Kbt я25 uot (059) Baş redaktor

376

Mədəniyyət.Maarif.Təhsil

105

 illiyi

Nəsir İmanquliyev 

1911-1998 

DEKABR

Nəsir  Əsəd  oğlu  İmanquliyev  1911-

ci  il  dekabr  ayının  22-də  Bakıda  ana-

dan  olmuşdur.  1925-1926-cı  illərdə 

Bakı şəhərində peşə məktəbini bitirərək, 

çilingər peşəsinə yiyələnmişdir. 1934-cü 

ildə  “Lassal”  adına  Neft  Texnikumuna 

daxil  olmuşdur. Texnikumda  təhsil  aldı-

ğı müddətdə dövri mətbuatda ilk yazıları 

çap  olunmağa  başlamış,  “Kommunist”, 

“Yeni yol”, “Gənc işçi” qəzetlərində ça-

lışmışdır. 1932-ci ildən etibarən müxtəlif 

illərdə bu qəzetlərdə ədəbi işçi, redaktor, 

məsul  katib, şöbə  müdiri  kimi fəaliyyət 

göstərmişdir.

İkinci  Dünya  müharibəsi  zamanı 

1942-ci  ildə  Nəsir  İmanquliyev  siyasi 

işçi  kimi  Krım  cəbhəsinə  göndərilmiş, 

təkcə  süngüsü  ilə  deyil,  həm  də  qələmi 

ilə döyüşmüşdür. Orada “Vuruşan Krım” 

qəzetinin  məsul  katibi  kimi  çalışmış, 

həmçinin  hərbi  hissədə  tərcüməçi  kimi 

kömək etmişdir.

1943-cü  ilin  sonunda  ordudan  tərxis 

olunmuş  N.İmanquliyev  “Kommunist” 

qəzetinə  məsul  katib  təyin  edilmiş,  bu-

rada  “Döyüşən  səhifələr”  guşəsi  ya-

ratmaqla  hərbi  vətənpərvərlik  ideolo-

giyasının  təbliğinə  xidmət  göstərmiş, 

vətənpərvərlik  mövzusuna  həsr  edilmiş 

bir çox məqalələri işiq üzü görmüşdür.

1946-cı  ildə  Moskva  Mərkəzi  Qəzet 

Kursunu  bitirərək  1948-1950-ci  illərdə 

Azərbaycan  Dövlət  Universitetinin  (in-

diki BDU) filologiya fakültəsində təhsil 

almış, eyni zamanda pedaqoji fəaliyyətə 

başlamışdır. Həmin illərdə BDU-nun filo-

logiya fakültəsinin nəzdində jurnalistika 

fakültəsi  yaradılmış,  Nəsir  İmanquliye-

vin adı həm də universitetin ilk qurucu-

larının cərgəsinə yazılmışdır.

1941-1945-ci  illər  Böyük  Vətən 

müharibəsi  zamanı  mətbuatın  roluna 

dair  namizədlik  dissertasiyası  yazmış, 

dərslikləri,  dərs  vəsaitləri,  həmmüəllifi 

olduğu sanballı monoqrafiyaları, tərcümə 

ədəbiyyatının ən gözəl nümunələri sayı-

lan kitabları ilə tanınmışdır. 

1958-ci  ildə  “Bakı”  axşam  qəzetini 

yaratmış, yanvar ayının 10-u qəzetin ilk 

nömrəsi işıq üzü görmüşdür. 1963-cü ildə 

isə  rus  dilində  “Baku”  qəzeti  fəaliyyətə 

başlamışdır.  Uzun  illər  yaratdığı  hər  iki 

qəzetin  baş  redaktoru  vəzifəsində  çalış-

mışdır. Bu qəzetlər 1960-1970-ci illərdə 

mətbuatımızın inkişafında böyük rol oy-

namışdır. Bakı şəhər Partiya Komitəsində, 

sonra Mərkəzi Komitədə təbliğat-təşviqat 

şöbələrində  rəhbər  vəzifələrdə  işləyən 

Nəsir  İmanquliyev  təkcə  jurnalist,  ic-

timai  xadim  kimi  deyil,  həm  də  radio-

televiziya və mədəniyyət qurucusu kimi 

milli-mənəvi  dəyərlərimizin  inkişafına 

xidmət göstərmişdir.

87 il ömür sürmüş professor Nəsir İman-

quliyev  Böyük  Vətən  müharibəsindəki, 

quruculuq  illərindəki  fədakar  əməyinə 

görə  dəfələrlə  orden  və  medallarla təltif 

olunmuş,  milli  mətbuatımızın  inkişafın-

dakı  xidmətlərinə  görə  iki  dəfə  1967-ci 

ildə  “Qızıl  qələm”  mükafatına,  1976-cı 

ildə “Əməkdar mədəniyyət işçisi”, 1990-

cı ildə “Əməkdar jurnalist” fəxri adlarına 

layiq görülmüşdür.

Azərbaycan 

milli 

mətbuatının 

görkəmli  nümayəndəsi,  professor  Nəsir 

İmanquliyev 1998-ci il mart ayının 3-də 

Bakı şəhərində vəfat etmişdir. 

2011-ci  ildə  Azərbaycan  Respubli-

kası  Prezidentinin  Sərəncamı  ilə  Nəsir 

İmanquliyevin 100 illik yubileyi təntənəli 

şəkildə keçirilmişdir.

Ə d ə b i y y a t

Zəhmətkeşlərin əmək 

qəhrəmanlığı uğrunda: 

Böyük Vətən müharibəsi 

illərində sənaye və 

nəqliyyat işçilərinin əmək 

fəallığını yüksəltməkdə 

mətbuatın rolu haqqında 

/N.İmanquliyev.-Bakı: 

Azərnəşr, 1967.- 236, [4] s.

Gülgün, R. Xəbərin rəngi: 

Milli mətbuatın Nəsir 

İmanquliyev fenomeni 

/R.Gülgün; red. R.Məcid; 

Azərb.Resp.Mədəniyyət 

və Turizm Nazirliyi.-Bakı: 

Kür-Araz, 2009.- 219, [5] s.

Mansurzadə, A.Nəsir İman-

quliyev məktəbi: xatirə-

povest /A.Mansurzadə.- 

Bakı: Adiloğlu, 2007.- 290, 

[2] s.

Mətbuatımızın klassi-

ki  /tərt. Ş.Cəlilli; red. 

N.Paşayeva.- Bakı: Öndər, 

2006.- 352 s.

Nəsir İmanquliyev: biblioq-

rafiya /tərt. ed. Y.Əlizadə, 

V.Əliyev, S.X.Mirzəyev; 

elmi red. C.Məmmədli.-

Bakı: [Şərq-Qərb], 2011.-

87 s.

İ n t e r n e t d ə

www.anl.az

www.muallim.edu.az

22

Jurnalist, ictimai xadim

---

377

Mədəniyyət.Maarif.Təhsil

95

 illiyi

Əzizə Cəfərzadə  

1921-2003 

DEKABR

Əzizə Məmməd qızı Cəfərzadə 1921-

ci il dekabr ayının 29-da Bakı şəhərində 

anadan  olmuşdur.  İbtidai  təhsilini  25 

saylı məktəbdə almış, peşə məktəbində 

və ikiillik müəllimlər institutunda oxu-

muş,  1942-1944-cü  illərdə  Ağsu  ra-

yonundakı  Çaparlı  kəndində  müəllim 

işləmişdir. 1946-1947-ci illərdə ekstern 

yolu ilə Azərbaycan Dövlət Universiteti-

nin (indiki BDU) filologiya fakültəsində 

təhsil  almışdır.  1944-1946-cı  illərdə 

C.Cabbarlı  adına  “Azərbaycanfilm” 

kinostudiyasında  Ssenari  şöbəsinin 

rəisi,  1947-1949-cu  illərdə  teatr  tex-

niki  məktəbinin  müdiri,  1950-1955-ci 

illərdə  Azərbaycan  Pedaqoji  İnstitu-

tunda  (indiki  ADPU)  dosent,  kafedra 

müdiri,  1956-cı  ildə  Kamçatka  Peda-

qoji  İnstitutunda  dosent,  1957-1974-

cü  illərdə Azərbaycan  EA  Əlyazmalar 

İnstitutunda baş elmi işçi, şöbə müdiri 

vəzifələrində  çalışmışdır.  1974-cü  ildə 

BDU-nun professoru olmuşdur. XIX əsr 

Azərbaycan ədəbiyyatı tarixinin bilicisi 

kimi tanınmış və bu sahədə 1950-ci ildə 

“XIX  əsr  Azərbaycan  ədəbiyyatında 

maarifçi-ziyalı  surətləri”  mövzusun-

da  namizədlik,  1970-ci  ildə  “XIX  əsr 

Azərbaycan poeziyasında xalq şeiri üs-

lubu”  mövzusunda  doktorluq  disserta-

siyaları mudafiə etmişdir. 

Ədəbi  fəaliyyətə  16  yaşında  baş-

lamış,  1937-ci  ildə  “Əzrayıl”  adlı  ilk 

hekayəsini  “Ədəbiyyat”  qəzetində  çap 

etdirmişdir. İlk kitabı 1948-ci ildə nəşr 

edilmiş, lakin Moskvanın xüsusi qərarı 

ilə  satışa  çıxmamışdan  əvvəl  qadağan 

olunub  yandırılmışdır.  Nəsr  əsərləri 

əsasən  tarixi  roman  janrında  yazılmış-

dır. Əsərləri Azərbaycan dilinin saflığı 

və  təmizliyi  uğrunda  mübarizənin  ba-

riz  nümunəsinə  çevrilmişdir.  Yüzlərlə 

oçerk,  elmi  tədqiqat  və  publisistik 

məqalələri  dövri  mətbuatda  çap  edil-

mişdir.  “Bayatı  düşüncələrim”,  “Xızır 

Nəbi”, “Novruz” və başqa Azərbaycan 

adət-ənənələri,  etnoqrafiyası  ilə  bağlı 

yazıları, televiziya və radioda çıxışları 

onu xalqın sevimlisi etmişdi. 

Yaradıcılığında tarixi mövzulu əsərlər 

aparıcı yer tutmuş, “Aləmdə səsim var 

mənim”, “Vətənə qayıt”, “Yad et məni”,  

“Bakı-1501”,  “Cəlaliyyə”,  “Ağlayan-

güləyən  Sabir”,  “Eldən-elə”,  “Gülüs-

tandan  öncə”,  “Zərintac-Tahirə”,  “Bir 

səsin  faciəsi”,  “İşığa  doğru”,  “Bəla”, 

“Rübabə-Sultanım”, “Şirvan” kimi tari-

xi roman və povestləri yazmışdır.

Əsərləri bir çox xarici dillərə - rus, 

fars,  tacik,  ərəb,  qazax  və  s.  tərcümə 

edilib nəşr edilmişdir. Radioda Cənubi 

Azərbaycan  üçün  yayımlanan  proq-

ramların  və  “Ana”  radio  jurnalının 

uzun  illər  daimi  iştirakçısı  olmuşdur. 

1981-1989-cu  illərdə  Respublika  Qa-

dınlar  Şurasının  sədri  vəzifəsində  ça-

lışmışdır.  Müxtəlif  fəxri  fərmanlarla, 

“Xalqlar dostluğu”  ordeni  və  müstəqil 

Azərbaycanın ali mükafatı olan “Şöhrət” 

ordeni ilə təltif edilmişdir, 2001-ci ildə 

“Xalq yazıçısı” fəxri adına layiq görül-

müş,  Azərbaycan  Respublikası  Prezi-

dentinin fərdi təqaüdçüsü olmuşdur.

Əzizə Cəfərzadə 2003-cü il sentyabr 

ayının  4-də  vəfat  etmiş,  vəsiyyətinə 

əsasən  Hacıqabul  rayonunun  Tağılı 

kəndində dəfn edilmişdir.

Həyat  və  yaradıcılığı  haqqında 

“Azərtelefilm” birliyi tərəfindən iki film 

çəkilmişdir.

Ə d ə b i y y a t

Aləmdə səsim var mənim: 

tarixi roman /Ə.Cəfərzadə.-

Bakı: Şərq-Qərb, 2006.- 

432 s.

Bəla: tarixi povest 

/Ə.Cəfərzadə; nəşrə hazırl. 

və red. V.Sultanlı.- Bakı: 

Şirvannəşr, 2001.- 140 s.

Eldən-elə: tarixi roman 

/Ə.Cəfərzadə.-Bakı: Şərq-

Qərb, 2006.- 384 s. 

Eşq sultanı: roman 

/Ə.Cəfərzadə; red. 

V.Sultanlı.- Bakı: 

Şirvannəşr, 2005.- 204 s.

Əliyeva, İ. El anası-Əzizə 

Cəfərzadə /İ.Əliyeva.- Bakı: 

Elm, 2001.- 64 s. 

Fərəcov, S. Zərif qəlbin 

yazdığı tarixi həqiqətlər 

/S.Fərəcov //Mədəniyyət.-

2013.- 29 dekabr.- S. 13.

Rəsulova, Ə. Əzizə 

Cəfərzadənin tarixi roman-

larında tarixlik və müasirlik 

/Ə.Rəsulova //Respublika.-

2015.- 28 yanvar.- S.11.

Seyidzadə, T. Azərbaycan 

ədəbiyyatı tarixinin 

bilicisi - Əzizə Cəfərzadə 

/T.Seyidzadə //Azad 

Azərbaycan.-2012.- 15 

yanvar.- S.7.

İ n t e r n e t d ə

www.anl.az

www.muallim.edu.az

29

Ədəbiyyatşünas

---