“Lİder tv və radio-azərbaycan” mmc

m
əhsulun maya dəyərini çıxarmasına  şərait yaradır. Bu isə  ilk növbədə 
c
əmiyyətdə mal mübadiləsinin tənzimlənməsinə şərait yaradır. 
2.
 
Sosial reklamlar  –  iqtisadi d
əyərlərə  xidmət etmir və  gəlir  əldə  etmək 
missiyas
ı  daşımır. Məqsəd sosial problemlərin həlli və  cəmiyyətin həmin 
probleml
ərin həllinə  biganə  yanaşmamasını  təmin etməkdir. Adətən belə 
reklamlar c
əmiyyəti sağlam həyata, təmizkarlığa, vətənpərvərliyə, narkotika  
v
ə cinayətkarlığa qarşı mübarizəyə çağırır.     
3.
 
Siyasi reklamlar  –  ad
ətən seçki ərəfələrində  siyasətçilərin önəm verdiyi 
reklamlard
ır. Məqsəd maddi qazanc əldə  etmək deyil, siyasi aktivliyi 
art
ırmaq və seçicilərin səsini qazanmaqdır.    
 
KİV-də reklam: 
 
1.
 
TV-d
ə  reklam  (roliklər  -  çarxlar, virtual reklam, qaçan sətirlər, teleelan, 
verilişə sponsorluq) 
2.
 
Radioda reklam (
əsasən şifahi nitq və interküy üzərində qurulan reklamlar)  
3.
 
Çap  reklamı  (mətbuatda  çap olunan reklam, yapışqanlar,  markalar, 
vizitkalar, d
əvətnamələr və xüsusi bülletenlər) 
4.
 
İnternetdə  reklam  (internetdə  yerləşdirilən reklamlar, bannerlər,  şəkillər, 
h
ər hansı məhsulla bağlı yazılı informasiyalar) 
 
Dig
ər növlər: 
 
1.
 
Troll  –  iki üzlü reklam konstruksiyalard
ır.  Əsasən perpendikulyar 
v
əziyyətdə avtomobillərin hərəkət istiqaməti üzrə qurulur. Bu cür reklamlar 
daha çox h
ərəkətli olur və  xüsusi  işıq effektlərindən istifadə  olunmaqla 
ətrafdakıların diqqətini cəlb edir.    
 
 
2.
 
Billboard – ayr
ıca reklam şitləri – adətən 6x3 m, 8x4 m ölçüdə olur. 

---

 
3.
 
Sitilayt – divarda, yaxud tavanda ç
əkilmiş şəkil, şəkillə bəzənmiş səth 
 
4.
 
Brandmauer – binan
ın səthinə vurulmuş böyük plakat, yaxud şit 
 
5.
 
Stritlayn  -  s
əki, küçə  səkisi üzərinə  vurulan, metaldan, yaxud plastikdən 
haz
ırlanmış reklam örtüyü 
 
6.
 
Şifahi reklam – metro və avtobuslarda insanların şifahi formada, qışqıraraq 
m
əhsul satması 
 
7.
 
Gizli reklam –  aç
ıq formada efirə  getməyən, lakin dolayı  yolla edilən 
reklam 
 
N
əqliyyatda reklam: 
 
1.
 
Avtomobill
ərdə reklam 
2.
 
Aviareklam 
3.
 
Lift kabin
ələrində reklam 
 
Reklam
ın mənfi cəhətləri: 
1.
 
Reklam insanlarda psixoz və əsəbilik yaradır. 
2.
 
Reklam imkanla istəyi nəzərə almır.  
3.
 
Reklam ona baxmağa məcburilik yaradır. 
4.
 
Reklam maraqlara və şəxsi düşüncələrə hakim kəsilir. 
5.
 
Məhsulun  qiymətini  artırır, sahibkar reklamın  qiymətini  məhsulun  üstünə 
qoyur. 
6.
 
Bazarda monopoliya yarad
ır. 

---

X FƏSİL. TELEOPERATORLAR ÜÇÜN MƏSLƏHƏTLƏR 
 
-
 
Teleoperator  hadis
ə  yerində  daha çox statik kadrlar çəkməyə  çalışmalıdır. 
Statik kadrlar mütl
əq  ştativlə  şəkilməli, bu zaman balansa, kadrların 
əsməməsinə xüsusi fikir verilməlidir; 
-
 
Yaln
ız hərəkətli kadrlar tutmaq istədikdə  və  hərəkətli müsahibə  aldıqda 
(M
əsələn, müsahib hərəkət edərək danışır, yaxud jurnalist gəzərək stəndap 
edir) teleoperator çiyind
ən, ştativsiz çəkilişlər apara bilər. Yadda saxlayin ki, 
ən  uğurlu  planlar  çiyində,  ştativsiz  çəkilir.  Ştativdən istifadə  etməyən 
teleoperator daha operativ ç
əkilişlər apara və uğurlu kadrlar tuta bilər. Lakin 
ştativsiz çəkilişlər aparmaq da xüsusi təcrübə və bacarıq tələb edir;  
-
 
Panoram zaman
ı kamera tərpənirsə, həmin plan yenidən çəkilməlidir. Yadda 
saxlay
ın ki, panoram hərəkətli plan kimi maraqlı olsa da, çox vaxt aparır və 
onu  montaj  zamanı  yarımçıq  kəsmək mümkün deyil. Bir qədər  əvvəl də 
qeyd etdiyimiz kimi, x
əbərlərdə  panoram planlar maksimum 3-4 saniyə 
davam etm
əlidir. 
 
-
 
 Hadis
ə  yerindən imkan daxilində  daha çox detallar çəkilməlidir. Həmin 
detallar iri planda olduqda daha effektli olur. Odur ki, imkan daxilind
ə  iri 
planlar
ın sayını  artırın. Xüsusən,  uşaqlarla  bağlı  süjet hazırlayarkən  uşaq 
bağçasına və  istirahət mərkəzinə yollanan teleoperator iri planlar – uşaqların 
əli, gözləri, ayaqları və s. daha çox çəkməlidir; 
-
 
Jurnalistin, xüsus
ən də boyu balaca olan jurnalistlərin stəndap zamanı efirdə 
balaca görs
ənməsinə  imkan verməyin. Bu məqsədlə  düzgün rakursun 
seçilm
əsi çox önəmlidir. Adətən boyu balaca olan insanları  çəkmək üçün 
kameran
ı  bir qədər  aşağı  rakursdan  (aşağıdan  yuxarı)  istiqamətləndirmək 
laz
ımdır; 
-
 
N
əzərə alın ki, montaj zamanı kadrlar istər rəng, istərsə də işıq baxımından 
azca da olsa tündl
əşir  və  korlanır. Odur ki, kadrların bir qədər parlaq və 
dolğun çəkilməsi üçün balansa və rənglərə xüsusi fikir verin; 

---

-
 
Ç
əkiliş prosesində fokus diqqət mərkəzində saxlanılmalıdır. Odur ki, fokusu 
obyektin üzün
ə  yönəltmək  və  əsas hədəfin daha aydın görsənməsinə  nail 
olmaq laz
ımdır.  Lakin  mövzuya  uyğun  olaraq  fokus  dəyişə  və  arxa fonda 
dayanan obyekt daha ayd
ın görsənə  bilər. Amma bu zaman həmin obyekt 
uzun müdd
ət fokusda qala bilməz. Yadda saxlayın ki, sizin əsas hədəfiniz 
kameran
ın  qarşısında dayanan və  önəmli informasiyaları  ötürən  şəxsdir. 
Odur ki, 2-3 saniy
ədən sonra yenidən fokusu dəyişməli və müsahibin və ya 
st
əndap edən jurnalistin, yaxud haqqında danışılan obyektin daha aydın 
görünm
əsinə çalışmalısınız; 
-
 
St
əndap zamanı  jurnalistin yol verdiyi səhvləri  teleoperator aradan 
qaldırmalıdır. Həmin səhvlər aşağıdakılardan ibarət ola bilər: 
a)
 
Jurnalist st
əndap zamanı obyektivə düzgün baxmaya bilər; 
b)
 
Jurnalist arxa fonda n
ələrin baş verdiyini görməyə bilər; 
c)
 
Jurnalistin st
əndap zamanı əlini cibinə qoyması yolverilməzdir. Əllər jest 
v
ə mimikaları tamamlamalıdır və hərəkətdə olmalıdır;  
d)
 
Jurnalistin geyimind
ə, saçında, üzündə hər hansı qüsur ola bilər; 
 
-
 
Xüsusi  reportajlarda  işıqdan istifadə  etmək önəmlidir. Hansı  işığı 
götürm
əyin lazım olmasını  və    ümumiyyətlə,  işıq  götürüb-götürməməyi 
jurnalist mü
əyyən  etmir.  Odur  ki,  işıq məsələsində  bütün məsuliyyət 
teleoperatorun üz
ərinə düşür; 
-
 
Ç
əkilən kadrlar, onların rəngi, işıq effektləri mövzuya uyğun olmalıdır. Əgər 
mövzu optimist notlar üz
ərində  qurulubsa,  işıq güclü, rənglər  isə  daha 
yaddaqalan olmal
ıdır. Əksinə, mövzu qəmgindirsə, ab-hava görüntüdə də öz 
əksini tapmalıdır. Yadda saxlayın,  görüntü  daha  çox  işığın necə 
qurulmas
ından asılıdır; 
-
 
Teleoperator ç
əkilişdən əvvəl jurnalistlə mövzu barəsində (materialın VMZ, 
yaxud ne
moy  olacağı, çəkiliş  yerinin  qapalı, yaxud açıq  şəraitdə  olacağı, 
əgər stəndap olacaqsa hansı  şəraitdə  çəkiləcəyi və  s.) fikir mübadiləsi 
apamal
ıdır.  Bu zaman jurnalisitin  əsas vəzifələrindən biri teleoperatorun 

---