RIVM Briefrapport 2015-0009
Pagina 14 van 39
kaliumuitscheiding toe bij ouderen en stijgt het risico op hyperkaliëmie
(3). In het ergste geval kan dit leiden tot een hartstilstand. In studies bij
personen met nierschade en een verstoorde kaliumuitscheiding ontstond
hyperkaliëmie bij een piekbelasting van 1000 mg kaliuminname uit
supplementen of uit kaliumzouten aanvullend op de inname via de
voeding (3).
Ook sporters die zware lichamelijke inspanningen verrichten leidend tot
dehydratatie hebben een toegenomen risico
op een hoog kaliumgehalte
in het bloed bij een verhoogde kaliuminname.
2.3
Ondergrens bij kaliuminname
Een kaliumtekort door een te lage kaliuminname uit de voeding komt
nauwelijks voor. Een tekort kan ontstaan na hevig braken, ernstige
diarree en door het gebruik van plaspillen.
RIVM Briefrapport 2015-0009
Pagina 15 van 39
3
Kaliumgehalte in voedingssupplementen en
voedingsmiddelen
3.1
Voedingssupplementen
De Nederlandse supplementendatabank (NES) bevatte in 2012 2.231
supplementen, waarvan 222 supplementen kalium bevatten (10%). De
meeste kalium-houdende supplementen (83%) zijn multivitaminen en
mineralen en bevatten een laag gehalte aan kalium. De meeste
supplementen bevatten minder dan 10 mg kalium. Het gemiddelde
kaliumgehalte is 30,5 mg per supplement.
Het maximale kaliumgehalte van een supplement in NES is 300 mg per
dagelijkse dosering. In het NES bestand is nog een supplement
opgenomen dat meer kalium bevat, maar dit supplement wordt door
artsen voorgeschreven (en dus niet vrij verkrijgbaar) om een tekort aan
kalium te voorkomen, in geval van gebruik van bepaalde plastabletten
of diarree. De kans dat dit supplement geslikt wordt door risicogroepen
voor hyperkaliëmie achten wij dan ook zeer klein. In Figuur 1 staat de
verdeling van de kaliumgehalten van kaliumhoudende supplementen in
NES.
Figuur 1. Verdeling van de samenstelling van kalium-houdende supplementen
(per verstrekkingsvorm) op basis van de Nederlandse supplementendatabank
(NES)(4), NES versie mei 2013
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
Aantal
kaliumhoudend
e
supplem
ent
e
n
Kaliumgehalte (in mg) per supplement
RIVM Briefrapport 2015-0009
Pagina 16 van 39
3.2
Voedingsmiddelen
In de NEVO tabel 2011 heeft 98% van de producten een kaliumwaarde.
De meeste gegevens komen van fabrikanten (35%), uit analyses (26%)
en uit tabellen uit het buitenland (17%). De overige gegevens zijn
gebaseerd op inschattingen (13%) en op receptberekeningen (7%). De
kaliumgehalten in NEVO geven het totale gehalte aan kalium in een
product; op basis van de NEVO tabel kan geen onderscheid gemaakt
worden tussen het kalium dat van nature in producten zit en dat wordt
toegevoegd in de vorm van kaliumchloride. Op de
voedingswaardedeclaratie van een voedingsmiddel hoeft het gehalte aan
kaliumzout niet te worden vermeld. Op de ingrediëntenlijst moet wel het
gebruik van kaliumzout genoemd worden.
Er bestaat een grote variatie in kaliumgehalten van producten in de
NEVO tabel (
Tabel 1). Voedingsmiddelen met het hoogste
kaliumgehalte per 100g product zijn smaakversterkers met een laag
natriumgehalte (zoals LoSalt zout Na
-
, strooi aroma Na
-
, ketjap zout
Na
-
en sambal oelek Na
-
) of gedroogde kruiden (kervel gedroogd,
peterselie gedroogd of basilicum gedroogd). Deze producten worden
echter maar in kleine hoeveelheden gegeten en dragen daarom dus
weinig bij aan de totale kaliuminname. Ook groenten bevatten veel
kalium per 100 g product.
Tabel 1: Kaliumgehalten (in mg/100 g) in de NEVO productgroepen op basis van
NEVO 2011
N
Mediaan Min
Max
Aardappelen en andere knolgewassen 42
360
200
1700
Groenten
198
1235
960
3427
Peulvruchten
16
400
223
1370
Fruit
96
180
49
1500
Melk en melkproducten
142
147
1
1500
Graanproducten en bindmiddelen
86
200
2
1160
Vlees, vleeswaren en gevogelte
255
365
29
729
Vis en schaaldieren
74
273
58
690
Eieren
13
141
102
600
Suiker, snoep, zoet beleg en zoete
sauzen
82
262
0
845
Gebak en koek
124
152
38
509
Alcoholische en niet-alcoholische
dranken
157
57
0
661
Kruiden en specerijen
40
878
26
13000
Soepen
26
87
2
295
Brood
90
231
94
520
Hartig broodbeleg
6
500
108
537
Kaas
63
105
36
1300
Noten, zaden en snacks
77
270
50
1100
Samengestelde gerechten
58
193
58
351
Sojaproducten en vegetarische
gerechten
32
263
54
6300
Vetten, oliën en hartige sauzen
103
37
0
520
Diversen
21
400
7
34600