33
va mazkur mazmundan kelib chiqib o’qitish vositalari,
metodlari va shakllaridan
foydalaniladi.
O’qituvchi tomonidan tavsiya etilgan ta’lim mazmunini o’rganishga
zamin tayyorlaydigan o’quvchilarning faoliyati ularning
o’quv bilish faoliyati
sanaladi.
O’quvchilarning bilish faoliyatini faollashtirish deganda, o`quvchilarda
yuqori darajadagi motiv, bilim va ko’nikmalarni o’zlashtirishga bo’lgan ongli
ehtiyoj, natijaning yuqoriligi va ijtimoiy me`yorlarga
mos hulqning paydo
bo’lishi tushuniladi.
Mazkur tipdagi faollik har doim ham vujudga kelavermaydi, faqat
o’qituvchining maqsadga muvofiq pedagogik ta’sir ko’rsatishi va qulay
pedagogik-psixologik muhitni tashkil etish mahorati tufayligina vujudga
keladi.
O’qitish jarayonida qo’yilgan maqsad bo’yicha kafolatlangan natijaga
erishishda qo’llaniladigan har bir ta’lim texnologiyasi o’qituvchi va o’quvchi
o’rtasida hamkorlik
faoliyatini tashkil eta olsa, ularning har ikkalasi ham ijobiy
natijaga erisha olsa, o’quv jarayonida o’quvchilar mustaqil fikrlay olsalar, ijodiy
ishlay olsalar, izlansalar, tahlil eta olsalar, o’zlari xulosa chiqara olsalar, o’zlariga,
guruhga, guruh esa ularga baho bera olsa, o’qituvchi
esa ularning bunday
faoliyatlari uchun imkoniyat va sharoit yarata olsagina samara berishi mumkin.
Qo’yilgan maqsadni amalga oshirish va kafolatlangan natijaga erishish
o’qituvchi va o’quvchining hamkorlikdagi faoliyati hamda ular qo’ygan maqsad,
tanlangan mazmun, metod, shakl, vositaga, ya’ni texnologiyaga bog’liq.
O’qituvchi va o’quvchining hamkorlikdagi maqsaddan natijaga erishish
uchun qanday texnologiyani tanlashlari ularning ixtiyorida, chunki har ikkala
tomonning asosiy maqsadi aniq, ya’ni natijaga erishishga qaratilgan.
Bunda
o’quvchilarning bilim saviyasi, guruh xarakteri, sharoitga qarab ishlatiladigan
texnologiya tanlanadi.
O`qituvchi tomonidan har bir darsni yaxlit holatda ko`ra bilish va uni
tasavvur etish uchun bo`lajak dars jarayonini loyihalashtirib olish kerak. Bund a
34
o`qituvchi uchun bo`lajak darsni texnologik xaritasini tuzib olishi katta
ahamiyatga egadir, chunki darsning texnologik
xaritasi har bir mavzu, har bir
dars uchun o`qitilayotgan predmet, fanning xususiyatidan, o`quvchilarning
imkoniyati va ehtiyojidan kelib chiqqan holda tuziladi.
Texnologik haritani tuzish oson ish emas, chunki buning uchun o`qituvchi
pedagogika,
psixologiya,
xususiy
metodika,
pedagogik
va
axborot
texnologiyalardan xabardor bo`lishi, shuningdek, juda ko`p uslub va usullarni
bilishi kerak. Har bir darsning rang-barang, qiziqarli bo`lishi
avvaldan puxta
o`ylab tuzilgan darsning loyihalashtirilgan texnologik xaritasiga bog`liq.
Darsning texnologik xaritasini qay ko`rinish (yoki shakl)da tuzish, bu
o`qituvchining tajribasi, qo`ygan maqsadi va ixtiyoriga bog`liq. Texnologik
xarita qanday tuzilgan bo`lmasin, unda dars jarayoni yaxlit holda aks etgan
bo`lishi hamda aniq belgilangan maqsad, vazifa va kafolatlangan natija, dars
jarayonini tashkil etishning texnologiyasi to`liq o`z ifodasini topgan bo`lishi
kerak. Texnologik xaritaning tuzilishi o`qituvchini
darsni kengaytirilgan
konspektini yozishdan xalos etadi, chunki bunday xaritada dars jarayonining
hamda o`qituvchi va o`quvchi faoliyatining barcha qirralari o`z aksini topadi.
Dostları ilə paylaş: