MəluMat kİtabçası “ kİno
Yüklə 0,58 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Jonathan cohen
1-cİ hİssə 15 Bız yANLış ANLAşıLMADAN çƏKİNMİR, AMMA ONuN DAHA KƏsKİN XARAKTeR ALMAsıNA DA yOL VeRMİRDİK. BeLƏ Kİ, NORMAL İNsANLAR KİMİ HAMıNıN MƏNAFeyİNƏ uyğuN HƏLL yOLLARı TAPMAğA çALışıRDıQ. NAİLƏ BABAyeVA, “8-Cİ KİLOMeTRDƏ” FİLMİNİN MüƏLLİFİ
Bu layihə başlayarkən dünyada bizim diqqətlərimizi Qarabağ problemindən yayındıracaq nəyinsə mövcud olduğuna inanmırdım. Biz görüşdüyümüz zaman hər kəs qəti şəkildə öz mövqeyini müdafiə edirdi. Biz bir-birimizlə sağlam dialoq qurmaq əvəzinə boş söhbətlər edirdik. Amma layihənin sonrakı mərhələlərində ilkin müsbət nəticələr əldə olundu. Nümayiş olunan ilk filmlərin hamısı Dağlıq Qarabağ haqqında olmasına baxmayaraq, biz onları kifayət qədər mehriban şəraitdə izlədik. Bu filmlər bizə bir-birimizlə ümumi mövzulardan danışmağa imkan verdi. Azərbaycanlılarla işləyərək mən bir daha hamımızın daxilindəki ədavət hissinin nə qədər kəskin olduğunu dərk etdim. Bəzən tərəflər ən sadə məsələlər üzərində belə razılığa gələ bilmirdi. Hər bir kadr, söz və mimika yanlış anlaşılmaya səbəb ola bilərdi. Bəzən çəkilişlərdən sonra aparılan müzakirələr həqiqi film çəkilişindən daha çox vaxtımızı alır, səbrimizi tükədirdi. Adətən filmin orijinal ideyası yanlış anlaşılmaya və ya aramızda inamsızlığın yaranmasına yol verməmək məqsədilə istər filmdən əvvəl, istərsə də film ərzində dəyişikliyə məruz qalırdı. Bəzən də əsaslı, lakin mübahisəli səhnələri filmdən çıxartdığımız üçün yekun nəticə arzu etdiyimiz kimi alınmırdı. “Qafqazlı qardaş qızı” buna ən yaxşı nümunədir. İlk başda bu film erməni və azərbaycanlılar tərəfindən birgə hazırlanmalı idi. Amma bütün mürəkkəb məsələlərin həll olunmasına rəğmən və hər şey yoluna qoyulduqdan sonra Azərbaycan tərəfi son anda bundan imtina etdi. Biz bunun səbəbini anlamadıq. Bu fakt, hətta film çəkilişində belə aramızda inamsızlığın mövcud olduğunu göstərirdi. Qarabağda yaşayan zina adlı azərbaycanlı qadın filmin baş qəhrəmanı idi. O, 16 ildir görüşmədiyi qohumlarını ziyarət etmək üçün ukraynaya gedir. Görüş zamanı qohumları arasında zinanın dayısı oğlu onu tanımır və əmin olmaq üçün iki saat onunla otaqda oturub zinaya Qarabağda keçirdikləri uşaqlıq illəri ilə bağlı suallar verir. Müxtəlif səbəblərdən “8-ci kilometrdə” adlı digər bir filmin birgə çəkilişi də baş tutmadı. Filmdə ermənistanda yaşayan ata və onun Azərbaycanda yaşayan qızının müharibə nəticəsində bir- birindən ayrı düşməsindən bəhs olunur. Onların hər ikisinin filmə çəkilməsi və Gürcüstanın paytaxtı Tiflis şəhərində görüşdürülməsi planlaşdırılmışdı. Azərbaycanlı işçi heyəti sumqayıt şəhərində həmin qızı filmə çəkdilər, lakin mən onun İrəvanda yaşayan atasını filmdə iştirak etməyə razı sala bilmədim. Nəticədə, mən bənzər hekayəyə malik bir qadın tapdım və bu səfər filmin mövzusu öz qohumları ilə əlaqəni itirmiş, münaqişənin əks tərəflərinə mənsub iki qadın haqqında oldu. Lakin biz öncədən planlaşdırıdığımız dramatik qovuşma səhnəsini reallaşdıra bilmədik. Mənim üçün öz filmimi çəkmək möhtəşəm bir duyğu idi. Mən hər zaman insan yaradıcılığının istənilən növünü – musiqi, rəsm və ya film çəkməyi özünü ifadə etmə sənəti hesab etmişəm. Beləliklə, “Kino dialoqları” münaqişə ilə əlaqədar güzəştə getmək və mövqeyimi nəzərdən keçirmək baxımından maraqlı təcrübə oldu. arMİne Martırosyan
“QAçQıN VƏTƏNDAşLığı”; “QAFQAzLı QARDAş Qızı”; “8-Cİ KİLOMeTRDƏ” FİLMLƏRİNİN MüƏLLİFİ Kİno dİaloqları
şiddətli münaqişə və qeyri-sərbəst medianın qarışığından ibarət güclü təsirə malik kokteyl ədavətin xroniki hal almasına zəmin yaradır. 2005-ci ilin əvvəlində mən Tiflisdə ona yaxın azərbaycanlı və Qarabağ erməniləri ilə görüşdüm. Onlar 1988-ci ildə baş vermiş ilk erməni-Azərbaycan toqquşmalarını yaxşı xatırlamayacaq qədər gənc idilər. Bu görüşdə mən bu kokteylin məkrli yollarla sülhü necə əngəlləməsindən heyrətə gəldim. Buna baxmayaraq, onlar qarşı tərəfin insanlarına qəzəbli olsalar belə, bir-birləri ilə görüşməyə cəsarətli idilər. Cəsarət və qəzəb də spesifik kokteyldir. Onlar cəsarətli idilər, çünki öz ölkələrində mənfi obraza malik cəmiyyətin nümayəndələri ilə masa arxasında oturub danışıqlar aparırdılar. Həmçinin onlar qəzəbli idilər, çünki orada hər iki tərəf bir-birinə qarşı daxilindəki kinini boşaltmaq istəyirdi. Amma birlikdə bir neçə gün keçirdikdən sonra, bu gənclər bir-birlərini başa düşməyə və öz həmyaşıdlılarının digər tərəfdə necə yaşaması haqda məlumat almağa başladılar. Mənim şimali İrlandiyadan olan təcrübəli konfliktoloq həmkarım erməni və azərbaycanlıları bir-birindən fərqləndirməkdə çətinlik çəkirdi. Əslində, bu fərqlərin incəliyini dərk etmək məharəti “Kino dialoqları” layihəsinin məğzini təşkil edir. Qarabağ müharibəsi nəticəsində ayrı düşmüş xalqlar qarşı tərəf haqqındakı təsəvvürləri dəyişmişdir və gənclər bir-birləri haqqında barışmaz və adətən kin dolu ritorika eşidirlər. Müharibədən öncə bir-birlərini yaxşı tanıyan insanlar keçmişdəki əlaqələri süzgəcdən keçirərək xoş xatirələrdən imtina etmiş, mənfi sterotiplərləri isə saxlamışlar. Layihə ilə bağlı Bakı, İrəvan və stepanakertdən olan həmkarların dumanlı ideyaları tədricən aydınlaşmağa başladı. Gənclərə özlərindən, yaşadıqları cəmiyyətlərdən və narahatlıqlardan bəhs edən filmlər çəkməyə şans verməklə onlar üçün imkan yaradılır ki, bir-birləri ilə yeni dildə – dinamik təsvir dilində həm emosional, həm də dəyişən anlayışlar baxımından ünsiyyət qursunlar. Bir neçə aydan sonra ilkin montaj işlərini izləmək üçün onlarla yenidən görüşdüyüm zaman otaqda əvvəlki gərginlik müşahidə olunmurdu. Hamısı olmasa da, onların bəziləri bir-biri ilə dostluq münasibətləri qurmuşdu. Filmlərə baxmaq və tənqidi mülahizələr etməklə onlar bir-birilərini sınağa çəkirdi. Bu kiçik qrup daxilində münaqişə haqqında film vasitəsilə aparılan dialoq idi. sonradan filmlər kiçik müəllif qrupunun əhatə dairəsindən çıxaraq geniş auditoriyaya nümayiş olunduğu zaman bu dialoqun miqyası da artdı. Amma bu günün reallığında həmin müəlliflər öz işlərini qarşı tərəfin ölkəsində davam etdirmək imkanına malik deyil. Beləliklə, müəlliflərin iştirakı olmadan filmlər öz mesajlarını sərbəst surətdə izləyicilərinə çatdırmalıdır. Məhz bu amil izləyiciləri fərdi və ya kollektiv şəkildə aydın, nəzakətli və bəzən də məyusedici çoxsaylı suallar verməyə çağıran hazırkı kitabçanın nəşr olunmasını labüd etdi. Bu yolla “Kino dialoqları” layihəsi tərəflərin mövqeləri arasındakı kəskin fərqi azaltmaq məqsədilə iki xalq arasında dialoqun güclənməsinə nail olmağa çalışır. Tiflisdəki ilk görüşdə ürəksıxıcı sükut mövcud idi. Amma təşəbbüskar gənc rejissor və onların məsləhətçilərinin mətanəti və yaradıcılığı sayəsində hazırda yüzlərlə erməni və azərbaycanlı öz aralarında aktiv şəkildə müzakirələr aparır.
Jonathan cohen
“KİNO DİALOQLARı” LAyİHƏsİNİN RƏHBƏRİ (2005-2008) 1-cİ hİssə
Yüklə 0,58 Mb. Dostları ilə paylaş:
|