Книга переведена и издана заказу фонда поддержки по политики тюркоязычных государств
Yüklə 1,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- QEYRI ADI ZÖVQÜN FACIƏSI Abayın niyə beş arvadı olub Ya da Puşkini 113 qadınla Nə bağlayırmış Bu faktlar təbii sual yaradır
- Klassiklərindən Qabit Musrepov Onların haqqında bunu söyləmiş: Puşkin və Abay – Min ildə bir dəfə Doğulan şəxslər.
- Və çox təəssüf ki, Belə gözəllər, Yüksək intellektli, ahu yerişli Onların bəxtindən heç tapılmadı, Hətta, düz yüz on üç
- Onları heç təqsirkar hesab etmək olarmı Hə, qeyri-adi zövq – Dahilərçün faciədir bəlkə də. Puşkinin arvadı
- Puşkinsə sağ qalıb Ruhən daim sağ. Heç kimə yenməyən igidi yıxmaq, İnanmaq heç kimin saymadığına – Bu dahilərə məxsus qəribə kapriz.
211 idi. Bu vaxt Musrepovun həyat yoldaşı Qaziza-apay (Risadan son- rakı arvadı) Raisaya nəsə pıçıldadı və onlar ikisi çıxdılar. Niyə Qa- ziza onu apardı, indiyə kimi fi kirləşirəm. Raisa axır ki, öz andına sadiq qalmayan satqın qız haqqında balladanı eşitmədi. Çox illər sonra, 2002-ci ildə Qabit Musrepovun YUNESKO çərçivəsində keçirilən 100 illiyində onun doğma Şimali Qazaxıstan vilayətinə Raisa da iki qızı – Qauxar və Qulnarla birgə gəlmişdi. Şam yeməyi zamanı mənim Musrepov barədə həyacanlı çıxışımdan sonra Raisa gözü yaşlı dedi: “Mənim həyatımın ən işıqlı, ən gözəl anları Qabitlə keçirdiyim vaxtlardır. Əgər həyatı yenidən başlamaq mümkün ol- saydı, mən cavan və sadəlövh olduğum üçün etdiyim səhvləri bir də təkrarlamazdım. Nə etməli, artıq gecdir... İndi Qaben mənim zirvəm və söykənə biləcəyim qayadır”. Bundan hansı nəticəyə gəlmək olar, Şıke? - Gec də olsa açıq şəkildə böyük şəxsiyyətin məhəbbətini lay- iqincə dəyərləndirib ona cavab verə bilmədiyini etiraf edən Raisaya yəqin çoz sağ ol demək lazımdır, - Aytmatov iztirabla dedi. – Bu hadisə bir daha göstərir ki, əsl məhəbbəti yalnız qeyri-adi şəxsi- yyətlər duya bilirlər. Sən öz “Qeyri-adi zövqün faciəsi” şeirində böyük insanların xüsusi zövqü mövzusunu dərindən aça bilmisən... - Şeir uzun illər sonra yazıldı, baxmayaraq ki, onun yazılması ilə bağlı ideyalar ətrafında mənimlə Musrepov arasında mübahisələr də olub. Bir dəfə belə hadisə baş verdi, - deyə danışmağa başladım. - Yazıçılar İttifaqında Musrepovla birlikdə həmkarlarımızla söhbət edirdik. Otağa əlində “Puşkinin qadınları” adlı kitab olan bir yazıçı girdi. Hamıyla salamlaşandan sonra o dedi: “Sən demə Puşkin lap don juan olub. Bu kitabda onun 113 qadınla olan münasibətləri barədə yazılıb”. - Buna tənqidi yanaşmaq olmaz. Puşkin də, Abay da təkrar ol- unmaz, min ildə bir dəfə doğulan dahi şəxsiyyətlərdir. Buna görə də onlar öz zövqlərinə uyğun qadın axtarıblar. Ola bilər ki, beləsini Puşkinin 113 işvəkar qadını arasında və ya Abayın bütün aulunda- kı hörüklü utancaq qadınlar arasında da tapmaq mümkün olmasın. 212 İndi Puşkinin və ya Abayın böyük şəxsiyyət, müstəsna intellektə malik insanlar kimi günahları varmı ki, öz təfəkkürlərinə, düşüncə tərzlərinə, hisslərinə müvafi q qadın axtarırdılar? Onların bu ax- tarışlarını donjuanlıq adlandırmaq düzdürmü? Bu Muxtarla bizim ümumi fi krimizdir, - deyərək Qaben əlini mənim çiynimə qoydu... - Onda oxu həmin şeiri, - Aytmatov maraqla dedi. – Məncə bu problemə düzgün cavab verən əsas fi kir həmin şeirdədir. Mən öz əsərimin müxtəlif hissələrindən parçalar oxumağa başladım: 213 QEYRI ADI ZÖVQÜN FACIƏSI Abayın niyə beş arvadı olub? Ya da Puşkini 113 qadınla Nə bağlayırmış? Bu faktlar təbii sual yaradır: “Bu donjuanlıq deyil, bəs nədir görən?” Bəli, insanların haqları var ki, Bu sualı düşünsünlər. Amma, bir dəfə Qazax ədəbiyyatının Klassiklərindən Qabit Musrepov Onların haqqında bunu söyləmiş: Puşkin və Abay – Min ildə bir dəfə Doğulan şəxslər. İkisinin də fi kri, düşüncələri Yalnız özlərinin çıxdığı uca zirvədə. Onlar da bir qadın axtarırdılar, Uca tələblərə, zövqlərə uyğun. Və çox təəssüf ki, Belə gözəllər, Yüksək intellektli, ahu yerişli Onların bəxtindən heç tapılmadı, Hətta, düz yüz on üç gözəl içindən. Doğrusu çətin ki, tapılardılar Lap yüz on üç min nəfərin içindən. Amma, buna görə deyin, 214 Onları heç təqsirkar hesab etmək olarmı? Hə, qeyri-adi zövq – Dahilərçün faciədir bəlkə də. Puşkinin arvadı – Gözəl Natalya. Amma, onun daxili gözəlliyi Heç əriylə müqayisəyə gələrmi? Elə Buna görə də o, başqa yerdə Başqa kişiylə torpağa gömüldü. Puşkinsə sağ qalıb Ruhən daim sağ. Heç kimə yenməyən igidi yıxmaq, İnanmaq heç kimin saymadığına – Bu dahilərə məxsus qəribə kapriz. Puşkinlər, Abaylar Daim tək olur, Ta o vaxtadək ki, Ruhən son dərəcə gözəl bir qadın Onlara incə bir əl uzatmasın... - Bəli, həqiqətən eruditin yalqızlığı - ən əzablı yalqızlıqdır... Sən Musrepovun iki qəhrəmanlığı haqqında çox gözəl danışdın, - Aytma- tov dalğın şəkildə dedi. - Sən demə o məhəbbətdə də qəhrəmanlıq edib. Amma, onun bütün bu rəşadətləri uğursuz yekunlaşıb. İndi mən başa düşdüm, niyə sən mənəviyyat və vətəndaş comərdliyi baxımın- dan Musrepovu bütün qazax yazıçılarından yüksəkdə tutursan. Belə şəxsiyyətlər olmasaydı, ədəbiyyat indiki yüksəkliyə qalxardımı, in- sanlar da bir millət olaraq bu ucalığa doğru uzanardılarmı? - Bizim bədbəxtliyimiz ondadır ki, ədəbiyyat və incəsənətin müasir nümayəndələrinini 90 faizində Musrepovun vətəndaş təəssüb- keşliyinin heç cüzi bir hissəsi də yoxdur, - mən dedim. – Əksəriyyə- 215 ti kosmopolitləşib, millətin maraqlarından və doğma dildən söhbət düşəndə kolluqda gizlənirlər. Onlar hakimiyyət tərəfi ndən qorxud- ulub və milli qürurlarını itiriblər. Mənim prinsiplərim isə belədir. Kimsə lap istedadlı aktyor və ya mahir yazıçı olsa da, əgər bu in- sanın ürəyi millətin maraqları ilə bir döyünmürsə, basqı altında olan və ən böyük faciəmiz ola biləcək - itmək təhlükəsi ilə üz-üzə qalan dilimizin və mənəvi dəyərlərimizin qorunması üçün barmağını da tərpətmirsə, o, yaradıcı şəxs deyil, yazıçı deyil. Axı öz qorxaqlığı ilə, mənəvi satqınlığı ilə o öz xalqının qəbrini qazır. Buna görə, bizim zəmanəmizin Musrepovlara böyük ehtiyacı var. - Bizim bir problemin üzərində də dayanmağımız yaxşı olardı, - Aytmatov dedi. – Sənin bir şeirin var – “Hacımukanlar və bildirçin istedadı”. Bu balaca şeirdə müasir dövrümüzün böyük bir problemi həll olunur. Deyirsən ki, bildirçinin çəkisi təxminən 90-100 qramdır. İnsan onun əti ilə doymur. Bu quş çox nadir hallarda, amma gözəl oxuyur. Deməli sən istedadı, qabiliyyəti az olan elm, ədəbiyyat, incəsənət adamlarını bildirçinə bənzədirsən. Hacımukan isə dünyada tanınmış, qeyri-adi gücə malik görkəmli qazax peşəkar güləşçisidir. O, nəinki qazaxlar və qırğızlar arasında, nəinki Orta Asiyada və Rusiyada, hətta dünyada keçirilən yarışlarda kürəyini yerə vurmayıb. Və fi ziki cəhətdən yox, mənəvi gücü ilə ona bənzəyən, xüsusi vətəndaşlıq cəsarətinə malik insanları sən Hacımukanlara aid edirsən. Buna görə də, Musrepovu da Hacımukana bənzədirsən. Əlbəttə, şübhəsiz ki, Musrepovun istedadı hacımukan istedadıdır. Biz isə bu syahıya heç yaxın da düşə bilmərik. - Niyə? Siz ən azı ona görə buna layiqsiniz ki, dünya ədəbiyyatında bu gün xalqların ən mürəkkəb problemi – insanın manqurtlaşdırılması faciəsini qaldırmışınız. Siz Hacımukanlar siyahısının lap mərkəzində qərarlaşmağı haqq etmişiniz. Çünki, manqurtlaşma siyasətinə qarşı mübarizə insan cəmiyyətinin ən vacib işlərindəndir. - Bilirəm, amma sən bunu dedin ki, mənim əhvalımı düzəldəsən, - Çingiz Torekuloviç gülərək dedi. – İndi səndən bir xahişim var. Bu şeiri bütöv, ixtisar etmədən oxu. Mən əzbərdən dedim: Yüklə 1,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|