Kitabın nəşrinə göstərdiyi köməyə görə Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatı
Yüklə 7,98 Mb. Pdf görüntüsü
|
yardımı göstənnəyə hazır olduğunu rəsmi bəyan etdi. İlin əvvəlində İspaniya və Portuqaliyanın mali}/yə mövqelərinin qismən möhkəmlənməsi də, çox güman ki, Çinin bu ölkələrin dövlət borc öhdəliklərinin (yəni dövlət istiqrazlarını) böyük hissəsini elan edilmiş hərraclarda almaqla, satışının təmin etməsi ilə əlaqədardır. Ancaq Çinin Avropada işgüzar fəallığının əsas istiqaməti Almaniyadır. Çin rekord səviyyəli iqtisadi artım və böyük məbləğdə valyuta potensialı (2011-ci ilin əvvəlində 2,85 trilyon dollar yaxud ÜDM-in artımının 10%-i) topladığını nümayiş etdirir. 2010-cu ilin yekunlarına görə, Aİ üzvü olan dövlətlər arasında ən münasib göstəricilər Almaniyada olmuşdur. Hər iki ölkə 2010-cu ildə ixrac üzrə rekord göstəricilərə nail olmuşdur: Çin - 1,58 trilyon dollar, Almaniya - 959 milyard dollar. Çinin Aİ-yə ixracının 30%-i Almaniyanın payına düşür. Bəzi göstəricilər miqyasına görə heyrətlən- diricidir: məsələn, 2010-cu ildə «Volksvagen» öz məhsullarının Çində satışını 37% artırmışdır (1,92 milyon avtomobil satılmışdır). Ötən il iki ölkə arasında ticarətin ümumi dövriyyəsi 140 milyard dollar olmuşdur (həmin ildə Rusiya- Çin mübadiləsi 55,4 milyard dollar idi). 2011-ci ilin yanvarında Çinin baş nazir müavini Li Kiçiyan Kansler Angela Merkel və federal nazirlərlə görüşmüş, iki ölkənin sənaye-iqtisadi əməkdaşlığı sahəsində 9 milyard avro məbləğində yeni müqavilələr bağlanmışdır. Çindən Almaniyaya nadir metalların göndərilməsi barədə danışıqlar aparılmışdır. Nadir metalların dünya üzrə hasilatının 97%-i Çinin payına düşür, onların 17 növü isə kompüterlərin, hibrid avtomobillərin, mobil telefonların və başqa yüksək texnologiya məhsullarının istehsalı üçün zəruridir. Öz növbəsində, Çin tərəfi Aİ-nin hərbi texnikanın satılması üzərində qoyduğu qadağanın götürülməsini, habelə Qərbin onu dempinqdə günahlandırmasmdan qurtulmaq üçün ölkənin bazar statusunun tanınmasını Berlindən xahiş etmişdi. Hazırda Rusiyada 6,1 min alman firması təmsil olunduğu halda Çində onların sayı 4,5 mindir. İkitərəfli əlaqələrin inkişaf templəri o qədər yüksəkdir ki, Çin Almaniya üçün Aİ xaricində olan istənilən ölkə, o cümlədən təkcə Rusiya deyil, həmçinin, ABŞ ilə müqayisədə daha prioritet tərəfə çevrilir.
• Avropa müasir kapitalizmin vətənidir və buradan bütün dünyaya yayılıb, ilkin «artım nöqtələri» yaratmaqla, ölkələri və qitələri vahid ticari- iqtisadi məkan halında birləşdirmişdir. Ticarətin və iqtisadi inkişafın bütün əsas 245 nəzəriyyələri Avropada meydana çıxmışdır; 30-a yaxın ölkənin ticarətə və insanların hərəkətinə mane olan gömrük və başqa maneələri aradan qaldıraraq unikal Birlik yaratması burada baş vennişdir. •
İndi Avropa İttifaqı böyük ticarət gücünə, imkanlarına və potensialına malikdir. Təbii ki, bu, İttifaqa daxil olan ölkələrin iqtisadiyyatının dünyanın başqa dövlətləri ilə münasibətlərdə qapalılığını ifadə etmir. Bundan əlavə, rəqabət mübarizəsinin güclənməsi İttifaqın hər bir üzvünün yeni satış bazarları, xammal mənbələri, kooperasiya üzrə tərəfdaşlar axtarmasını labüdləşdirir. Onların üçüncü ölkələrlə ticarətində aşağıdakı 5 istiqaməti fərqləndinuək olar: Avropadaxili, o cümlədən AATA ilə ticarət, ABŞ, Yaponiya və sənayeləşmiş başqa ölkələrlə (Kanada, Avstraliya, Yeni Zelandiya və s.) ticarət, keçid iqtisadiyyatlı ölkələrlə ticarət və inkişaf etməkdə olan ölkələrlə ticarət. Son illərdə mallara və xidmətlərə tələbatın artmasının müşahidə olunması, jdiksək ixrac göstəricilərinin qorunub saxlanması Aİ-nin ixrac fəaliyyətinin nəticələrinə müsbət təsir etmiş, həmin dövrdə Birliyə daxil olan ölkələrin beynəlxalq səviyyədə yüksək rəqabət qabiliyyətinə nail olduğunu göstərmişdir. •
Aİ-nin ekspansiyasının əsas istiqamətləri Amerika və Uzaq Şərq - Asiyadır; Afrika və Latın Amerikası istiqamətlərinin də əhəmiyyəti getdikcə artır. Amma Avropa ixracının 30-35%-i Amerikanın, 15%-i Yaponiya və Çinin, 6-8%-i başqa Asiya ölkələrinin payına düşürsə, burada Afrikanın, Yaxın və Orta Şərqin payı 7%, Latın Amerikasının payı 5%, Şərqi Avropanın payı 3- 4% təşkil edir. İdxalın vəziyyəti də təxminən bu cürdür. •
ticarəti tənəzzül keçirmiş, mənfi saldoların həcmləri artmışdır. Avronun bahalaşması nəticəsində Avropa mallarının və xidmətlərinin cəlbediciliyi bir qədər azalmış, Amerika və Yaponiyanın Avropa bazarlarında fəaliyyət göstərən ticarət-sənaye korporasiyaları isə qısa müddət ərzində də olsa, rəqabətdə müəyyən üstünlüklər qazanmışdır. •
Avropa bazarlarına təkcə Amerika və Yaponiyanın deyil, həmçinin Çin, Honkonq, Tayvan və müxtəlif ölkələrin malları və xidmətləri istehsal edib, bazarlarda səmərə ilə satan işçilərinin aşağı maaşı hesabına rəqabət üstünlükləri qazanan firmaları hücuma keçmişdir. Həmin fimıalann yerləşdiyi ölkələr Avropa İttifaqı ilə ticarətdə böyük müsbət saldoya malikdir. •
Aİ üzvü olan dövlətlərin xarici ticarətinin əsas hissəsi Avropa İttifaqının daxilində qarşılıqlı ticarətin payına düşür. Ticari-iqtisadi təşkilatın mövcud olduğu onilliklər ərzində istehsal-texnoloji və iqtisadi əlaqələr, işçi 246
Yüklə 7,98 Mb. Dostları ilə paylaş:
|