Kitab oz format deyiSHİKLİKLÜER. 26 11 2008 indd
Yüklə 0,75 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Bu problemdən necə qaçmaq olar
- Xüsusilə qadınlara aid qanunlar və təcrübə
- Bu problemlərdən necə qaçmaq olar
- Vətəndaşlığın avtomatik itirilməsi.
- Dövlətlərin varisliyi ilə əlaqədar səbəblər Ərazinin verilməsi və ya müstəqilliyi.
45 edilməsinin mümkünsüzlüyü vətəndaşlıq almaqda maneələr yaradır. Bu problemdən necə qaçmaq olar: - Vətəndaşlığın alınması, saxlanılması, itirilməsi, bərpası və təsdiq edilməsi barədə ərizələrə ağlabatan müddətdə baxılmalıdır. - Həmçinin, Dövlətlərin varisliyi hallarında adi və qanuni olaraq ərazisin- də yaşayan əhalisi daxil olmaqla, Vətəndaşlığı avtomatik olaraq (ex lege) alınmasının və ya itirilməsinin qeydiyyatı üçün and içmə ilə yazılı sübutların gətirilməsi tələb edilməməlidir. Baxmayaraq ki, Dövlətlərə adətən vətəndaşlıqla bağlı bütün yazılı sənədlərin saxlanılması tövsiyə edilir. - Vətəndaşlığın alınması, saxlanılması, itirilməsi, bərpası və təsdiq edilməsinə görə rüsumlar və bununla bağlı inzibati və məhkəmə fəaliyyəti ağlabatan olmalıdır. Xüsusilə qadınlara aid qanunlar və təcrübə Bəzi Dövlətlər qadın bu Dövlətin vətəndaşı olmayan kişiyə ərə getdikdə avtomatik olaraq qadının vətəndaşlığını dəyişirlər. Qadın avtomatik olaraq vətəndaşlıq almadıqda və ya onun əri vətəndaşlığı olmayan şəxs olduqda vətəndaşlığı olmayan şəxs ola bilər. Qadın, həmçinin, ərinin vətəndaşlığını əldə etdikdən sonra onun nikahı pozulduqda və vətəndaşlıq itirildikdə, onun əvvəlki vətəndaşlığı isə av- tomatik olaraq bərpa edilmədikdə vətəndaşlığı olmayan şəxsə çevrilə bilər.
- Ərdə olan qadının vətəndaşlığı haqqında 1957-ci il Konvensiyası və Qadınlara qarşı ayrı-seçkiliyin bütün formalarının ləğvinə dair 1979- cu il Konvensiyası qadınlara vətəndaşlığın alınması, dəyişdirilməsi və saxlanılması məsələlərində kişilərlə yanaşı bərabər hüquqların verilməsini qarşılarına məqsəd qoyurlar. Bu konvensiyalarda göstərilən prinsiplərə əsasən ərin vətəndaşlığı onun arvadının vətəndaşlığını av- tomatik olaraq dəyişməməli, onu vətəndaşlığı olmayan şəxs etməməli və ya onun vətəndaşlığını qəbul etməyə məcbur etməməlidir. - Qadınların kişilərlə bərabər hüquqları olmayan və nikaha daxil olarkən avtomatik olaraq vətəndaşlığını itirə biləcək və ya qadının nikaha daxil olarkən vətəndaşlığından imtina etməyə məcbur olduğu Ölkələr 46 vətəndaşlıq haqqında qanunvericiliklərinə nikahı pozulmuş qadınlara avtomatik olaraq əvvəlki vətəndaşlığını sadə ərizə nəticəsində bərpa etmək imkanını yaradan müddəaları daxil etməlidirlər. Vətəndaşlığın avtomatik itirilməsi. Bəzi Dövlətlər ölkəni tərk etmiş və ya xaricdə yaşayan şəxslərin vətəndaşlığını avtomatik olaraq ləğv edir. Şəxsin ölkəni cəmi bir neçə ay müddətində tərk etdiyində vətəndaşlıqdan məhrum etmə çox vaxt pis inzibati təcrübə ilə əlaqədardır. Beləliklə, şəxs bu dövlətin müvafiq orqanlarında müntəzəm qeydiyyatdan keçmədikdə vətəndaşlıqdan məhrum edilmə mümkünlüyü barədə məlumatlandırılmır. Bu şəxs doğum və ya mənşə əsasında deyil naturalizasiya əsasında vətəndaşlığını əldə edibsə, hətta müntəzəm qeydiyyatdan keçmə də şəxsə vətəndaşlıqdan məhrum edilməyəcəyinə zəmanət vermək üçün kifayət olmaya bilər. Vətəndaşsızlıq çox vaxt bu cür təcrübənin birbaşa nəticəsi olur.
- Vətəndaşsızlığın azaldılmasına dair 1961-ci il Konvensiyasının 7(3) maddəsi göstərir ki, fərd ölkədən getdiyinə, xaricdə yaşadığına, qey- diyatdan keçmədiyinə görə və analoji səbəblərdən vətəndaşlığını itirməməli və beləliklə vətəndaşlıqdan məhrum edilməməlidir. Kon- vensiyada naturalizasiyalaşmış, xaricdə ardıcıl olaraq yeddi ildən artıq yaşayan vətəndaşlara münasibətdə bu müddəaya istisnalar vardır. Bu şəxslər müvafiq orqanlarda vətəndaşlıqlarını saxlamaq istəklərini təsdiqləməlidirlər. Dövlətlər naturalizasiyalaşmış vətəndaşları bu sahədə apardıqları siyasətləri barədə həm ölkə daxilində həm də xaricində məlumatlandırmalıdırlar (konsulluq şöbələri vasitəsi ilə). - Vətəndaşlıq haqqında Avropa Konvensiyası kimi daha sonra qəbul olunmuş sənədlər Dövlətlərə vətəndaşı onun daimi xaricdə yaşadığı səbəbindən, həmin şəxs nəticədə vətəndaşlığı olmayan şəxsə çevrilirsə, vətəndaşlıqdan məhrum etməyə icazə vermir.
Beynəlxalq sənədlərdə və prinsiplərdə yalnız qismən müzakirə edilən ərazinin verilməsi və ya müstəqilliyi uzun müddət ərzində vətəndaşsızlığın səbəbi olmuşdu. Dövlətin ərazisində və ya suverenliyində mühüm dəyişikliklər baş verəndə, məsələn, Dövlət müstəmləkəlik metropoliyasından müstəqillik əldə etdikdə, Dövlət 47 dağıldıqda, süquta uğramış Dövlətin yerində yeni varis-Dövlət (Dövlətlər) yarandıqda və ya Dövlət müəyyən müddətdən sonra bərpa olunduqda, milli qanunvericilik və təcrübə qaçılmaz olaraq dəyişilir. Bu hadisələrdən hər biri vətəndaşlıq haqqında yeni qanun və fərmanların və /və ya yeni inzibati prosedurların qəbul olunmasına təkan verir. Bu halda fərdlər yeni qanunvericiliyə/fərmana və ya inzibati prosedurlara müvafiq olaraq vətəndaşlıq əldə edə bilməyərək və ya onlar qüvvədə olan qanunun və təcrübənin yeni şərhi əsasında vətəndaşlıqdan məhrum edildikdə vətəndaşlığı olmayan şəxslərə çevrilə bilər. Bu problemlərdən necə qaçmaq olar: - Vətəndaşsızlığın azaldılmasına dair 1961-ci il Konvensiyasının 10- cu maddəsi göstərir ki, ərazinin verilməsi nəticəsində Razılığa gələn Dövlətlər vətəndaşsızlıq hallarının yaranmamasını təmin etməlidirlər. Dövlətlər ərazilərin bu cür verilməsi hallarında vətəndaşsızlıq hallarının yaranmamasını təmin edən müddəaları özündə ehtiva edən iki və ya çoxtərəfli müqavilələr bağlamalıdırlar. Bu cür müqavilələr olmadıqda Dövlətlər əks halda vətəndaşlığı olmayan şəxslərə çevrilə biləcək fərdlərə vətəndaşlıq verməlidirlər. - Təcrübədə əhali adətən müəyyən əraziyə bağlıdır; lakin bəzi beynəlxalq müqavilələr, konstitusion müddəalar və milli qanunvericilik də, həmçinin varis Dövlətlərin vətəndaşlıqları arasından seçim imkanını yaradırlar. - Varislik haqqında müqavilələrə, həmçinin, Dövlətlərin dağılmasının və ya bölünməsinin vətəndaşlığa təsirinə dair müddəalar da daxil edilə bilər.
- Varis Dövlətlərə dair vətəndaşlıq sahəsində beynəlxalq hüqu- qun kodlaşdırılması və hazırlanması ehtiyacına cavab olaraq BMT- nin Beynəlxalq Hüquq Komissiyası (BHK) BMT-nin Baş Məclisinin 55/153 2001 qətnaməsində olan bu məsələ üzrə maddə layihələrini hazırlamışdır. Maddə layihələri bildirir ki, - Bütün maraqlı Dövlətlər Dövlətlərin varis olmaları tarixinə sələf Dövlətin vətəndaşları olan şəxslərin varislik nəticəsində vətəndaşlığı olmayan şəxslərə çevrilməmələri üçün müvafiq tədbirlər görməlidirlər; - Varislik aktının təsiri altına düşən ərazidə daimi yaşayış yeri olan şəxs varislik aktının qəbul edilmə tarixinə varis Dövlətin vətəndaşlığını almış şəxs sayılır;
Yüklə 0,75 Mb. Dostları ilə paylaş:
|