4.2. Mütəhərrik oyunların pedaqoji xarakteristikası Məktəbyaşlı uşaqlarla müxtəlif növ mütəhərrik oyunlar təşkil
olunur. Lakin həmin oyunlar məzmununa və qaydalarına, oyunlarda
iştirak edənlərin sayına, yarış elementlərinin miqdarına görə
müxtəlifdir və bir-birindən fərqlənir. Oyunlarda uşaqlar arasında
mövcud olan münasibətlərdə mühüm rol oynayır. Göründüyü kimi,
uşaqlarla oyunlar təşkil olunub keçirilərkən yuxarıda söylənilən amillər
də böyük əhəmiyyətə malikdir.
Kiçik yaşlı ibtidai sinif şagirdləri üçün elə mütəhərrik oyunlar
seçilir ki, onlar sadə fiziki hərəkətlərdən ibarət olur. Uşaqlarla yeriş,
qaçış, sürünmələr və s. fiziki hərəkət elementlərindən ibarət oyunların
təşkili daha faydalıdır. Bundan əlavə, uşaqlar üçün elə oyunlar seçib
tətbiq etməlidir ki, o oyunlar uşaqları özünə cəlb edir, əyləndirir və
şənləndirir. Bu cür oyunlar təşkil olunarkən bütün uşaqlar eyni
zamanda hoppanır və ya qaçır. «Siçan və pişik», «Bir xətt üzərində
yeriş və qaçış», topla oyunlar və s. göstərmək olar.
Uşaqlarda təbiətə məhəbbət, quşlara qoyğı hissini tərbiyə etmək
məqsədilə müvafiq oyunlar keçirilir. Həmin oyunlarda «quşlar uçur,
yenidən öz yuvalarına qayıdırlar». Uşaqlar bu zaman quşları
yamsılayır, onların hərəkətlərini yamsılayırlar. Bəzi oyunlar da vardır
ki, onlar idman xarakteri daşıyır. Uşaqlar belə oyunlarla ötüşməyi,
hoppanmağı, maneələri keçməyi daha çox seçir və maraq göstərir,
yerinə yetirir və öyrənirlər. IV siniflərdə isə mütəhərrik oyunlar
mürəkkəb fiziki hərəkətlərdən ibarət olur. Oyun qaydaları çətinləşir,
onları yerinə yetirmək intizam və dözüm tələb edir.
Məktəbdə keçirilən oyunlarda aparıcılıq da olmalıdır. Aparıcı
əsasən müəllim olur. Bəzən də fəal uşaqlardan biri təyin olunur. Lakin
bütün oyunlarda müəllim diqqətli olmalı, oyunun düzgün və maraqlı
keçməsinə çalışmalı və nəzarət etməlidir. Proqramda bütün yaş
79
qrupları üçün oyunlar verilmişdir. Bunların səmərəliliyi müəllimdən və
idman baza şəraitindən asılıdır. İndi də oyunların pedaqoji-tərbiyəvi
mahiyyətini əyaniləşdirmək məqsədi ilə xalq oyunlarından nümunələr
verək:
