Kalium inname: risico van hyperkaliëmie?

RIVM Briefrapport 2015-0009 

 Pagina 6 van 39 

 

---

RIVM Briefrapport 2015-0009 

 

Pagina 7 van 39

 

Inhoudsopgave 

 

Samenvatting — 9

 

1

 

Inleiding — 11

 

1.1

 

Aanleiding — 11

 

1.2

 

Leeswijzer — 11

 

2

 

Normen voor kalium inname — 13

 

2.1

 

Aanbevolen dagelijkse hoeveelheid — 13

 

2.2

 

Bovengrens van kaliuminname — 13

 

2.3

 

Ondergrens bij kaliuminname — 14

 

3

 

Kaliumgehalte in voedingssupplementen en  

voedingsmiddelen — 15

 

3.1

 

Voedingssupplementen — 15

 

3.2

 

Voedingsmiddelen — 16

 

3.3

 

Mogelijke ontwikkelingen in het kaliumgehalte van producten — 17

 

4

 

Huidige kaliuminname in de Nederlandse bevolking — 19

 

4.1

 

Voedselconsumptiepeiling — 19

 

4.1.1

 

Acute kaliuminname bij kinderen, volwassenen en ouderen — 19

 

4.1.2

 

Bronnen van kalium op basis van VCP, inclusief supplementen — 22

 

4.1.3

 

Gebruik van dieetzout — 22

 

4.2

 

Voedingsstatusonderzoek — 22

 

4.2.1

 

Acute inname van kalium op basis van voedingsstatusonderzoek — 22

 

4.2.2

 

Bronnen van kalium op basis van voedingsstatusonderzoek, inclusief 

supplementen — 23

 

4.2.3

 

Gebruik van dieetzout — 23

 

5

 

Omvang van potentiële risicogroepen — 25

 

5.1

 

Nierschade — 25

 

5.2

 

Diabetes — 25

 

5.3

 

Hartfalen — 26

 

5.4

 

Overige risicogroepen en ziekten — 26

 

5.5

 

Medicatiegebruik — 26

 

6

 

Mogelijke consequenties te hoge kaliuminname voor de 

volksgezondheid — 29

 

7

 

Conclusies — 31

 

 

 

Referenties — 33

 

 

Bijlagen - Tabellen aanvullende analyses — 35

 

---

RIVM Briefrapport 2015-0009 

 Pagina 8 van 39 

 

---

RIVM Briefrapport 2015-0009 

 

Pagina 9 van 39

 

Samenvatting 

De zoutinname in Nederland is te hoog. Gestimuleerd door het 

Nederlandse beleid heeft de levensmiddelenindustrie aangegeven de 

hoeveelheid zout in de vorm van natriumchloride in levensmiddelen te 

verlagen. Een deel van het natriumchloride zou mogelijk vervangen 

kunnen worden door kaliumchloride. Daarmee zou het risico op 

hypertensie en hart- en vaatziekten door een hogere inname van 

natriumchloride afnemen. Daar tegenover staat een mogelijk grotere 

kans op toxiciteit door hyperkaliëmie (een verhoogd kalium gehalte in 

het bloed) wat hart- en neurologische complicaties veroorzaakt.  

 

Het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) heeft aan 

het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) gevraagd een 

eerste inventarisatie te maken van de beschikbare gegevens omtrent de 

kaliuminname in Nederland en de potentiële risicogroepen voor 

hyperkaliëmie.  

 

Uit deze inventarisatie bleek dat de huidige mediane kaliuminname in 

Nederland iets lager ligt dan de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid 

(ADH). De ADH is de inname van een voedingsstof die voldoende is om 

de behoefte van bijna alle (97,5%) gezonde individuen in een bevolking 

te dekken. De bijdrage van supplementen aan de totale kaliuminname is 

minimaal, ook in personen met de hoogste kaliuminname.  

 

Een kaliumtekort door een te lage kaliuminname uit de voeding komt 

nauwelijks voor. Gezonde personen kunnen een teveel aan kalium uit 

voedingsmiddelen of supplementen uitscheiden via de nieren. Een te 

hoge kaliuminname komt hierdoor weinig voor. Wel zijn er 

risicogroepen, zoals patiënten met ernstige nierschade. Bij deze 

personen wordt het kaliumgehalte in het bloed nauwkeurig gemonitord. 

Tevens staan zij onder begeleiding van een diëtist om de kaliuminname 

te beperken.  

 

Verschillende factoren zoals ziekte of medicatiegebruik kunnen op zich 

de kalium concentratie in het bloed beïnvloeden, maar een wezenlijk 

risico op hyperkaliëmie wordt veelal veroorzaakt door een combinatie 

van factoren. Personen die ongemerkt een verstoorde nierfunctie 

hebben of niet weten dat ze diabetes hebben lopen hierdoor mogelijk 

een risico op hyperkaliëmie, vooral in combinatie met bepaald 

medicatiegebruik. Hoe groot dit risico is, is op dit moment niet te 

zeggen. 

 

 

---

RIVM Briefrapport 2015-0009 

 Pagina 10 van 39 

 

---