M. A.Əhmədov, H. M. Məhəmmədli
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- I FƏSİL İNFORMASIYA TEXNOLOGIYALARININ İNKİŞAFI MƏRHƏLƏLƏRİ VƏ MÜASİR VƏZİYYƏTİ
- 1.2. İlkin informasiya emalı texnologiyası
~ 11 ~ Dördüncü fəsildə diskret xarakterli mürəkkəb sistemlərin imitasiya modelləşdirilməsi ilə tədqiqi üsullarına baxılmış, bu məqsədlə mövcud imitasiya modelləşdirilməsi dillərinin müqayisəli analizi və səmərəli tətbiq sahələri göstərilmişdir. İmitasiya modelləşdirilməsinin inkişaf mərhələlərinə baxılmışdır: universal dillər (Fortran, Pascal, Modula, Ada və s.) vasitəsi ilə yaradılan imitasiya modelləri; xüsusiləşdirilmiş imitasiya modelləşdirilməsi dilləri (GPSS-in müxtəlif versiyaları, SİMULA və s.) vasitəsi ilə yaradılmış imitasiya modelləri; obyektyönümlü imitasiya modelləşdirilməsi dilləri (SİMULA 67, C ++ və s.) vasitəsi ilə yaradılan imitasiya modelləri. Beşinci fəsil mürəkkəb istehsal sisteminin imitasiya modelinin arxitekturasının işlənməsinə həsr olunmuşdur. Bu məqsədlə mürəkkəb sistemin struktur sxeminə baxılaraq onun imitasiya modelinin arxitekturasına qoyulan tələbatlar göstərilmiş, diskret xarakterli mürəkkəb sistemin imitasiya modelinin formal yazılışı verilmiş və arxitekturasına baxılmışdır. ~ 12 ~ I FƏSİL İNFORMASIYA TEXNOLOGIYALARININ İNKİŞAFI MƏRHƏLƏLƏRİ VƏ MÜASİR VƏZİYYƏTİ 1.1. Cəmiyyətin kompüterləşdirilməsinin nəzəri və təcrübi əsasları Ötən əsrin ortalarından başlayaraq elm və texnikanın müxtəlif sahələrində mexanizasiya və avtomatlaşdırmanın geniş tətbiqi, yeni istehsal texnologiyalarının işlənməsi və istifadəsi, istehsal sferasında çalışan işçilərin fiziki əməklərini yüngülləşdirməklə onların əqli fəaliyyətlərinin yüksəldilməsi istiqamətində də yeni yanaşmaları aktuallaşdırdı. Belə ki, yeni istehsal texnologiyaları idarəetmənin informasiya sferasında məşğul olan işçilərin sayının artırılmasını tələb etdiyindən, göstərilən boşluğun təmin olunması məhz istehsal sferasında işləyən işçilərin intellektual səviyyələrinin artırılması hesabına səmərəli olardı [1]. İnformasiya sferasında əmək predmeti kimi müxtəlif növ informasiyalar, istehsal vasitələri kimi isə kompüterlərin bütün sinifləri, əlaqə vasitələri, kağızsız informasiya daşıyıcıları və s. qəbul edilir. Odur ki, cəmiyyətin, elm və texnikanın bütün sahələrinin kompüterləşdirilməsi obyektiv tələbat kimi xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Təcrübə göstərir ki, cəmiyyətin kompüterləşdirilməsi, hesablama texnikasının sıçrayışlı inkişafına səbəb olmaqla, onların qiymətlərinin də kəskin şəkildə ucuzlaşmasına gətirib çıxartdı. Bunların əksinə proqram təminatının qiyməti əhəmiyyətli dərəcədə yüksəldi və hal-hazırda da artmaqdadır. Məs., 90-cı illərin statistikasına görə ABŞ-da yeni proqram təminatının yaradılmasına və istifadəsinin təminatına 80 % resurs tələb olunsa da, kompüterin aparaturasının istehsalına 20 %-dən də az resurs tələb olunurdu. Hal- hazırda da bu nisbət 2-cinin xeyrinə olaraq azalmaqda davam edir. Göründüyü kimi, cəmiyyətin kompüterləşdirilməsi yeni bir elmi sahəsinin informatikanın yaranmasına səbəb olmaqla, tərkibində öz texniki bazası – kompüterlər, əlaqə vasitələri və digər resursları ~ 13 ~ olan informasiyaların emalı sənayesinin formalaşmasını həyata keçirmişdir .İnformatikanın problemləri çox genişdir – kompüterlərin arxitekturasının layihələndirilməsinin və element bazasının nəzəri əsaslarından başlayaraq, layihələndirmədə, planlaşdırmada və idarəetmədə və verilənlərin emalında hesablama texnikasının hərtərəfli tətbiqi məsələlərindənin yerinə yetirilməsinə kimi olan tədbirlər çoxluğu. Təbiidir ki, verilənlərin emalı riyazi modelləşdirmə, optimallaşdırma, əməliyyatların tədqiqi, sistemli analiz və s. məsələlərin həlli ilə sıx əlaqədardır. Qeyd olunduğu kimi kompüterləşdirmə hesablama texnikasının kütləvi olaraq elm və texnikanın müxtəlif sahələrində geniş istifadəsini nəzərdə tutur. Təbiidir ki, bu konsepsiyanın həyata keçirilməsi çoxlu sayda peşəkar proqramçılar ordusunun olmasını tələb edirdi. Məlum olduğu kimi kompüterləşdirmənion ilkin dövründə yüksək ixtisaslı proqramçılar məhdud sayda idi. Bu problemin müvəffəqiyyətli həlli üçün hesablama texnikasının yarandığı ilk dövrlərdən öz sahələrinin peşəkar mütəxəssisləri olan, ancaq proqramçı olmayan insanların kompüterdən istifadə etmələri üçün müxtəlif informasiya texnologiyaları tətbiq edilmişdir və hal- hazırda da bu tendensiya davam etdirilməkdədir. Növbəti alt fəsildə həmin informasiya emalı texnologiyalarının inkişafaf mərhələlərinə baxılır. 1.2. İlkin informasiya emalı texnologiyası Ənənəvi informasiya emalı texnologiyalarında (İET) məsələnin kompüterdə həlli prosesində, sifarişçi (kompüter istifadəçisi) ilə kompüter arasında bir neçə vasitəçi fəaliyyət göstərir. Şəkil 1.1-də ilkin İET-in struktur sxemi ilə informasiya emalının mərhələləri göstərilmişdir. Sifarişçi – predmet sahəsinin mütəxəssisi, öz peşə dilində kompüterdə həlli tələb olunan məsələni formalaşdırır və ilkin yazılışı analitiklə razılaşdıraraq, ona təqdim edir. Tətbiqi riyaziyyatçı sifarişçinin məsələsinin ilkin riyazi Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|