Kapital, Cilt: I
Yüklə 2,7 Mb. Pdf görüntüsü
|
42 Karl Marks Kapital I sahtekârlýðý da gizlemiþ oluyordu, ya da bu tartýþmayý okumadýðý için susmalýydý. Her iki durumda da þurasý kesindi ki, dostu Brentano nun, Marxýn uydurma ekleme yaptýðý suçlamasýna bir an bile katýlmaya cesaret edemedi. [sayfa 45] Tersine, þimdi anlaþýlan, Marx uydurma ekleme yapmak þöyle dursun, önemli bir tümceyi atlýyordu. Oysa bu ayný tümce Açýþ Konuþmasýnýn 5. sayfasýnda, uydurma eklemeden birkaç satýr önce verilmiþtir. Gladstoneun konuþmasýndaki çeliþkiye gelince, Kapital in 618. sayfasýnda (3. baský, s. 672),. dipnot 105de [bu baskýda, s. 669- 670, dipnot 113], Gladstoneun 1863 ve 1864 bütçe konuþmalarýndaki sürekli ve apaçýk çeliþkilerine iþaret eden Marxýn kendisi deðil midir? Ne var ki, o, bunlarý, Bay Sedley Taylorvari liberal duygularý okþayacak biçimde çözümlemek cesaretini göstermiyordu. Eleanor Marx, yanýtý- nýn sonunda durumu þöyle özetliyordu: Marx, aktarýlmaya deðer hiç bir þeyi atlamadýðý gibi uydurma hiç bir þey de eklememiþtir. Ama o, Bay Gladstoneun konuþmasýndaki belirli bir tümceyi, söylendiðine hiç kuþku bulunmayan, ama her nasýl- sa bir yolunu bulup Hansarddan çýkýp giden bir tümceyi yerine yerleþtirmiþ, yokolup gitmekten kurtarmýþtýr. Bay Sedley Taylor da böylece aðzýnýn payýný aldý ve bütün bu profesörsel dalaverenin sonucu, yirmi yýl boyunca ve iki büyük ülke arasýnda uzun uzun konuþuldu, o günden bu yana, hiç kimse, Marxýn bilimsel dürüstlüðüne dil uzatmak cesaretini gösteremedi; bir de, kuþ- kusuz Bay Sedley Taylor, bundan böyle, Bay Brentanonun yazýnsal sa- vaþ bildirilerine, týpký Bay Brentanonun, Hansardýn kutsal yanýlmazlýðýna duyduðu güven kadar inanacaktýr. [sayfa 46] Londra, 25 Haziran 1890 FRÝEDRÝCH ENGELS
BÝRÝNCÝ KÝTAP SERMAYENÝN ÜRETÝM SÜRECÝ 45 Karl Marks Kapital I 1 Karl Marx, Zur Kritik der Politischen Ökonomie, Berlin 1859, s. 3. [Ekonomi Politiðin Eleþtirisine Katký, s. 45] 2 Ýstek, gereksinme demektir; o, ruhun iþtahýdýr ve týpký vücudun açlýðý gibi doðaldýr. ... Þeylerin çok büyük kýsmý, ruhun gereksinmelerini karþýladýðý için deðerlidir. Nicolas Barbon, A Discourse Concerning Coining the New Money Lighter. In Answer to Mr. Lockes Conside-rations, etc.. London 1696, s. 2. 3. BÝRÝNCÝ KISIM META VE PARA BÝRÝNCÝ BÖLÜM M E T A
BÝRÝNCÝ KESIM. METAIN ÝKÝ ÖÐESÝ KULLANIM-DEÐERÝ VE DEÐER (DEÐERÝN ÖZÜ VE DEÐERÝN BÜYÜKLÜÐÜ) Kapitalist üretim tarzýnýn egemen olduðu toplumlarýn zenginliði, muazzam bir meta birikimi 1 olarak kendini gösterir, bunun birimi tek bir metadýr. Araþtýrmalarýmýzýn, bu nedenle, metaýn tahlili ile baþlamasý gerekir.
Meta, her þeyden önce, bizim dýþýmýzda bir nesnedir ve, taþýdýðý özellikleriyle, þu ya da bu türden insan gereksinmelerini gideren bir þeydir. Bu gereksinmelerin niteliði, örneðin ister mideden, ister hayalden çýkmýþ olsun, bir þey deðiþtirmez. 2 Burada nesnenin, bu gereksinmeleri, geçim aracý olarak doðrudan doðruya [sayfa 49] mý, yoksa üretim aracý olarak dolaylý yoldan mý, nasýl giderdiði de bizi ilgilendirmemektedir. 46 Karl Marks Kapital I 3 Þeylerin kendilerine özgü bir özellikleri (bu, Barbonun kullaným-deðeri için özel terimidir) vardýr; týpký mýknatýsýn demiri çekmesi gibi, her yerde bu özellik aynýdýr (l.c., s. 6). Mýknatýsýn demiri çekme özelliðinden ancak, bu özelliðin yardýmý ile manyetik kutuplaþma bulunduktan sonra yararlanýlmaya baþlanýlmýþtýr. 4 Herhangi bir þeyin doðal deðeri, zorunlu gereksinmeleri karþýlamaya uygunluðundan, ya da insan yaþamýna kolaylýk ve rahatlýk saðlayýcý olmasýndan ibarettir. (John Locke, Some Considerations on the Consequences of the Lowering of Interest. 1691, Worksta Edit. Lond. 1777, v. 2, s. 23.) 17. yüzyýl Ýngiliz yazarlarýnda sýk sýk, worth sözcüðünün kullaným-deðeri, value sözcüðünün deðiþim-deðeri anlamýnda kullanýldýðýný görürüz. Bu, gerçekten varolan bir þey için Cermen kökenli, onun zihinde yansýyaný için Latin asýllý bir sözcük kullanmaktan hoþlanan bir dil anlayýþýna tamamýyla uyan bir durumdur. 5 Burjuva toplumunda, her insanýn alýcý olarak, ansiklopedik meta bilgisine sahip olduðu yolunda ekonomik bir fictio juris [varsayým -ç.] egemendir. 6 Deðer, bir þey ile diðer bir þey, bir ürün miktari ile diðer bir ürün miktarý arasýndaki deðiþim oranýndan ibarettir. (Le Trosne, De 1Intérêt Social, Physiocrates[ta] Ed. Daire, Paris 1846, s. 889.) Demir, kaðýt vb. gibi her yararlý þeye, iki görüþ açýsýndan, nitelik ve nicelik açýsýndan bakýlabilir. Her yararlý þey, birçok özelliklerin bir bütünüdür ve bunun için çeþitli yönlerden yararlý olabilir. Þeylerin çeþitli kullanýmlarýný bulup ortaya çýkarmak tarihin iþidir. 3 Yararlý nesnelerin niceliðini ölçmek için toplumca benimsenen ölçüleri saptamak da böy- ledir. Bu ölçülerin farklý oluþunun nedeni, kýsmen ölçülecek nesnelerin niteliklerinin farklý oluþu, kýsmen de alýþkanlýklardýr. Bir þeyin yararlýlýðý, onu, bir kullaným-deðeri haline getirir. 4 Ama
bu yararlýlýk, belirsiz bir þey deðildir. Metaýn fiziksel özellikleriyle sýnýrlý olduðu için, o, metadan ayrý bir varlýða sahip deðildir. Demir olsun, buð- day olsun ya da elmas olsun, bir meta, bu nedenle, maddi bir þey oldu- ðu için, bir kullaným-deðeridir, yararlý bir þeydir. Metaýn bu özelliði, o metaýn yararlý niteliklerinden yararlanmak için gerekli olan emek mik- tarýna baðýmlý deðildir. Kullaným-deðeri ele alýnýrken, biz, her zaman, þu kadar düzine saat, þu kadar metre keten ya da þu kadar ton kömür gibi belirli nice- liklerden sözettiðimizi varsayarýz . Metalarýn kullaným-deðerleri özel bir bilgi alanýnýn, metalarýn ticari bilgisinin malzemesini oluþturur. 5 Kulla-
ným-deðerleri, ancak kullaným ya da tüketim ile bir gerçek haline gelir: bunlar, ayrýca, toplumsal biçimi ne olursa olsun, her türlü servetin özü- nü oluþtururlar. Ýncelemek üzere olduðumuz toplum biçiminde, bun- lar, ayrýca, deðiþim-deðerinin maddi taþýyýcýlarýdýr. Deðiþim-deðeri, ilk bakýþta, bir nicel iliþki olarak birbirleriyle deði- þilen deðiþik türden kullaným-deðerlerindeki oran olarak 6
zamana ve yere göre durmadan deðiþen bir iliþki olarak görünür. Böyle olunca deðiþim-deðeri, raslantýya baðlý, tamamen göreli, ve bunun sonucu me- taýn özünde bulunan bir deðer olarak görünür; metadan ayrýlamayan ve onun özünde bulunan bir deðiþim-deðeri ise, terimlerde bir çeliþki gibi gelir. 7 Konuyu biraz daha yakýndan ele alalým. Belli bir meta, örneðin bir quarter buðday, x kadar ayakkabý bo- yasýyla, y kadar ipekle, ya da z kadar altýnla vb., kýsacasý, çok farklý Yüklə 2,7 Mb. Dostları ilə paylaş:
|