Mavzu: O’quvshilarda jismoniy rivojlanishni gigienik baholash

Ishni rasmiylashtirishga doir tavsiyalar. O‘z guruxingizdagi barcha talabalarning diqqat-e’tiborini turg‘unlik va uni tez yo‘naltira olish darajalariga ko‘ra aniqlangan natijalarini daftaringizga ko‘chirib yozing va gurux uchun o‘rtacha ko‘rsatkichni xisoblang. O‘zingiz tekshirgan shaxsiy ma’lumotlaringizni guruxning o‘rtacha ko‘rsatkichiga nisbatan baxolang. O‘rganilayotgan diqqat-e’tibor xususiyatlarini o‘sib, rivojlanib borishini talab qiladigan kasb faoliyati turini belgilab, o‘zingizdagi diqqat darajasi qanday ekanligini ayting.
Faol diqqatni aniqlash uchun kerakli narsalar:1 dan 25 gacha tartibsiz yozilgan raqamlar tablitsasi (40x40) 4 ta,sekundomer.
Tajriba o‘tkazish tartibi:Faol diqqatning fiziologik mexanizmi bu, bosh miya katta yarim sharlarida optimal qo‘zg‘alish o‘chog‘ini vujudga kelishidir. Optimal qo‘zg‘alish o‘chog‘ini vujudga kelishini rus fiziologi I.P.Pavlov bosh miya katta yarim sharlarining ijodiy bo‘limi deb nomlaydi.Ijodiy bo‘limda qo‘zg‘alish qancha yuqori bo‘lsa,yangi shartli reflekslar shuncha tez xosil bo‘ladi.
Faol diqqatning konsentrlanishi va davomiyliligi o‘smirlarning yoshiga bog‘liq. Bola qancha yosh bo‘lsa tormozlanish jarayoni shuncha bo‘sh va qo‘zg‘alish miya yarim sharlarida shuncha tez irradatsiyalanadi.
Faol diqqatning davomiyliligi 7-8 yoshda 15 minut,9-10 yoshda 20 minut, 11-12 yoshda 25 minut, 13-14 yoshda 30 minut, 15-16 yoshda 40 minut va kattalarda 55-60 minut atrofida bo‘ladi.
Agarda aqliy ish keragidan ortiq davom etsa, o‘quvchida notinchlik xosil bo‘lib,aqliy ishning aniqligi va tezligi pasayadi. Shuning uchun dars mobaynida aqliy mehnat turini bir necha marta o‘zgartirish kerak. Faol diqqat qancha yuqori konsentrlangan bo‘lsa, aqliy ish shuncha tez va aniq bajariladi.
Faol diqqatning konsentratsiyasi haqida jadvalda keltirilgan raqamlarni topish tezligidan bilish mumkin.( 1,2,3,4– jadval).
Agarda jadvalda yozilgan 1 dan 25 gacha raqamlar 30-40 soniyada topilsa diqqatning konsentratsiyasi yaxshi hisoblanadi, 45-60 soniyada topilsa qoniqarli va nihoyat 60 soniyadan ortiq vaqtda topilsa qoniqarsiz hisoblanadi.
1-jadval 2-jadval

1	15	6	13	8
10	21	23	18	4
19	24	2	25	20
12	7	22	11	16
3	14	17	5	9

13	15	5	7	1
2	20	23	21	9
18	6	11	25	17
22	24	19	12	3
16	4	8	14	10

12	4	25	23	14
15	21	8	10	5
6	19	1	13	16
17	11	24	22	2
3	9	20	7	18

1	7	11	14	16
13	21	19	25	2
20	15	8	5	10
3	18	24	17	22
23	9	4	12	6

3-jadval 4-jadval

Ishning borishi: Tekshiruvchiga 1,2,3,4 tablitsalar ko‘rsatilib, tablitsadagi 1dan 25 gacha yozilgan raqamlarni tartib bilan baland ovozda aytish va ko‘rsatish tushuntiriladi. Raqamlarni iloji boricha tezroq ko‘rsatish aytiladi. Tekshiruvchi vazifasini tushungandan so‘ng tajriba boshlanadi. Tekshiruvchiga 70-100 sm uzoqlikdan 1-jadval ko‘rsatiladi va "boshladik" deb buyruq beriladi. Shu bilan bir vaqtda sekundomer yurgiziladi yoki soatning sekundli strelkasida vaqt belgilanadi. Agarda tekshiriluvchi yanglishsa uni shu raqamni qaytadan ko‘rsatish so‘raladi. 25 ta raqamni ko‘rsatilgandan so‘ng shu jadval uchun ketgan vaqt aniqlanadi, ya’ni sekundomer to‘xtatiladi. so‘ng 2,3,4 jadvallar bilan xuddi shunday tajriba o‘tkaziladi.