Kitabın nəşrinə göstərdiyi köməyə görə Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatı
Yüklə 7,98 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 23.2. Ümumdünya Ticarət Təşkilatı (ÜTT)
- ÜTT-nin funksiyaları-.
- ÜTT-nin təşkilati strukturu.
Məsələn, «Lisenziyalaşdımıa Məcəlləsi» ÜTT
iştirakçılarını lisenziyalaşdırma qaydalarını xeyli sadələşdirməyə, həm xarici, həm də ölkə firmalarının diskriminasiyasına yol verməməyə məcbur edir. Eyni zamanda «Gömrük Qiymətləndirilməsi Məcəlləsi» müvafiq qiymətləndirmənin SIF yaxud FOB qiymətləri əsasında aparılmasına yol verir; lakin bu halda bəzi metodlar, məsələn, malın idxalçı ölkədə satış qiyməti əsasında qiymətləndirilməsi qadağan olunur.
1980-1990-cı illərdə keçirilən ən böyük ticarət danışıqlarıdır. Uruqvay raundunun mühümlüyü haqqında onun iclaslarında müzakirə olunan' əsas məsələlərin siyahısını nəzərdən keçirməklə rəy söyləmək olar: •
tariflərin getdikcə aşağı salınması; •
qeyri-tarif tədbirləri; •
tropik məhsulların tənzimlənməsi (həmin dövrdə onların dəyər ifadəsi təqribən 20 milyard dollara bərabər idi); •
•
toxuculuq malları və geyim; •
kənd təsərrüfatı - GATT-ın konkret maddələri; •
müdafiə qeyd-şərtləri; •
subsidiyalar və kompensasiya tədbirləri; •
mübahisələrin həlli; •
əqli mülkiyyət üzərində hüquqlar; •
investisiya tədbirləri; •
GATT sisteminin fəaliyyəti; •
xidmətlərlə ticarət. Qeyd olunmalıdır ki, Uruqvay raundu ümumi beynəlxalq ticarət siyasətində böyük əhəmiyyət kəsb etmiş, dünya ticarətinin liberallaşması istiqamətində irəliləyişlərə səbəb olmuş, ölkələr və regionlar arasında iqtisadi əməkdaşlığın həcminin artması ilə nəticələnmişdir. 23.2. Ümumdünya Ticarət Təşkilatı (ÜTT) 1995-ci ilin yanvarında GATT qəti surətdə ÜTT-yə çevrildi. Ticarətin tənzimlənməsi sahəsində ümumdünya universal təşkilat kimi, ÜTT-nin dünyadakı nüfuzu getdikcə artır. Dünyanın aparıcı ölkələri onun mühüm 717
vəzifələrini və funksiyalarını əsasən dəstəkləyir. ÜTT-nin xidmətlər sahəsinin ən mühüm sektorları; maliyyə axınları, telekommunikasiya xidmətləri, xidmət göstərmək məqsədilə fiziki şəxslərin sərhədi keçməsi və s. üzrə danışıqlarda fəallığı güclənir. ÜTT-nin funksiyaları-. ÜTT-nin funksiyaları təşkilatın Nizamnaməsinin 2-ci maddəsində göstərilmişdir. ÜTT-nin fəaliyyəti onun yaradılması haqqında Müqavilənin, mallar və xidmətlərlə ticarət üzrə çoxtərəfli sazişlərin, habelə könüllü iştirak əsasında çoxtərəfli ticarət sazişlərinin (Plurilateral) məqsədlərinə nail olunması, tətbiqi, buna nəzarət edilməsi, reallaşdırılması ilə əlaqədardır. Qlobal iqtisadi siyasətin həyata keçirilməsində daha yüksək anlaşmanın əldə edilməsi üçün ÜTT lazımi hallarda BVF, BYİB və onun filialları ilə əməkdaşlıq edir. ÜTT öz üzvləri arasında onların Sazişə aid olan çoxtərəfli ticarət münasibətləri barədə danışıqların keçirilməsi imkanını təmin edir. ÜTT öz üzvləri arasında çoxtərəfli danışıqların keçirilməsi üzrə forum, nəzərdə tuta, ÜTT üzvü olan ölkələrin ticarət nazirləri Konfransının qərarlarına uyğun olaraq, bu cür tədbirlərin keçirilməsi üçün strukturlar yarada bilər.
olaraq, ÜTT-nin ali orqanı onun bütün üzvlərinin nümayəndələrinin daxil olduğu Nazirlər Konfransıdır {Ministerial Conference).
Konfrans 2 ildə bir dəfədən az olmayaraq çağırılır. ÜTT üzvü tərəfindən müvafiq müraciət daxil olduqda. Konfrans çoxtərəfli ticarət sazişlərinə aid olan bütün məsələlər üzrə qərarlar qəbul etməyə səlahiyyətlidir. Bu halda Konfrans qərarların qəbul olunmasının ÜTT-nin yaradılması haqqında Sazişdə və çoxtərəfli ticarət müqavilələrində müəyyən olunmuş prosedurlarına riayət etməlidir. Nazirlər Konfransının iclasları arasındakı dövrdə onun funksiyalarını Baş Şura {General Coımcil)
yerinə
yetirir. Şura ÜTT üzvlərinin nümayəndələrindən formalaşdırılır və lazım olduqda toplanır. Baş Şuranın funksiyalarına mütəmadi əsasda Sazişin fəaliyyətinə və nazirlərin qərarlarının yerinə yetirilməsinə nəzarət, mübahisələrin həlli {Despute Settlement Body), ticarət siyasətinin vaxtaşırı icmalı {Trade Polisy Review Mechanism) aiddir.
ÜTT strukturunun sxemi 23.1-ci şəkildə göstərilmişdir. Göründüyü kimi, ÜTT bir-birindən fərqlənən, ticarət tənzimlənməsi qaydalarını işləyib hazırlayan, onların dünya təcrübəsində tətbiqini təhlil etmək vəzifələrini yerinə yetirən çoxsaylı orqanlardan ibarətdir. ÜTT çoxtərəfli ticarət 718 danışıqlarının Uruqvay raundunun Razılaşmalar zərfi (1986-1994) onun üzvlərinin ticari-siyasi münasibətlərini tənzimləyir. Bu sənədlər müasir beynəlxalq ticarətin hüquqi bazisini təşkil edir. ÜTT-nin təsis edilməsi haqqında Saziş üzv-dövlətlərin çoxtərəfli ticari münasibətlərinə təsir göstərən problemlərin tənzimlənməsi, Uruqvay raundunun razılaşmalarının yerinə yetirilməsi üzərində nəzarət üçün daimi fəaliyyət göstərən forumun yaradılması nəzərdə tutulur. ÜTT bir çox cəhətdən GATT kimi fəaliyyət göstərsə də, ticarət razılaşmalarının daha geniş spektrinə nəzarət edir (o cümlədən xidmətlərlə ticarət və əqli mülkiyyət hüquqlarının ticarəti üzrə məsələlər), qərarların qəbulu və təşkilatın üzvləri tərəfindən onlara riayət olunması prosedurlarının təkmilləşdirilməsi sahəsində daha böyük səlahiyyətlərə malikdir. Ticarət mübahisələrinin həllinin unikal mexanizmi ÜTT-nin ayrılmaz tərkib hissəsidir. 1947-ci ildən ümumdünya ticarətinin liberallaşdırılması və inkişaf perspektivlərinin qlobal problemlərinin müzakirəsi GATT/ÜTT başçılığı altında keçirilən çoxtərəfli ticarət danışıqları çərçivəsində keçirilir. İndiyədək Uruqvay raundu daxil olmaqla, 9 çoxtərəfli ticarət danışığı keçirilmişdir. ÜTT- nin başlıca məqsədi dünya ticarətini daha da liberallaşdırmaq və ədalətli rəqabət şəraitini təmin etməkdən ibarətdir. GATT-ÜTT-ninprinsipləri və qaydaları: •
ticarətdə qarşılıqlı surətdə daha əlverişli şərait rejiminin yaradılması; •
xarici mənşəli mallara və xidmətlərə milli rejimin qarşılıqlı surətdə tətbiqi; •
ticarətin tənzimlənməsində tarif metodlarına üstünlük verilməsi; •
kəmiyyət və başqa məhdudiyyətlərdən istifadədən imtina olunması; •
ticarət siyasətinin aşkarlığı; •
ticarət mübahisələrinin məsləhətləşmələr və danışıqlar yolu ilə həll edilməsi. ÜTT-nin vəzifələri və məqsədləri: •
Uruqvay raundunun sənədlər zərfmdəki sazişlərin və razılaşmaların yerinə yetirilməsinə nəzarət; •
•
üzv-dövlətlərin milli ticarət siyasətinin monitorinqi; •
inkişaf etməkdə olan ölkələrə ÜTT-nin səlahiyyətləri çərçivəsində texniki yardım göstərilməsi; •
ixtisaslaşmış beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlıq. 719 Yüklə 7,98 Mb. Dostları ilə paylaş:
|