JurnaliSTİkasi bülənt Çaplı
Yüklə 83,66 Kb. Pdf görüntüsü
|
82 V BÖLÜM XÜSUSİ BÜLLETENLƏR XƏBƏR BURAXILIŞI HAZIRLIĞININ PRİNSİPLƏRİ • Fləş xəbərlər (news flashes) Bu efir kəsilərək hansısa böyük qəza və yaxud siyasi həyatda gözlənilməz dəyişiklik tipli vacib xəbərin aparıcı tərəfindən oxunulmasıdır. Fləşdən yalnız çox önəmli, həyati vacib xəbəri çatdırmaq üçün istifadə edirlər. Studiyada xəbər buraxılışı efirə gedərkən çatdırılan fləş - təcili xəbəri isə buraxılışın ən uyğun, hansısa fasilə kəsimində oxumaq olar, ən yaxşısı isə, buraxılışın sonunda, qapanış başlıqlarından öncə oxumaqdır. Əgər sona yüngül, əyləncəli xəbər salınıbsa, onda dəyişiklik etmək lazım gələcək - fləş xəbər oxunduqdan sonra bu xəbər verilməməlidir. Adi verilişi də yarıda kəsmək mümkündür, amma siz studiyadakı jurnalistlərə fləş xəbərlə gələcəyinizi deməlisiniz. Belə proqramı kəsməyin ən yaxşı yolu, proqram aparıcısının:“Indi biz proqramımıza daxil olan təcili xəbərləri çatdırmaq üçün dayandırır və sözü ….. veririk”, - deməkdir. Bundan sonra xəbər aparıcısı özünün adi tonu ilə, aydın və detalları təkrarlayaraq xəbəri oxumalıdır. Əgər xəbər cəmi bir cümlədirsə, izləyicinin nə baş verdiyini anlaması üçün onu iki dəfə oxumaq olar. Xəbəri belə bir cümlə ilə yekunlaşdıra bilərsiniz: “Bu an studiyamıza daxil olan məlumat bu qədər, təfərrüatı ilə xəbərlərin saat 6 buraxılışında tanış olacaqsınız”. • Həftəsonu bülleteni Ola bilsin ki, bu tip bülletenlərin hazırlanmasına adi gündəlik bülletenlər kimi yanaşa bilməyəsiniz, çünki Öncəki bölümlərdə biz televiziya xəbərləri, xəbər mətnləri hazırlamağı, olayın vizual mediada çatdırmaq tərzlərini və özəlliklərini nəzərdən keçirdik. Lakin jurnalist xəbərləmək, çəkmək, montaj etmək, proqramı aparmaqla yanaşı, proqramın istehsal prosesini də dəqiq təsəvvur etməli, bilməlidir. Reportyor tək öz materialını hazırladığı halda, verilişin buraxılışa məsul redaktorları, icraçı prodüserlər bütün buraxılışı formalaşdırırlar. Xəbər proqramının istehsal prosesini təşkil və təmin etmək, onu efirə vermək həddən artıq çətin, mürəkkəb sənətdir. Zamanın, daha həftə sonu yetərincə material toplamaq olmur. Digər günlərdə ola bilsin ki, xəbər hesab etmədiyiniz mate- riallara yeni gözlə baxa bilərsiniz – bəlkə, uyğun nəsə var? İzləyicilər fərqli yanaşmanı anlayıb qiymətləndirə bilərlər; gerçəkdən hərdən ölüm, qəza, siyasət haqqında xəbərlərə ara verməkdə bir məna var… Xəbər buraxılışları Xəbər bülletenindən fərqli olaraq, xəbər buraxılışı, adətən, 20-60 dəqiqəlik zaman kəsimində çatdırılir. Materiallar xəbər bülleteninə nisbətən daha uzun, çatdırılma texnikası daha mürəkkəb olur, burada artıq daha zəngin vizual materialdan, qrafik materiallardan və s. istifadə olunur. • 24 saatlıq xəbərlər “Əlbəttə, xəbərin yekun formatı 24 saatlıq xəbərlərdir. Ted Ternerin yaratdığı Cable News Network (CNN) 1980-ci ildə ilk dəfə olaraq bu formatda xəbərlər yayımlamağa başladı ( 1, s. 141). CNN-nin uğurunu sonradan demək olar ki, dünyanın hər yerində yaranan 24 saatlıq xəbər kanalları davam etdirdi. Böyük Britaniyada bu “BBC News 24”, “Sky News”, başqa yerlərdə “France 24” və “Al Jazeera” oldu. 24 saatlıq yayım formatı yeni, müxtəlif, fərqli üslub- lar yaratdı: məsələn, gün ərzində müəyyən proqram və ya şəxsləri təqdim edən maqazin yanaşma tərzi, yaxud dövrü xəbər seqmentləri. Burada hər dəfə xəbərlər yenilənərək təkrarlanır, genişləndirilir, sonda 20 dəqiqədən 1 saata yekun proqram verilir (məsələn, CNN-nin “Headline News” proqramı). doğrusu, zamansızlığın ağır məngənəsi telexəbərçilər komandasına güclü təzyiq göstərir. 30 dəqiqəlik xəbər buraxılışını götürsək, onun 8 dəqiqəsi reklama çıxışlardır, xəbərin özünə cəmi 22 dəqiqə qalır. Bundan da 3 dəqiqəni hava məlumatı (19 dəqiqəmiz qalır), daha 4 dəqiqəni idman xəbərləri (indi xəbərlər üçün 15 dəqiqə qalır), bir dəqiqəni də bamplar, açılış və bağlanış üçün çıxaq. Demək, sizin yarım saatlıq buraxılışınızın faktik olaraq yalnız 14 dəqiqəsi xəbərlərdir. Xəbər buraxılışında efirə adətən müxtəlif tip material verilir, telereportajlar (TV paket), aparıcının səsləndirdiyi sadə vizual material (VO), videositatlar (sound beate), TELEXƏBƏR PROQRAMININ MENECMENTİ XÜSUSİ BÜLLETENLƏR / XƏBƏR BURAXILIŞI HAZIRLIĞININ PRİNSİPLƏRİ 83 V BÖLÜM XƏBƏRLƏRİN DÜZÜMÜ şifahi materiallar (reader), müsahibələr (SOT), canlı bağlantılar, studiya qonaqları və s. Əgər xəbərçiliyin əsas – təməl prinsiplərini bilirsinizsə, xəbər buraxılışını hazırlamaq çətin deyil. Özünüz üçün bir də xatırlayın: seçdiyiniz xəbər gerçəkdən yeni, qeyri-adi, maraqlı, əhəmiyyətli və insanlar barədədirmi? Bu meyarların hər biri sizə 10, 15, 20 dəqiqəlik buraxılışınıza hansı xəbərləri və hansı ardıcıllıqda yerləşdirməyə yardımçı olacaq. Sadə formul belədir Xəbər buraxılışını biri-birindən tam ayrı, əlaqəsi olmayan reportajların, sadəcə, ardarda düzülməsi kimi qəbul etmək doğru deyil. Məsələn, bir-birinin ardınca bülleteninizin əvvəlində çox vacib olsa belə iqtisadi xəbərləri yerləşdirirsinizsə, oxşar xəbərlərinizin ilk saniyəsindən izləyicilərinizin müəyyən hissəsinin marağını itirmiş olursunuz. Buna görə də yaxşı balanslaşdırılma uğurlu xəbər göstəricisinin qarantıdır. İzləyiciniz sizdən bir az ağır, bir az yüngül elementlərin, bir az ölkənin əsas siyasi olaylarının, bir az da adi insanların həyatından xəbərlərin balansını istəyirlər. Təbii, bu detal və elementlərin qarışdırılması, tonallığı və tempi müəyyən mənada və faktiki olaraq işlədiyiniz televiziya kanalının formatından asılıdır: ciddi milli telekanallar daha ciddi və önəmli xəbərlərə üstünlük verir, amma, məsələn, gənc auditoriyaya yönəlmiş mu- siqi kanalı populyar mədəniyyət haqqında daha yüngül və daha parlaq xəbərlər verə bilər. Materiallarınızı yerinə, coğrafiyasına və ya əhəmiyyətinə görə qruplaşdıra bilərsiniz. Amma bir tərəfdən də xəbərləri belə seqmentləşdirmə səmərəsiz də ola bilər. Bütün kriminal xəbərləri bir blokda birləşdirməklə onların təsirini azaltmış olursunuz, yaxud daha pisi, belə bir təsəvvur yaradırsınız ki, ətraf qatillər və cinayətkarlarla doludur. Bundansa belə xəbərləri proqram boyu müəyyən intervallarla verin. Eyni qayda etiraz mitinqləri və izdihamlı nümayişlərin də ardarda verilməsində gözlənilməlidir. Yaxud çoxlu “danışan başlar” – quru, maraqsız ekspert rəylərinin verilməsi də izləyicinizi yorur, diqqətini azaldır. Telekanalınızın formatından asılı olmayaraq, xəbər buraxılışı daxilində xəbərləri “reytinqinə” görə düzməyiniz izləyicinizə hər bir materialı necə - adətən ən vacib xəbəri birinci, az əhəmiyyətlini isə sonuncu yerləşdirirsən. İlk dəfə xəbər buraxılışı yığırsınızsa, bu prinsipi əsas tutun. Xəbər buraxılışının yığılmasında həmişə və hökmən diqqətdə saxlamalı olacağınız daha iki əsas cəhət bunlardır: • xəbər buraxılışında xəbərlərin əhəmiyyətinə görə seçilməsinin balansı • xəbər buraxılışının sıralanmasının tempi dəyərləndirməyiniz barədə müəyyən fikirlər verir. Lakin buraxılış daxilində xəbərlərin düzümünü dəyişərək bütövlükdə bülletenə rəngarənglik gətirmək və balansa nail olmağınızda müəyyən sərbəstliyiniz, azadlığınız var. Əslində, bütün bunlar müəyyən mənada zövq məsələsidir. Ola bilsin ki, sizin uçün üç nəfərin həlak olduğu yol qəzası xəbərindən sonra, İrlandiya rəqqaslarının ölkəyə qastrolları haqqında reportaj vermək normal sayılsın, amma inanın ki, izləyiciniz belə düşünməyə bilər. Belə ağır və faciəli xəbərdən sonra rəqqasların səfəri haqqında reportaj qeyri-korrekt yanaşmadır. İzləyiciniz üçün daim aydın bələdçilərlə işləməlisiniz: veriliş nə istiqamətdə gedir, bölümlər dəqiqliklə vizual, qrafik və şifahi formada bəlirlənməlidir. “İndi isə beynəlxalq xəbərlər…” “Ölkəmizə qayıdırıq…” “İndi X bölgəsinin sakinləri üçün yaxşı xəbərlərimiz var…” “İqtisadi xəbərlərlə…” “Fond birjasında…” Keçidlər, dəqiq düşünülmüş uqurlu bağlantılar (materi- allar arasında əlaqələndirmələr) sizin buraxılışın ümumi üslubunu və identifikasiyasını yaradır. Bütünlükdə materialların yerləşdirilməsində balansın əsas ideyası – yüngül və ağır, sürətli və ləng, hərəkətli və statik materialların növbələşdirilməsi ilə materialların çatdırılmasını cəlbedici, maraqlı etməkdir. TELEXƏBƏR PROQRAMININ MENECMENTİ XƏBƏR BURAXILIŞI HAZIRLIĞININ PRİNSİPLƏRİ / XƏBƏRLƏRİN DÜZÜMÜ Yüklə 83,66 Kb. Dostları ilə paylaş:
|