Kimyoviy reaksiyalarda molekulalar atomlarga parchalanadi yoki atomlardan iborat tarkibini o‘zgartiradi.
Atomlar esa kimyoviy reaksiyalarda deyarli o‘zgarishsiz qoladi.
Atomlardan molekulalar hosil bo‘ladi.
Kimyoviy reaksiya (o‘zgarish) - atomlar harakatining o‘ziga xos turidir. Bu materiya harakatining kimyoviy shakli sanaladi.
Tabiatda turlicha massa, o‘lcham va xossalarga ega bo‘lgan atomlar mavjud.
Atomlarning muayyan turi kimyoviy elementdir.
Kimyoviy element deb − yadro zaryadi bir xil bo’lgan atomlarning muayyan turiga aytiladi. Kimyoviy element tushunchasi XVII asrda Robert Boyl tomonidan fanga kiritilgan bo’lib, «tarkibiy qism» degan ma’noni bildiradi.
Hozirgi kunda 118 ta element mavjud va jonli hamda jonsiz tabiat asosan shu kimyoviy elementlardan tashkil topgan.
Har bir kimyoviy element o'z nomi va kimyoviy belgisiga ega. Ko’pchilik kimyoviy elementlar kashf etgan olimning nomi, vatani, mamlakatlar nomi bilan ataladi.
Masalan: Enshteyniy-Es, Mendeleviy-Md, Fransiy-Fr, Poloniy-Po.
Kimyoviy elementlar metallar va metallmaslarga bo’linadi. Mendeleyev davriy sistemasining qisqa variantida bo’rdan (B) astatgacha (At) diogonal o’tkazsak, dioganalning chap tomonida faqat metallar o’ngida esa metallmaslar va katta davrning metallari joylashgan. 118 ta kimyoviy elementning 96 tasi metallar va 22 tasi metallmaslardir.
Davriy sistemada metallarni quyidagilarga bo’lish mumkin:
Ishqoriy metallar: Li, Na, K, Rb, Cs, Fr.
Ishqoriy-yer metallari: Ca, Sr, Ba, Ra.
Siyrak-yer metallari: Sc, Y, La va lantanoidlar, Ac va aktinoidlar.
Metallmaslar esa quyidagilarga bo’linadi:
Pniktogenlar (o’g’it hosil qiluvchi): N, P, As.
Halqagenlar (ruda hosil qiluvchi): O, S, Se, Te.
Galogenlar (tuz hosil qiluvchi): F, Cl, Br, J, At.
Inert (haqiyqiy) gazlar: He, Ne, Ar, Kr, Xe, Rn.
Metalmaslarga yana H, B, C, Si ham kiradi.
Dostları ilə paylaş: |
