M. A.Əhmədov, H. M. Məhəmmədli
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1.3. İstifadəçinin terminal müdaxiləsini təmin edən İET
~ 14 ~ modelini və həlli alqoritmini formalaşdırır. Proqramçı məsələnin ilkin riyazi modelinin kompüterdə emalı və sazlanması üçün proqramını alqoritmik dillərin hər hansı birində tərtib edir. Tərtib edilmiş proqram operator tərəfindən informasiya daşıyıcılarından hər hansı birinə (perfolent, perfokart, maqnit lenti və s.) translyasiya edilir və xüsusi oxuyucu qurğularla avtomatik şəkildə oxunulan informasiya kompüterin yaddaş qurğularından birinə yazılır. Məsələnin həlli proqramı proqramçı tərəfindən tam şəkildə saxlandıqdan sonra test verilənləri ilə sınaqdan keçirilir və bundan sonra sifarişçinin ilkin verilənləri daxil edilərək onun məsələsi həll olunur və tələb olunan formada alınan nəticələr sifarişçiyə təqdim edilir. İlkin İET-in analizi nəticəsində aşağıdakıları göstərmək olar: - Sifarişçi, yəni predmet sahəsinin mütəxəssisi kompüterdən tam şəkildə təcrid edilmişdir; - kompüterin daxilində baş verən proseslərdən başqa bütün əməliyyatlar kağız üzərində yerinə yetirilir (sifarişçi tərəfindən məsələnin qoyuluşu, analitik tərəfindən riyazi modelin və həll alqoritminin işlənməsi, proqramçı tərəfindən proqramın tərtibi, operator tərəfindən proqramın kağız perfolent və perfokartlara köçürülməsi və nəhayət nətiocələrin şap qurğusu vasitəsi ilə kağız daşıyıcılara həkk edilməsi); - məsələnin həlli üçün məsələnin qoyuluşu, riyazi modelin yaradılması və həll alqoritminin işlənməsi, proqramın tərtibi və kompüterdə emalı və sazlanması iterasiyalı prosesdir. Belə ki, hər bir mərhələdə yol verilən nəzəri, praktiki və mexaniki səhvlər növbəti mərhələlərə tiraj olunur, əgər aşkarlanmasa ancaq son mərhələdə, yəni nəticələrdə özünü göstərir və proqramın sazlanması mərhələsi səhvlər düzələnə qədər təkrarlanır. Göründüyü kimi, ilkin İET-də məsələnin həlli üçün proqramın sazlanması avtomatlaşdırılmış şəkildə, yəni operator və ya proqramçının müdaxiləsi ilə, ilkin verilənlər daxil edildikdən sonra ~ 16 ~ kompüterdə məsələnin informasiyalarının emalı və nəticələrin çapı (avtomatik şəkildə) istisna olmaqla, bütün digər mərhələlər kompüterdən kənarda, kağız daşıyıcıları üzərində yerinə yetirilir. Proqram tam hazır olduqdan sonra sifarişçi məsələsinin həlli üçün tələb olunan giriş informasiyalarını (gün, həftə, yarım aylıq, aylıq və s. təqvim günləri üçün) informasiya hesablama mərkəzinə (İHM) təqdim edir, ilkin informasiya kompüterin operatoru tərəfindən uyğun informasiya daşıyıcılarına translyasiya olunaraq kompüterə daxil edilir, məsələnin həllinə aid proqramdan istifadə edilərək verilənlər emal olunur və uyğun nəticələr çap olunaraq sifarişçiyə təqdim edilir. Prosesin çoxmərhələli və əmək tutumlu olmasına baxmayaraq ilkin İET-in aşağıdakı müsbət xüsusiyyətlərini qeyd etmək olar: -EHM-dən istifadənin üstünlüklərini ayrı-ayrı sifarişçilərlə əlaqədə maarifləndirmə işlərinin təşkili, EHM kollektivləri tərəfindən aparılmasına baxmayaraq, öz sahəsinin peşəkar mütəxəssisləri çox həvəssiz şəkildə ondan istifadə etmək istəyirdilər. Odur ki, bu sterotipi aradan qaldırmaq üçün EHM-in işçiləri ayrı-ayrı sifarişçilərə üz tutaraq, əsas məsələlərin həllini öz üzərinə götürməklə kompüterin üstünlüklərini təbliğ etdilər və sifarişçilərin EHM-ə üz döndərmələrinə nail oldular. Yəni bu üstünlüklərə şahidlik edən sifarişçilər artıq başqa xarakterli məsələlərin də EHM-də həllinə təşəbbüs göstərməyə başladılar; - ayrıca seçilmiş hər hansı bir müəssisənin daxilində eyni növ məsələlərin ayrı-ayrı bölmələrdə yerinə yetirilməsinin kompüterdə bir universal proqramla həllinin təşkili, EHM-in istifadəsinin səmərəlilik meyarını yüksəltdiyindən sifarişçilərin EHM-ə olan münasibətləri daha da artırdı; - EHM-in istifadəsi təcrübəsi yüksəldikcə bir qrup mütəxəssislərin, xüsusən də elmi-tədqiqat işləri ilə məşğul olan tədqiqatçıların öz üzərində işləyərək biliklərini artırmağa və bəzi vasitəçilərin funksiyalarını yerinə yetirməsinə şərait və maraq yaradır. Bu isə sifarişçilərlə vasitəçilər arasında sıx əlaqəni daha da genişləndirir. Belə ki, artıq sifarişçi və vasitəçilərdən fərqli universal ~ 17 ~ funksiyalara malik olan bir qrup mütəxəssislər yaranır ki, onlarda öz məsələlərinin qismən də olsa EHM-də sərbəst şəkildə həll etmək imkanına malik olurlar. Göstərilənlər EHM-in texniki, proqram təminatları və istismarı ilə məşğul olan mütəxəssislərini daha səmərəli İET-in yaradılması istiqamətində işlərin yerinə yetirilməsini aktuallaşdırır. 1.3. İstifadəçinin terminal müdaxiləsini təmin edən İET Kompüter texnikasının element bazasının sıçrayışlı inkişafı, onların əsasında daha yüksək funksional imkanlara və sürətə malik texniki təminatların, eyni zamanda yeni alqoritmik dillərin əsasında müxtəlif təyinatlı tətbiqi paket proqramların işlənməsi, yeni İET-in yaradılması zərurətini aktuallaşdırdı. Bu istiqamətdə ilk addım kimi sifarişçi ilə kompüter arasındakı vasitəçilərin sayının minimuma endirilməsi və müəyyən müddətdən sonra isə tamamilə aradan qaldırılması məsələsi qarşıya məqsəd kimi qoyuldu. Göstərilən problemi həll etmək üçün yaradılan istifadəçinin terminal müdaxiləsini təmin edən İET-in struktur sxemi şəkil 1.2-də verilmişdir. Şəkildən göründüyü kimi sifarişçio ilə kompüter arasındakı ilkin İET-dəki vasitəçiləri, onların funksiyalarını özündə cəmləşdirən EHM-in interfeysi yerinə yetirir. EHM-in interfeysi aşağıdakı proqram məhsullarından təşkil olunur: yüksək səviyyəli alqoritmik dillər; biliklər bazasına (BB) sorğu dilləri; tətbiqi proqram generatoru, hesabatlar generatoru və s. İstifadəçinin kompüterə terminal müdaxiləsini təmin edən İET-da yeni bir fəaliyyət sferası sistem proqramçısı funksiyasını yerinə yetirən proqramçılar qrupu yaradılır. Sistem proqramçısının əsas funksiyası kompüterin interfeysinin proqram məhsullarının, kompüterin riyazi təminatının standart vasitələrinin, predmet sahələrinin riyazi modellərinin paket proqramlarının, VB-nin və VB- nin idarəetmə sisteminin (VBİS) və b. xidmət sistemlərinin yaradılması və istismarının təşkilidir. Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|