MahġRƏ naği qizi çapar kazimli

____________________ ƏdəbiyyatĢünaslığa xidmət əzmi ilə 
 
 
43 
yaratmaqla  yanaşı,  XX  əsr  Azərbaycan  romantizminin  tarixi 
potensialını  araşdırmağa  imkanlar  açır”  (filologiya  elmləri 
namizədi Muxtar İmanov). 
“Kamran Əliyevin “Cavid möcüzəsi” kitabı yeni çalarda, 
yeni  üslubda  yazılmış  elmi  tapıntılarla  zəngin  bədii-fəlsəfi 
tədqiqat əsəridir”(fəlsəfə elmləri namizədi Nigar Cərulla qızı). 
Kamran  müəllimin  şəxsiyyəti  və  yaradıcılığı  haqqında 
söylənilən bu fikirləri istənilən qədər artıra bilərik. Qısaca onu 
deyə  bilərik  ki,  bu  fikirlərin  hər  biri  ürəkdən  gəlir,  ürəkdən 
gəldiyinə görədir ki, asanlıqla da ürəklərə yol tapa bilir. 
“Mənim  ədəbi  həyatım”  kitabının  “İzahlı  biblioqrafiya” 
hissəsi  də  maraqlıdır.  Buraya  alimin  50  yaşına  qədər  işıq  üzü 
görmüş və onun özünə əbədiyaşarlıq gətirən əsərlərinin siyahısı 
verilmişdir. “İzahlı biblioqrafiya”dan aydın olur ki, alim 50 ilin 
dolaylarında  “XX  əsr  Azərbaycan  ronmantiklərinin  ədəbi-
nəzəri  görüşləri”.  Bakı,  Elm,  1985  (6  m.в),  “Hüseyn  Cavidin 
şəxsiyyəti  və  poetikası”.  Bakı,  Yazıçı,1997(5,5m.в),  “Mirzə 
Fətəlidən  Hüseyn  Cavidə  qədər”.  Bakı,  Yazıçı,  1998(8m.в), 
“Cavid  möcüzəsi”.Bakı,  Nurlan,  2002(4,4m.в.),  “Azərbaycan 
romantizminin poetikası”. Bakı., Elm, 2002(18.m.в)” kimi fun-
damental  monoqrafiyalarını,  sevimli  ustadı  ilə  birlikdə  tərtib 
etdiyi  “Mollanəsrəddinçi  şairlər”.  Bakı,  Yazıçı,1986  (  28.m.в) 
əsərini  və  eyni  zamanda  “Sədərək  döyüşləri”.  Bakı,  Sabah, 
1992 (3m.в) “Yalquzaq”(povest). Bakı, Yurd, 1998( 4, 5 m.в), 
“Vağzal” (povest). Bakı, Yurd, 2001(3,5m.в) kimi bədii-publi-
sistik əsərlərini çap etdirmişdir. 
“Biblioqrafiya”dan o da aydın olur ki, bu zaman  ərzində 
Kamran  Əliyev  133  elmi  məqaləsini  elmi  jurnallarda  və  müx-
təlif mətbuat orqanlarında dərc etdirmişdir. Alim bu məqalələ-
rin  hər  birində  qaldırdığı  problemin  həllinə  çalışmış  və  çox 
şeyə nail olmuşdur. 
Kamran  Əliyevin  yaradıcılığında  onun  1966-cı  ildən 
1992-ci  ilə  qədər  qələmə  aldığı  publisistik  məqalələri  də  mü-
hüm  yer  tutur.  Bu  məqalələrin  əksəriyyəti  Naxçıvan  MR-иn 

---

Mahirə Nağı qızı, Çapar Kazımlı
 ______________________  
 
 
44 
“Şərq qapısı”, “İşıqlı yol” qəzetlərində dərc olunub. Şəxsən biz 
bu  məqalələri  oxumamışıq,  lakin  bu  oçerklərin,  zarisovkaların 
sərlövhələri oxucuya çox şey deyir. “Unudulmuş sudaptanlar”.-
“Şərq  qapısı”  qəzeti,  26  fevral  1966-cı  il,  “Yararsız  binalar”.- 
“İşıqlı yol” qəzeti, 7 aprel 1966-cı il, “Söz verirlər, amma...”- 
“İşıqlı  yol” qəzeti, 28 avqust 1966-cı il, “Poçtalyon  yoxdur”.- 
“İşıqlı yol “ qəzeti, 28 oktyabr 1966-cı il, “Avadanlıq yoxdur”.- 
“İşıqlı yol “ qəzeti, 17 mart 1967-ci il, “Yada düşmür”.- “İşıqlı 
yol” qəzeti, 6 avqust1967-ci il, “Nöqsanlara dözürlər”.- “İşıqlı 
yol”  qəzeti,  14  avqust  1967-ci  il,  “Niyə?,  Nə  üçün  ?”-  “İşıqlı 
yol”  qəzeti,  16  yanvar  1968-ci  il  və  sair  məqalələrində  13-14 
yaşlarındakı şagird Kamran dövrün sosial problemlərini böyük 
qələm sahiblərinə məxsus bir tərzdə qabardır və çatışmazlıqla-
rın aradan qaldırılmasına çalışır. 
“Mənim  ədəbi  həyatım”  kitabında  alimin  redaktorluq 
fəaliyyəti də əks olunub. “Redaktorluq” hissəsində verilmiş si-
yahıdan aydın olur ki, K. Əliyev kifayət qədər respublikamızın 
ədəbi-elmi ictimaiyyətində tanınan qələm sahiblərinin əsərləri-
nə redaktorluq  edib. Burası  da danılmazdır ki,  redaktorluq  hər 
kəsdən dərin və əhatəli bilik, yüksək səbr, gərgin zəhmət tələb 
edir. 
Kamran  müəllimin  redaktoru  olduğu  əsərlərə  bələd  olan 
hər kəs bunların şahidi olur. 
Kamran müəllim 50 yaşına qədər 8 namizədlik dissertasi-
yasının müəlliflərinə elmi rəhbərlik edib. Onun elmi rəhbərliyi 
ilə dissertant və aspirantlardan Əbülfəz Əzimovun, Cəlal Qası-
movun, Eyvaz Eminalıyevin, Ülviyyə Rəhimovanın,  Lalə Əli-
quliyevanın,  Əli  Əliyevin  yazdıqları  əsərlər  ədəbiyyatşünaslı-
ğımızın aktual problemlərinə həsr olunub. 
Kamran müəllim ən müxtəlif qayğılarla ona üz tutan dis-
sertant,  aspirant,  doktorantlara  opponentlik  də  edib.  50 
йашына  гядяр  оnun  opponentliyi  ilə  4  doktorluq  və  11 
namizədlik 
dissertasiyası 
müdafiə 
edilib. 
Doktorluq 
dissertasiyasının mülliflərindən Tərlan Cabbar oğlu Novruzov, 

---

____________________ ƏdəbiyyatĢünaslığa xidmət əzmi ilə 
 
 
45 
İsa  Əkbər  oğlu  Həbibbəyli,  Alxan  Bayram  oğlu  Məmmədov, 
Timurçin  İlyas  oğlu  Əfəndiyev,  namizədlik  dissertasiyasının 
müəlliflərindən  Solmaz  Abdin  qızı  Fərzəliyeva,  Elşən  Əlisəfa 
oğlu  Əbülhəsənov,  Salidə  Şəmməd  qızı  Şərifova,  Tünzalə 
Tofiq  qızı  Yaqubova,  Zümrüd  İsrafil  qızı  Abıyeva,  Gülgün 
Şükür  qızı  Rzayeva,  Nəzakət  Rza  qızı  İsmayılova,  Fərqanə 
Ramiz  qızı  Kazımova,  Əsgər  Hüseyn  oğlu  Əliyev,  Nəzakət 
Məhərrəm qızı Əzizova, Solmaz Kaloğlan qızı Həşimova məhz 
Kamran Əliyevin opponentliyi ilə müdafiə etmişlər. 
Kamran Əliyevin fəaliyyətində ədəbiyyatşünaslıq elminin 
ən mühüm problemlərinə həsr olunmuş elmi məruzələri də əsas 
yerlərdən  birini  tutur.  Onun  müxtəlif  Elmi  Sessiyalarda  “Əli 
Nazimin  tənqidçilik  sənəti”,  “Ədəbi  tənqiddə  bədiilik”,  “Sabir 
və  XX  əsr  Azərbaycan  romantikləri”,  “H.  Cavidin  dramatur-
giya  yaradıcılığı”, “Abdulla Surun bədii  yaradıcılığı”, “Müha-
ribə  əleyhinə  ümumxalq,  ümumdünya  hərəkatı  və  ədəbiyyatın 
yeni  vəzifələri”,  “Molla  Nəsrəddin”  və  Azərbaycan  romantik-
ləri”,  “Sabir  satirasının  sənətkarlığı”,  “Azərbaycan  ədəbiyyat-
şünaslığının  inkişafında  Feyzulla  Qasımzadənin  rolu”, 
“İnqilabi realist və romantik ədəbiyyat Demokratik Respublika 
illərində”,  “Cəlil  Məmmədquluzadənin  şəxsiyyəti  və  yaradı-
cılığı”, “M. F. Axundov və geopolitka”, “Dədə Qorqud” eposu 
və  etnopoetika  məsələləri”  ilə  bağlı  etdiyi  elmi  məruzələri 
dinləyicilər tərəfindən maraqla qarşılanmışdır. 
“Mənim ədəbi həyatım” kitabını qısaca olaraq beləcə şərh 
etdik.  Biz  inanırıq  ki,  sevimli  professorumuz  60,  70,  80,  90, 
100  illiyi  ilə  əlaqədar  çıxacaq  kitablardan  da  bax  beləcə  boy-
lanacaq.  
 

---