sülhMəraMlı qüvvələr
sülh müqaviləsini həyata keçirimək və
ona nəzarət etmək səlahiyyəti verilmiş
hərbi, polis və mülki şəxslərə şamil
edilir. sülhməramlı qüvvələrdən istifadə
Madrid Prinsipləri çərçivəsində aparılan
danışıqlar zamanı təklif olunub.
reFerenduM
Müəyyən mövzu və ya mövzularla bağlı
bütün seçicilərin rəyinin öyrənilməsini
nəzərdə tutan səsvermə prosesidir.
Madrid Prinsipləri kontekstində bu
termin ərazinin statusu ilə bağlı Dağlıq
Qarabağda yaşayan və Dağlıq
Qarabağdan olan əhalinin gələcəkdə
mümkün səsverməsini nəzərdə tutur.
qaçqın
Münaqişə nəticəsində öz evini tərk
etmək məcburiyyətində qalan və ölkənin
beynəlxalq səviyyədə tanınmış
sərhədlərindən kənara çıxan şəxs.
ərazİlərın boşaldılMası
Madrid Prinsipləri Dağlıq Qarabağ
ətrafındakı ərazilərin boşaldılmasını
nəzərdə tutur. Bununla belə, ərazilərin
boşaldılma vaxtı və bu prosesin
nizamlanması məsələləri danışıqların
predmeti kimi qalır.
Gerİ qayıtMaq hüququ
Beynəlxalq hüquqda məcburi
köçkünlərin geri dönmək, hazırda
yaşadıqları cəmiyyətə inteqrasiya etmək
və ya digər yerə köçmək arasında seçim
etmək hüququ var. Geri qayıtma hüququ
Madrid Prinsiplərində nəzərdə
tutulmuşdur.
təyİnİ-Müqəddərat
Millətlərin öz siyasi statusunu seçmək
hüququnu nəzərdə tutan beynəlxalq
hüquq prinsipidir.
şauMyan
Dağlıq Qarabağın sərhədləri kənarında
yerləşən və ona şimaldan həmsərhəd
olan Azərbaycan rayonunun adıdır.
Müharibədən öncə rayon əhalisinin
əksəriyyəti ermənilərdən ibarət
olmuşdur.
şuşa
Keçmişdə Dağlıq Qarabağın paytaxtı
olmuş bu şəhər DQMV ərazisində yeganə
şəhər idi ki, münaqişədən öncə
azərbaycanlılar orada üstünlük təşkil
edirdilər. 1989-cu ildə əhalisi 17.000
nəfərdən ibarət idi. 2005-ci ildə şəhər
əhalisinin sayı təxminən 4.300 nəfər
təşkil etmişdir və onların əksəriyyəti
Bakıdan, eləcə də Azərbaycanın digər
rayonlarından məcburi köç etmiş
ermənilərdir. ermənilər bu şəhəri “şuşi”
adlandırır.
Mərhələlİ həll planı
1990-cı illərdə Dağlıq Qarabağ
münaqişəsinin həll olunması üçün təklif
edilən planlardan biridir. Bu yanaşma
status haqqında yekun qərar
verməmişdən öncə müxtəlif
problemlərin mərhələli şəkildə həll
olumasını nəzərdə tuturdu.
stepanakert
Azərbaycanlıların Xankəndi
adlandırdıqları qədim kəndin yerində
inşa edilən bu şəhər 1923-cü ildən
Dağlıq Qarabağın paytaxtıdır.
ərazİ bütövlüyü
sərhədlərin güc yolu ilə dəyişdirilməsini
tanımayan beynəlxalq hüquq prinsipidir.
3-Cİ HİssƏ
51
tez-tez verİlən
suallar
“kino dialoqları” layihəsini kim
maliyyələşdirir?
“Kino dialoqları” layihəsi bir neçə il
ərzində “Böyük Britaniya Münaqişələrin
çözülməsi Fondu”un Böyük Britaniya
hökumətindən aldığı qrant hesabına
maliyyələşdirilib. 2010-cu ildən sonra
layihə “Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin
sülh yolu ilə həll olunması üçün Avropa
Tərəfdaşlığı” (ePNK) çərçivəsində
Avropa Birliyinin qrantları hesabına
maliyyələşdirilib.
“kino dialoqları” filmlərinin
nümayiş hüququna görə ödəniş tələb
edirsinizmi?
Xeyr, nə “Kino Dialoqlarının” DVD
diskləri, nə də həmin filmlərin nümayiş
hüququna görə heç bir ödəniş tələb
olunmur. Bununla belə, hazırkı
kitabçanın və DVD disklərinin sayı
məhduddur.
“kino dialoqları” layihəsi davam
edəcəkmi?
Bəli, layihənin davam etdirilməsi
planlaşdırılır. Belə ki, 2011-ci ildə “Kino
dialoqları” layihəsi çərçivəsində yeni film
çəkildi. Türk, erməni və azərbaycanlı
rejissorlar tərəfindən birgə çəkilən bu
yeni filmin adı “sərhədsiz xatirələr”
adlanır. Həmin rejissorlardan bəziləri
hazırkı kitabçadakı filmlərin müəllifidir.
Film haqqında ətraflı məlumatı “Barışıq
Resursları”nın internet səhifəsindən
(www.c-r.org/MwB) əldə edə bilərsiniz.
Filmlərin mövzusunu kim müəyyən edir?
Filmin mövzusunu bu layihə üçün seçilən
gənclərin özləri müəyyən edir. Burada
“Barışıq Resursları”nın rolu, sadəcə,
prosesi dəstəkləməkdən ibarətdir.
siz birgə film çəkilişlərinə necə nail
olursunuz?
Hər yeni çəkiliş ərəfəsində bütün
iştirakçılar kollektiv müzakirələr
aparmaq üçün Gürcüstanda görüşürdü.
Onlar qrup şəklində lentə alınacaq
hekayələri müəyyən edir, hər tərəfdən
filmləri çəkəcək məsul şəxsləri təyin
edirdilər. Hər iki tərəfdən olan müəlliflər
ilkin plan üzrə razılığa gəlir və lentə
alınacaq hekayənin onlara aid olan
hissəsini çəkmək üçün öz ölkələrinə
qayıdırdılar. Növbəti mərhələdə onlar
yenidən Gürcüstanda görüşür, çəkilmiş
hissələri izləyir və onları vahid filmdə
birləşdirmək üçün müzakirələr
aparırdılar. yekun redaktə işləri
“İnternyus Azərbaycan” və ya “İnternyus
ermənistan” tərəfindən aparılırdı. Hər
silsilədə filmlərin yarısı bir tərəfdən,
digər yarısı isə o biri tərəfdən redaktə
edilirdi.
“kino dialoqları” filmləri ermənistan,
azərbaycan və dağlıq qarabağın hansı
bölgələrində nümayiş olunub?
2010-cu ilin avqust ayından 2011-ci ilin
noyabr ayına qədər Avropa Birliyinin
dəstəyi ilə “Kino dialoqları” filmləri üçün
90 seansın təşkil edilməsini nəzərdə
tutan proqram hazırlandı. Proqrama
uyğun olaraq film nümayişlərinin otuzu
Azərbaycanda, otuzu ermənistanda və
otuzu Dağlıq Qarabağda təşkil edildi. Hər
seansdan sonra müzakirələr aparıldı.
ermənistan, Azərbaycan və Dağlıq
Qarabağın əksər əsas rayon və
şəhərlərində 3.200 nəfərdən artıq insan
bu filmlərin seanslarına qatılmışdı. Bu
haqda daha ətraflı məlumatı Barışıq
Resursları təşkilatının veb-saytından
əldə edə bilərsiniz.
ümumilikdə neçə film çəkilib?
ümumilikdə 35 film çəkilib. Filmlərdən
bəzilərinin çəkilişi hələ də davam
etməkdədir və ümid edirik ki, “Kino
dialoqları”nın növbəti mərhələsində
nümayiş olunacaq.
Filmlərə hansı internet səhifədən
baxa bilərik?
“Kino dialoqları” filmlərinə “Vimeo”-nun
www.vimeo.com/channels/dtf internet
səhifəsindən baxa bilərsiniz.
bu filmlərə dövlət rəsmiləri baxıbmı?
“Kino dialoqları” filmləri ermənistan və
Azərbaycanın xarici işlər nazirliyi və
prezident aparatlarının əməkdaşlarına
paylanılıb. Bu filmlər, həmçinin Dağlıq
Qarabağın rəhbərliyinə də təqdim
olunub.
siz obyektivliyi necə görürsünüz?
bu layihədə tarazlıq təmin edilibmi?
Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin hər iki
tərəfi tarazlığa müxtəlif cür yanaşır və
adətən tərəflər onların mövqelərini
istədikləri kimi təcəssüm etdirməyən
layihələri “tarazlıq” ideyasından istifadə
edib tənqid edirlər. “Kino dialoqları”
layihəsində biz təkcə say baxımından
deyil, eyni zamanda keyfiyyət baxımından
da tarazlığı qorumağa çalışmışıq. Bu o
deməkdir ki, çəkilmiş filmlərin sayı
baxımından tarazlığı dəqiq şəkildə
qorumaq mümkün olmamışdır. Bununla
belə, hər iki tərəfin önəm verdiyi əsas
mövzulara diqqətləri müvafiq və
mütənasib qaydada cəlb etmək üçün
əlimizdən gələni etmişik.
nə üçün siz xüsusi olaraq dağlıq
qarabağ erməniləri ilə işləyirsiniz?
ermənistan və Azərbaycan arasında
dialoqun qurulmasına yönəlmiş əksər
təşəbbüslərin diqqəti əsasən bu iki
ölkədə cəmləşir. Bu da Dağlıq Qarabağ
əhalisini bir çox sülhməramlı
layihələrdən, o cümlədən rəsmi sülh
prosesindən kənarda qalmasına səbəb
olur. Biz hesab etdik ki, Dağlıq Qarabağ
əhalisi sülh prosesində öz sözünü demək
üçün platforma tapmalıdır, çünki
istənilən yekun sülh müqaviləsinin əldə
olunmasında əsas rolu bu əhali oynayır.
Kİno dİaloqları
52