MahġRƏ naği qizi çapar kazimli
Yüklə 3,96 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ____________________ ƏdəbiyyatĢünaslığa xidmət əzmi ilə
- Mahirə Nağı qızı, Çapar Kazımlı ______________________
____________________ ƏdəbiyyatĢünaslığa xidmət əzmi ilə 55 dən çəkinməmişlər. Lakin o vaxt da, indi də romantizmin hə- qiqi tədqiqatçılarına, təəsübkeşlərinə aydın idi ki, XX əsr Azərbaycan romantizmi, bu romantizmin klassiklərinin-H. Ca- vidin, M. Hadinin, A. Səhhətin, A. Şaiqin yaradıcılığı mühüm ədəbi hadisə olmuşdur. Bu sənətkarların müxtəlif janrlarda yazıb xalq üçün zəruri ideyaları əks etdirməklə ortaya qoyduq- ları bədii əsərlər öz vətəndaşlıq gücünü həmişə saxlamış və bundan sonra da saxlayacaqdır. Beləliklə, prof. K.Əliyevin “Romnatizm və folklor” mono- qrafiyası Azərbaycan ədəbiyyatşünaslığında romantizm və folk- lor problemini tamamilə yeni bir istiqamətdə öyrənən əsərdir. Mahirə Nağı qızı, Çapar Kazımlı ______________________ 56 ZƏRURĠ PROBLEMLƏRĠN TƏDQĠQĠ M.Hadinin, H.Cavidin, A.Səhhətin, A.Şaiqin əsərləri “mil- li sərvət“ kimi artıq çoxdan mədəniyyət tariximizə daxil ol- muşdur. Müasir dövrümüzdə həmin romantiklərin yaradıcılıq- larını, onların ədəbi-nəzəri mülahizələrini təhlil və şərh etmək ədəbiyyatşünaslığımız qarşı- sında duran zəruri problem- lərdən biri idi. Bunu nəzərə alan prof. Kamran Əliyev 2006-cı ildə “Azərbaycan ro- mantizminin nəzəriyyəsi” monoqrafiyasını çap etdirir. Öncə onu qeyd etmə- liyik ki, con dövrlərdə sürət- lə inkişaf edən Azərbaycan ədəbiyyatşünaslığı müasir ədəbi-nəzəri fikrin təhlili ilə məşğul olmuş, dövri mətbua- tın məhsulları, yeni mono- qrafiyaların səviyyəsi və də- yəri şərh edilmiş, lakin klas- sik sənətkarların ədəbi mülahizələrinə dair geniş tədqiqatlar ya- radılmamışdır. Bu baxımdan prof. Kамран Əliyevin sözügedən monoqrafiyası ədəbiyyatşünaslığımızda bu boşluğu doldurmaq üçün irəli atılan ilk addımlardandır. Monoqrafiyada XX əsr Azərbaycan yazıçı-romantiklərin- dən Məhəmməd Hadinin, Hüseyn Cavidin, Abbas Səhhətin və Abdulla Şaiqin ədəbi fikirləri, elmi mülahizələri, elmi məqa- lələri və bədii əsərləri tədqiqat obyekti seçilmişdir. Müəllif müəyyən məsələlərin geniş elmi izahını verməkdən ötrü 20-ci illərdə çap olunan məqalələrə də istinad etmişdir. Monoqrafiya 4 fəsildən ibarətdir. “Romantik dünyagö- rüş” adlı илк fəslin əsas məziyyətlərindən biri və ya birincisi ____________________ ƏdəbiyyatĢünaslığa xidmət əzmi ilə 57 ictimai-tarixi şərait və mətbuat, romantizmin təşəkkülü, klassik poeziya ənənələri, Şərq ədəbiyyatına münasibət, Qərb düşün- cəsinə rəğbət, rus romantizminin təsiri, maarifçilik və roman- tizm, inqilabi-demokratik fikir və romantizm kimi mühüm mə- sələlərin tədqiqatçı tərəfindən aşkarlanmasıdır. Bu məsələlər barədə olduqca dəyərli və orijinal fikirlər irəli sürən alim yazır ki, XX əsr Azərbaycan romantiklərindən M. Hadi, H. Cavid, A. Səhhət və A. Şaiqin 1905-1920-ci illərdəki ədəbi-nəzəri fəa- liyyətləri ictimai-sosial görüşləri ilə vəhdətdə olmuşdur. K.Əli- yev qəti şəkildə sübut edir ki, onların bədii yaradıcılıq və bu yaradıcılığın prinsipləri haqqında, ayrı-ayrı sənətkarlar və hə- min sənətkarların mübarizələri barədə mülahizələrinə yalnız sırf ədəbi hadisə kimi baxmaq olmaz. Romantiklərin ədəbiy- yata baxışlarındakı müddəalar onların həm də siyasi-fəlsəfi görüşlərinin milli və xəlqi, maarifçi və demokratik cəhətlərini təyin edir. Monoqrafiyada XX əsr Azərbaycan romantiklərinin ədə- bi-estetik görüşlərinin formalaşması məsələsi də ətraflı əks olunmuşdur. Alim düzgün olaraq bu formalaşmanı klassik Azərbaycan və Şərq fəlsəfəsi, ədəbi-bədii fikri, həmiçinin Av- ropa, rus romantizmi ilə bağlayır. Bu bağlılığı tədqiqatçı onun- la sübut edir ki, ideyalar sistemi çox zəngin olan Azərbaycan romantizmi ilə birgə bu romantizmin nəzəriyyəsi də ümum- dünya romantizminin, ümumdünya romantik nəzəri fikrinin tərkib hissələrindən biridir. Həmçinin XX əsr Azərbaycan romantiklərinin Şərq və milli ədəbiyyatlarla əlaqədar söylədik- ləri mülahizələri onların ədəbi görüşlərindəki spesifikliyi mey- dana çıxararaq romantik nəzəri fikrin, romantik tənqidin milli mənliyini qoruyub saxlayır. “Romantik ədəbiyyat” adlı 2-ci fəsildə ədəbiyyat və həyat problemi, romantik tənqid və Sabir, romantizm və realizm, yeni ədəbiyyat uğrunda mübarizə, romantizmin müdafiəsi, bədii dil kimi məsələlərə geniş meydan verilir. Bu hissənin əsas dəyəri ondadır ki, K. Əliyev ədəbiyyatşünaslıq elmimizin inki- Mahirə Nağı qızı, Çapar Kazımlı ______________________ 58 şafını yeni-yeni fikirləri ilə zənginləşdirir, həm də eyni zaman- da gələcək tədqiqatlara istiqamət verir. “Romantik sənətkar” adlı 3-cü fəsildə romantiklərin sə- nətkar taleyi və yaradıcılıq azadlığı haqqında olan mülahizələri tədqiq edilmişdir. Monoqrafiyada sənətkar və cəmiyyət, sub- yektə marağın səbəbi, romantiklərin vətəndaşlıq mövqeyi, ya- radıcılıq sərbəstliyi, sənətkar və istedad, sənətkar və şəxsiyyət, bədii əsər və oxucu kmi mühüm məsələlərin əsas mahiyyətini açan müəllif belə nətəicəyə gəlir ki, bu məsələlər bilavasitə mövcud cəmiyyətlə sənətkar arasında olan təzadın qabarıq şəkildə meydana çıxarılması üçün lazım olan cəhətlərdəndir. XX əsr Azərbaycan romantiklərinin bu barədəki mülahizələri onların öz tərcümüyi-halları, öz yaradıcılıqları ilə sıx bağlıdır. Monoqrafiyada XX əsr Azərbaycan romantiklərinin folk- lorşünaslıq görüşləri “Folklora romantik münasibət” fəslində qabardılır. Bu fəsildə folklora münasibətin mahiyyəti, folklor və ədəbi dil, folklor və ideallaşdırma, xalqın lirik yaradıcılığı, yazılı və şifahi ədəbiyyat problemləri Azərbaycan romantiz- minin nəzəriyyəsi çərçivəsində düzgün və geniş təhlil edilir. Prof. K. Əliyevin “Azərbaycan romantizminin nəzəriy- yəsi” kitabı yüksək səviyyədə yazılmış uğurlu bir əsərdir. Biz- cə, əsər müəllif tərəfindən qoyulan problemlərin həllini bütün cəhətləri ilə özündə ehtiva etdirir. Elə buna görə də alimin bu kitabı da sanballı ədəbiyyatşünaslıq əsərləri arasında bərq vu- rur, şəfəq saçır. Yüklə 3,96 Mb. Dostları ilə paylaş:
|