144
etməsə, bundan ona fayda yoxdur. O, ancaq bildiyinə əməl
etdiyi zaman xeyrini görür.
Daha sonra oğlunun etməməli olduğu dörd şeyi göstərir:
1.
Mümkün olduqca münaqişədən çəkin. Mübahisə riya,
həsəd, nifrət, kin, düşmənçilik və s. kimi pis xasiyyətlərin
qaynağıdır.
2.
Oxuduğum elmlər dünyəvi faydası, dolanışığını təmin
etməsi ilə yanaşı, qəlbini də təmizləyib əxlaqını gözəlləşdirən
elmlərdən olsun.
3.
Sənin qayən və əzmin insanları dünyadan axirətə,
fənalıqdan doğruluğa, namərdlikdən mərdliyə, şübhədən
yəqinə, qəflətdən ziyaya, təkəbbürdən mötədilliyə, cahillikdən
mömünliyə çağırış olmalıdır.
4.
Dünya malından bir illik azuqə yığsan bəsdir.
Qəzali “Hökmdarlara nəsihət” kitabında da bir sıra
hikmətlərə öz münasibətini bildirmişdir:
-
comərd kimdir, bilirsinizmi?
-
verdiyini xatırlamayandır.
-
ruhdan daha üstün bir şey varmı ki, insanlar
həyatlarını heç çəkinmədən ona qurban versinlər?
-
üç şey insanlarda ruha üstün gələ bilər: din, kin,
çətinlikdən xilas olmaq təlaşı.
-
elmin, kəramətin və şücaətin zinəti nədir?
-
elmin zinəti doğruluq, kəramətin zinəti təbəssüm
və şücaətin zinəti insanın güclü olmasına baxmayaraq zəifi
əfv
edə bilməsi, bağışlamaq bacarığıdır.
O, göstərir ki, dünya işlərinin beşi insanların irsi
xüsusiyyətləri ilə əlaqədardır: gözəllik, əxlaq, ülviyyət, qürur,
dəyanət. Həyatda nəfsə ağır gələn üç vacib şey vardır ki, ağıllı
şəxslərin onu unutması doğru deyildir: dünyanın faniliyini,
sonunun
gələcəyini, zəmanənin sınaqlarını.
O, bir neçə əxlaqi keyfiyyətin tərifini də vermişdir:
-
səbr nədir? Qəzəbi cilovlamaq, özünü ələ almaq.