M. M. Musayev

 

68 

12.

 

Türk  dillәrindә  indiyә  qәdәr  felin  hansı  mәna  növlәrindәn 

bәhs  olunmuşdur? 

0

R  (-ır,  -ir,  -ur,-ür)  vә 

0

T  (-ıt,  -it,  -ut,  -üt)  morfoloji 

әlamәtlәri  ilә  formalaşan  feil  şәkillәrinin  ayrıca  bir  mәna  növü  kimi 

tәsrflәndirilmәsinә  türkoloji  dilçilikdә  nә  üçün  ehtiyac  hiss  edilir?  Bunu 

mәtndәn gәtirilәn konkret dil örnәklәri ilә açıqlayın. 

13.

 

Türkoloji dilçilikdә indiyә qәdәr felin hansı zamanlarından 

vә  xüsusi  şәkillәrindәn  bәhs  olunmuşdur?  Bәs  sözügedәn  kursda  felin 

hәm xәbәr, hәm digәr xüsusi vә ümumi şәkillәri predikativliyә vә moda-

lığa  görә  müәyyәnlәşәn  hansı  әlavә  feil  formaları  ilә  tәsniflәndirilir? 

Bunları dәrs vәsaitindә tәsvir olunan konkret dil örnәklәri ilә açıqlayın. 

14.

 

Türk  dillәrindә  mürәkkәb  cümlәlәrin  әvvәlki  tәsniflәndir-

mәlәri hansı linqvistik prinsiplәrlә aparılmışdır? Türk dillәrindә mürәkkәb 

cümlәlәrin,  başqa  bir  ifadә  ilә  tabeli  mürәkkәb  cümlәlәrin  konseptual-

struktur modellәşdirilmәsi vә buna uyğun olaraq da mәna növlәrinә görә 

tәsniflәndirilmәsi  hansı  linqvistik  yönüm  vә  yöntәmlәrlә  yerinә  yetiril-

mişdir? 

15.

 

Bütovlükdә  ümumtürk  mәtninin  vә  ayrılıqda  türk  dillәrinә 

aid olan müxtәlif mәtnlәrin mәtn dilçiliyi vә çağdaş koqnitiv vә kompüter-

mühәndis  linqvistikası  baxımından  kompleksiv  olaraq  araşdırılması  nә 

demәkdir?  Türkoloji  dilçilikdә  indiyә  qәdәr  hәmin  sahәdә  hansı  işlәr 

görülmüşdür?  Bu  araşdırmaların  türkoloji  dilçilikdә  hansı  perspektivlәri 

ola bilәr? 

 

Ədəbiyyat 

 

ABDULLAYEV,  Kamal  1999,  Azərbaycan  dili  sintaksisinin 

nəzəri problemləri, Bakı: “Maarif” Nәşriyyatı, 281 s. 

ADAMOVİÇ,  MILAN  1985,  KONJUGATIONSGESHICHTE 

DER TÜRKISCHEN SPRACHE, Leiden, 337 s.  

 АХМАТОВ  И.  Х.  1983,  Структурно-семантические  модели 

простого  предложения  в  современном  карачаево-балкарском  языке 

(осовные вопросы теории), Нальчик: Изд-во “Эльбрус”, 355 s. 

АХМЕТЯНОВ  Р.  Г.  1989,  Обшая  лексика  материальной 

культуры народов  Средного Поволжья, Москва, 193 с.   

Axundov A. A. 1961, Felin zamanları, Bakı: ADU, 140 s. 

Axundov  A.  A.  2003,  Dil  və  ədəbiyyat  (iki  cilddә),  I  cild,  Bakı, 

658 s. 

---

 

69 

АНДРЕЕВА  С.  В.  2004,  Типология  конструктивно-

синтаксических единиц в русской речи. –Вопросы языкознания, No 5, 

s. 32-44.   

АШМАРИНЬ  Н.  И.  1903,  Опыт  исследования  чувашского 

синтаксиса. I, Казань, 570 с.  

AZƏRBAYCAN  DİLİNİN  İZAHLI  LÜĞƏTİ, I cild, 1964, 595 

s.;  II  cild,  1980,  576  s.;  III  cild,  1983,  554.;  IV  cild,  1987,  541s.,  Bakı, 

“ELM”. 

AZIMOV 

P, 

BAYLIEV 

X. 

1961, 

Türkmen  diliniñ 

grammatıkası

*

15-nji neş. Aşgabat,156 s.  

BANGUOĞLU,  Tahsin  1998,  Türkçenin  Grameri,  Ankara 

Üniversitesi,  628 s. 

БЕРДАЛИЕВ 

А. 

1989, 

Семантико-сигнификативная 

парадигматика  и  синтагматические  отношения  в  конструкциях 

сложноподчиненного  предложения    узбекского  языка,  АДД, 

Ташкент,  51 s. 

BİLGİSAYAR 

DESTEKLİ 

DİL 

BİLİMİ 

ÇALIŞTAYI 

BİLDİRİLERİ 2006, 14 Mayıs 2005, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek 

Kurumu, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, s. 139-158. 

BOZŞAHİN,  Cem  ve  ZEYREK,  Deniz  2000,  Dilbilgisi,  Bilişim 

ve Bilişsel Bilim. –Dilbilim Araştırmaları, Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, 

İstanbul, s. 41-48. 

BÖHТLİNGK,  von  Otto  1851,  Über  Die  Sprache  Der  Jakuten: 

Grammatik:  Text  und  Wörterbuch,  S.  Petersburg;  Rus  dilindә:  О  языке 

якутов, 1985, 645 s.   

BROCKELMAN,  Carl  1954,  Osttürkişe  grammatik  der 

Islamischen literatur Sprachen Mittelasiens, Leiden. 429 s. 

CAFEROĞLU,  Ahmet  1984,  Türk  Dili  Tarihi,  I-II,  3.  Baskı, 

İstanbul, 242 s. 

CAHİT,  Hüseyn  2000,  Türkçe  Sarf  ve  Nahiv.  Hazırlayan:  Prof. 

Dr. Leyla Karahan. Ankara, 720 s. 

                                                           

*

 Yuxarıda göstәrilәn, Azәrbaycan, özbәk vә  türkmәn әdәbi dillәrindәn alınan qaynaqların 

adları, latın әsaslı әlifbalarında verilmişdir. Digәr türk әdәbi dillәrindәn alınan qaynaqların 

adları  isә    “Ortaq  türk  әlifbası”nda  Prof.  Dr.  Əhmәd  Bican  Ərcilasunun  (1996:  11-34) 

örnәklәrlә tәrtib etdiyi bugünkü türk әlifbalarına әsasәn yazılmışdır. Araşdırmada istifadә 

olunan  E.  Erquvanlının  mәqalәsini  ingilis  dilindәn  rus  dilinә  A.V.Dıbo,  L.Yohansonun 

mәqalәsini isә alman dilindәn rus dilinә İ. M. Boquslavski tәrcümә etmişdir. 

---

 

70 

CAVADOV,  Abdurrahman  1975,  Azərbaycan  dilində  söz  sırası. 

Bakı. “Elm”. 

DEMİRÇİZADE,  Abdulezel  1972,  Сравнительный  метод 

Махмуда Кашгари. – Советская тюркология, No 1. s. 33-36. 

ДEМЯНКOВ В. З. 1994,  

Когнитивная  лингвистика  как 

разновидность 

интерпретирующего 

подхода. 

–Вопросы 

Языкознания, № 4. с. 17-33. 

DENY, Jan 1921, Türk Dili Grameri (Osmanlı lehçesi). Çeviren: 

Ali Ulvi Elöve, İstanbul, Maarif Matbaası, 1941, 1142 s. 

ДЫРЕНКОВА Н. П. 1941, Грамматика шорского языка.  М.- 

Л.  308 s. 

DİVANÜ  LÛGAT-İT-TÜRK  TERCÜMESİ  1998,  Çeviren: 

Besim  Atalay,  4.  Baskı,  Cilt  I,  529  s.  Cilt  II,  366  s. Cilt  III,  452  s. Türk 

Tarih Kurumu Basımevi, Ankara. 

ДМИТРИЕВ Н. К. 1948, Грамматика башкирского языка.  

М.- Л.  276 с. 

ДМИТРИЕВ Н. К. 1962, Стрoй тюркcких языкoв. Изд-во 

Вocтoчнoй Литeрaтуры, Москва. 

ДOБРOВOЛЬСКИЙ  Д.  О.  1998,  Национально-культурная 

специфика во фразеологии. – Вопросы языкознания, № 6, s. 48-56.  

 DOĞAN G. 2000,  

‘İltifat  olgusuna  Bilişsel  Bir  Yaklaşım.  –

Dilbilim Araştırmaları, Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, İstanbul, s. 49-63. 

ERCİLASUN,  Ahmet  B.  1996,  Örneklerle  Bugünkü  Türk 

Alfabeleri, T. C. Kültür Bakanlığı Yayınları, 301s.  

ERGİN, Muharrem 1972, Türk Dil Bilgisi, Minnetoğlu Yayınları, 

İstanbul, 391 s. 

ЭРГУВАНЛЫ  Э.  1987,  Нетипичный  случай  падежного 

оформления  в  турецкой  каузативной  конструкции.  –в  сб.  Новое  в 

зарубежной лингвистике. XIX, Проблемы современной тюркологии, 

Москва: Прогресс, s.  299-310.  

ERGUVANLI,  Eser  Taylan  2002,  The  Verb  in  Turkish. 

LINGUISTIK AKTUELL/ LINGUISTICS TODAY, Offprint, s. 1-45. 

EMRE,  Ahmet  Cevat  1949,  Türk  Lehçelerinin  Mukayeseli 

Grameri  (İlk  Deneme),  Birinci  Kitap.  Fonetik,  İstanbul,  Bürhaneddin 

Erenler Matbaası. 

ФЁДOРOВA  O.  В.  2008,  Метoдика  регистрации  движений 

глаз  “визуальный  мир”,  шанс  для  сближения  психoлингвистических 

традиций. –Вопросы Языкознания, № 6, с. 98-120.  

---