  ma`mleketten  jumisshilarg`a  ko`mek  ko`rsetiwin 

ku`tti.  O`ndiristi  o`zleri  wyimlastiriw  ushin  jumisshilardi  o`z-ara  joldasliq  sheriklik 

birlesiwge shaqirdi. 

1869-jili  Eyzenax  qalasinda  Germaniyanin`  sotsial-demokratiyaliq  rabochiylar 

partiyasi qurildi.  Bul partiya  Libknext  penen  Bebel` sho`lkemlestirgen  «Rabochiylar 

ja`miyeti  awqami»  «Uliwma  germaniyaliq  rabochiylar  awqami»  bo`limshesi  menen 

birigiwi  na`tiyjesinde  payda  boldi.  Eyzenaxta  qabillag`an  programmag`a  ayirim 

Lassal`liq  qag`iydalar,  atap  aytqanda  burjuaziyaliq  ma`mlekettin`  ko`megin 

paydalanatug`in rabochiylardin` o`ndirislik birlespesinin` talabi engizildi. 



 

24 


1871-jili  Frantsiya-Prussiya  urisinan  keyin  Germaniyani  joqaridan  biriktiriw 

juwmaqlandi.  Frantsiyani  urista  jen`ip  shiqqan  Prussiya  Germaniya  imperiyasinda 

basshi rol` atqardi. 

 

Tayanish so`zler: 

Kurfyurt, Brandenburg, Meklenburg, Xristian Tomazius, Immanuil Kont, Bismark, 

Avgust Bebel`, Fridrix Vil`gel`m IV, Vol`fgan Amadey Motsart. 



Paydalaniwg`a usinilatug`in a`debiyat 

1.

 



Novaya istoriya stran Evropi i Ameriki. Perviy period A. V. ADO.  Moskva 

1986 g.  

2.

 

Praktikum po Novoy istorii. Pod. red. N. Brovskogo M. 1979 g.  



3.

 

Xrestomatiya po Novoy istorii Chast` I. Moskva, 1990.  



4.

 

Jahan tarixi. S.I.Gavrilyan, A.T.Xalliev. Toshkent, 2002. 



 

 

4-Tema: 



A

A

n

n

g

g

l

l

i

i

y

y

a

a

 

 

k

k

o

o

l

l

o

o

n

n

i

i

y

y

a

a

l

l

a

a

r

r

i

i

n

n

i

i

n

n

`

`

 

 

g

g

`

`

a

a

`

`

r

r

e

e

z

z

s

s

i

i

z

z

l

l

i

i

g

g

i

i

 

 

u

u

s

s

h

h

i

i

n

n

 

 

g

g

u

u

r

r

e

e

s

s

i

i

.

.

 

 

A

A

Q

Q

S

S

h

h

 

 

d

d

u

u

`

`

z

z

i

i

l

l

i

i

w

w

i

i

 

 

1

1



.

.

 



 

X

X



V

V

I



I

I

I



 

 

a



a

`

`



 

 

-



-

 

 



X

X

V



V

I

I



I

I

I



I

 

 



a

a

`



`

 

 



b

b

i



i

r

r



i

i

n



n

s

s



h

h

i



i

 

 



y

y

a



a

r

r



i

i

m



m

i

i



n

n

d



d

a

a



g

g

`



`

i

i



 

 

A



A

n

n



g

g

l



l

i

i



y

y

a



a

 

 



k

k

o



o

l

l



o

o

n



n

i

i



y

y

a



a

l

l



a

a

r



r

i

i



n

n

i



i

n

n



`

`

 



 

s

s



o

o

t



t

s

s



i

i

a



a

l

l



-

-

e



e

k

k



o

o

n



n

o

o



m

m

i



i

k

k



a

a

l



l

i

i



q

q

 



 

h

h



a

a

`



`

m

m



 

 

s



s

i

i



y

y

a



a

s

s



i

i

y



y

 

 



r

r

a



a

w

w



a

a

j



j

l

l



a

a

n



n

i

i



w

w

i



i

 

 



2

2

.



.

 

 



G

G

`



`

a

a



`

`

r



r

e

e



z

z

s



s

i

i



z

z

l



l

i

i



k

k

 



 

u

u



s

s

h



h

i

i



n

n

 



 

g

g



u

u

`



`

r

r



e

e

s



s

t

t



i

i

n



n

`

`



 

 

r



r

a

a



w

w

a



a

j

j



l

l

a



a

n

n



i

i

w



w

i

i



 

 

3



3

.

.



 

 

R



R

e

e



v

v

o



o

l

l



y

y

u



u

t

t



s

s

i



i

y

y



a

a

l



l

i

i



q

q

 



 

h

h



a

a

`



`

r

r



e

e

k



k

e

e



t

t

t



t

i

i



n

n

`



`

 

 



s

s

a



a

p

p



l

l

a



a

s

s



t

t

i



i

r

r



i

i

l



l

i

i



w

w

i



i

 

 



4

4

.



.

 

 



E

E

k



k

i

i



n

n

s



s

h

h



i

i

 



 

k

k



o

o

n



n

t

t



i

i

n



n

e

e



n

n

t



t

a

a



l

l

l



l

i

i



q

q

 



 

k

k



o

o

n



n

g

g



r

r

e



e

s

s



s

s

.



.

 

 



1

1

7



7

7

7



6

6

-



-

j

j



.

.

 



 

4

4



 

 

i



i

y

y



u

u

l



l

d

d



e

e

g



g

i

i



 

 

g



g

`

`



a

a

`



`

r

r



e

e

z



z

s

s



i

i

z



z

l

l



i

i

k



k

 

 



d

d

e



e

k

k



l

l

a



a

r

r



a

a

t



t

s

s



i

i

y



y

a

a



s

s

i



i

 

 



5

5

.



.

 

 



A

A

Q



Q

S

S



h

h

 



 

k

k



o

o

n



n

s

s



t

t

i



i

t

t



u

u

t



t

s

s



i

i

y



y

a

a



s

s

i



i

n

n



i

i

n



n

`

`



 

 

q



q

a

a



b

b

i



i

l

l



 

 

e



e

t

t



i

i

l



l

i

i



w

w

i



i

 

 



6

6

.



.

 

 



A

A

z



z

a

a



t

t

l



l

i

i



q

q

 



 

u

u



s

s

h



h

i

i



n

n

 



 

g

g



u

u

`



`

r

r



e

e

s



s

t

t



i

i

n



n

`

`



 

 

a



a

`

`



h

h

m



m

i

i



y

y

e



e

t

t



i

i

.



 

XVIIa`.ha`m-XVIIIa`.  1-shi  yarimindag`i  Angliya  koloniyalarinin`  sotsial-



ekonomikalik ha`m siyasiy rauajlaniui. 

Arqa  Amerikadag`i  Atlantika  qirgag`inda  Angliya  koloniyalarinin`  payda  boliui 

1607-  j  baslanip,  1-shi  koloniya-Virginiya  bolip  onin`  tiikarin  London  sauda 

kompaniyasinin`  saudagerleri  saldi.O`zlerinin`  kemelerinde  olar  koloniyalarg`a 

jarlilardi  alip  kelgen,  uakitsha  qarizi  ushin  koloniyalarda  nazaratshilar  astinda  jumis 

islegen. Angliyada okean artina puritanlar, jan`a jerlerde baspana tabamiz dep, okean 

artina  ketken.  A`ste  aqirin  Atlantika  qirgag`inda  indeetslerden  basip  algan  jerlerden 

a`q-koloniya duzildi.  

Arqa 

Korolina 



xem 

Djordjiyada 

qul 

iyeleushilik 



xojaliq 

ka`liplese 

basladi.Plantatsiyalarda temeki qayta islenip,qant teregi,indigo egilgen.  

Plantatorliq  xojaliq  jallanba  ta`repinen  olar  jerden  xesh  dem  bermey  paydalaniu 

na`tiyjesinde  jer  o`zininin`  o`nimdarlig`in  joytip  basqa  jerlerge  ko`shirilgen.  Qul 

iyeleushilik  xojalig`inin bul o`zgeshiligi  xa`mde bayliq  ushin jugiriu,  plantatorlardin 

jerlerinin` keneyiuine alip keldi. XVII a`. 1-yariminda koloniyalarg`a negr qullar alip 

keline basladi ha`m XVII a`. oratalarinda kelip olardin sani bir neshe ming`a jetti. Sol 

uaqitta  13  koloniyadag`i  adamlar  sani  1,5  ming`a  shamalas  edi.  Orta  Atlantika 

koloniyalarinda Pensil`vaniya, N`yu-York ha`m N`yu-Djersi biyday ekken. Jerdin bir 

bo`legi aristokratlardiki edi. Olar  mayda fermerlerge jerlerin arendag`a bergen, renta 



Yüklə 0,87 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   35




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə