Martin heidegger

NIETZSCHE’NİN  TANRI ÖLDÜ  SÖZÜ
kin  sorudur.  Ama  bu  hakikat,  aynı  zamanda,  varolan  olarak 
varolanın  hakikatidir,  dahası,  metafizik  de  bu  hakikat  olarak 
vardır
Buna  uygun  olarak  bizim  şimdi  sorguladığımız  hakikat,  va­
rolanın  zorunlu  koşulu  olarak  güç  isteminin  koyduğu  bir  haki­
kat  değildir.  Tersine  koşul  koyucu  güç  isteminin,  koşullar  ko­
yan güç  istemi  olarak özünü  sürdüğü  (west)  hakikattir.  Koşullar 
koyan  güç  isteminin  içinde  özünü  sürdüğü  bu  Bir,  onun  öz  bir­
liği, güç isteminin kendisiyle  ilgilidir.
Peki  ama,  bu  varolanın  Varlığının hakikati  şimdi  hangi  tarz­
dadır?  Varolanın Varlığının  hakikati  ancak  varolanın  hakikatin­
den  çıkarak  belirlenebilir.  Ancak  Yeni  çağ  metafiziğinde  varo­
lanın  Varlığı,  isteme  olarak,  böylece  de  kendini  isteme  olarak 
belirlenmişse,  bu kendini  isteme,  kendinde zaten kendi-kendini- 
bilme  ise,  demek  ki  varolan,  hypokeimenon,  subiectum,  kendi- 
kendini-bilme  tarzında özünü sürmektedir.
Bu  varolan  [subiectum]  kendini,  daha  doğrusu  kendi  kendi­
sini,  ego  cogito  tarzında  sunar.  Bu  kendini  sunma  [Re­
präsentation]  (göz  önüne  getirme),  qua  subiectum  [subiectum 
olarak]  varolanın  Varlığıdır.  Bu  kendi-kendini-bilme,  doğrudan 
özneye  dönüşür.  Kendi-kendini-bilmede,  hem  bilmenin  tümü, 
hem  de  bilme  için  bilinebilenler  bir  araya  toplanır.  Dağlık  böl­
genin  dağların  toplamı  olması  gibi,  o  da  bilmenin  bir  araya 
toplanmasıdır.  Öznenin  öznelliği,  böyle  bir  bir  araya  toplama 
olarak,  co-agitatio  (cogitatio,  conscientia-bilmeyi  [Gewissen] 
toplamadır,  bilinçtir  [conscience].  Ama  co-agitatio  kendinde 
zaten,  velle’dir,  istemedir.  Öznenin  özneliğinde  isteme,  öznenin 
özü  olarak  ortaya  çıkar.  Yeni çağ  metafiziği,  öznelik metafiziği 
olarak varolanın Varlığını, isteme  anlamında düşünür.
Göz  önüne  getiren  öznenin,  kendi  kendisinden  belli  bir  şey 
olarak  emin  olması-bu  da,  her  zaman,  göz  önüne  getirdiği  şey­
den  emin  olması  demektir-  onun  özünün  ilk  öz  belirlenimi 
olarak,  özneliğe  aittir.  Böyle  bir  güvence  altına  almaya 
[Versichemng]  uygun  olarak,  varolanın  pekini ik  [Gewissheit] 
olarak  hakikati,  güvenlilik  [certitudo]  niteliği  almıştır,  pekinli- 
ğin  içinde  pekinlik  olarak  bulunduğu  kendi-kendini-bilme,  ön­
ceki  hakikatin  özünün  bir türevi;  yani  bir  göz önüne  getirmenin
41

---

doğruluğu  [rectitudo]  olarak  kalır.  Buna  karşılık,  doğru, 
şimdiye  dek  orada-bulunmasında  [Anwesenheit]  düşünülmemiş 
orada-bulunmakta  olana  benzetmeye  de  dayanmaz.  Doğruluk, 
şimdilik,  göz  önüne  getirilmesi  gereken  bütün  varolanların, 
tasarlayıcı  res  cogitans  si ve  m ens’in  [düşünen  şey  ya  da  us] 
bilme-savmda koyulan  bir ölçüte  göre  düzenlenmesine  dayanır. 
Bu  sav,  güvenliliğe  [Sicherheit]  gider.  Bu  güvenlilik,  göz  önüne 
getirilecek  bütün  şeylerle  birlikte,  kendi  kendini  tasarlamanın 
da 
matematiğin 
idelerinin 
açık-seçikliğinde 
bir 
araya 
getirilmesine,  orada  toplanmasına  dayanır.  Bu  Ens  co-agitatum 
perceptionis’tir  [Bir  araya  toplanmış  algılamaya  dayanan  şey]. 
Bu  tasarım  güvenlilik  savını  karşılıyorsa  artık  doğrudur.  Bu 
biçimde  kanıtlanan  doğru  [richtig],  hem  hakkından  gelinmiş 
[recht  gefertigt]  o  olarak  hem  de  kullanımımız altında  olan  ola­
rak,  haklı  kılınır.  Özneliğin kendisinden emin  olması  anlamında 
varolanın hakikati,  eminlik  [certitudo]  olarak, temelde tasarlama 
ile  onun  tasarladığının  göz  önüne  getirmenin  açıklığında  doğ­
rulanması, 
haklı 
kılınmasıdır. 
Doğrulama 
[iustifıcatio] 
iustitia’nın  [adalet  ya  da  doğruluk],  yerine  getirilmesi;  böylece 
de  adaletin  kendisidir.  Özne,  özne  ola  ola  kendi  eminliğine  tü­
müyle  inanır.  Kendi  koyduğu  adalet  savının  karşısında  kendini 
haklı kılar.
Yeni  çağ’ın  başlarında  yeni  bir  soru  ortaya  çıktı;  varolanla­
rın  tümünde,  yani  kendisi  en  çok  varolan  olan  varolanların  bu 
temeli  (Tanrı)  önünde  insan,  kendi  kalımlılığından,  açıkçası 
kendi  kurtuluşundan  nasıl  emin  olabilir,  nasıl  emin  kalabilirdi. 
Kurtuluşun  pekin  bilgisi,  sorunu  gerekçelendirme;  yani  adalet 
sorunudur.
Yeni  çağ  metafiziğinde  subiectum’u  ens  percipiens  et 
appetens  [algılayan,  isteyen  şey]  olarak  ilk  kez  Leibniz  dü­
şündü.  Leibniz,  ens’in  vis  niteliğinde  [güç  niteliğinde],  ilk kez, 
seçik  olarak  varolanın  Varlığının  istemle  ilgili  özünü  düşündü. 
Leibniz  varolanın  hakikatini  pekinlik  [Gewissheit]  olarak  dü­
şündü.  Bu  Yeni  çağ’a  özgüdür.  Metafizik  üzerine  24  tezinde 
Leibniz:  iustitia  aliud  est  quam  seu  perfectio  circa  mentes  der 
(20.  tez).(8)  Mentes, yani res cogitantes' [düşünen şey].  22  . teze 
göre  primariae  Mundi  ıınitates’dir  [dünyanın  birincil  birimleri-
NIETZSCHE’NİN TANRI  ÖLDÜ SÖZÜ ve  DÜNYA RESİMLERİ  ÇAĞI
42

---

NIETZSCHE’NİN TANRI  ÖLDÜ  SÖZÜ
dir]  Eminlik  olarak  hakikat,  güvenliğin  teminat  altına  alınması; 
yani  düzendir  (ordo),  baştan  sona  kurma;  yani  tam,  bütün  bü­
tünlemedir  (per-fectio).  Birincil,  asıl  varolanı  Varlığında 
karakterize eden güvenli kılma, iustitia’dir  [adalet]]
Kant,  metafiziğinin  eleştirel  temelini  atarken  aşkın  öznelli­
ğin  kendinden  emin  almasının  en  son  evresini  aşkın  tümdenge­
limin  quaestio  iuris'i  olarak  düşündü.  Bu,  özünü  bizzat  "düşü- 
nüyorum ”unun kendini  gerekçelendirmesinde  sağlama bağlayan 
tasarlayıcı öznenin haklı çıkarılmasının yasallığı sonunudur.
Pekinlik olarak hakikatin özünde-pekinlik  özneliğin hakikati 
olarak,  öznelik  ise,  varolanın  Varlığı  olarak  düşünülür-  güven- 
lilik  ile  ilişkili  gerekçelendirilmesinden  yola  çıkılarak  anlaşılan 
adalet  gizlidir.  Gerçekten,  öznelik  metafiziğinde  adalet  varola­
nın  hakikati  olarak  düşünülmese  de  özneliğin  hakikatinin  özü 
olarak  hüküm  sürer.  Öte  yandan,  varolanın  Varlığı  güç  istemi 
olarak  görünür  görünmez,  adaletin,  varolan  her  şeyin  kendini- 
bilen-Varlığı  olarak  Yeni  çağ  metafiziğinin  düşünmesine göğüs 
germesi  zorunluydu.  Güç  istemi  kendini  özce  değer  koyucu 
olan  olarak  bilir.  O  kendini  kendi  özünün  değişmez  varlığının 
koşulları  olarak  değer koymada  güvenli  kılan  olarak  bilir.  Böy- 
lece  de  hep  haklı  hale  gelir.  Güç  istemi  böyle bir  oluşta  adalet­
tir.
Güç  isteminin  biricik özü,  adalet içinde,  adalet  olarak temsil 
edilmelidir  [repräsentiert];  Yeni  çağ  metafiziği  bakımından 
düşünüldüğünde  bu  olma  demektir.  Nietzsche  metafiziğindeki 
değer düşüncesi, Descartes metafiziğinin  temellendirici  pekinlik 
iddiasından  daha temeldir.  Pekinlik  ancak  en  yüce  değer  sayıl­
dığında  haklı  sayılabiliyorsa,  Batı  metafiziğinin  Nietzsche  ile 
bütünlendiği  çağda,  özneliğin  sezgisel  kendinden  eminliği,  va­
rolanın  Varlığında hüküm  süren  adalete uygun  olarak,  güç  iste­
m ine ait olan bir haklı kılma olduğunu kanıtlar
Nietzsche  daha önce yazdığı,  genelde  daha çok  bilinen  yapı­
tında  yani  Zamana  A ykm   Düşünceler’in  İkincisi  olan  “Tarihih 
Y aran  ile  Zararı”nda  (1874)  tarihsel  bilimlerin  nesnelliğinin 
yerine  adaleti koyar (6.  bölüm).  Bunun  dışında Nietzsche adalet 
konusunda  sessiz  kalır.  İlk  kez  bunalımlı  1884/5  yıllarında, 
"Güç  İstemi”,  usunun  gözlerinin  önünde  varolanın  temel  öz
43

---