Məmməd Süleymanov: Azərbaycanda Sol hərəkatın
Yüklə 0,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ardı var... Qeydlər: 1.
- Ruscadan tərcümə: Ləman Orucova
- – “Marx Reloaded” filosofa və əsərlərinə yenidən yaranan diqqəti canlandırdığınız filmdir. Filmi çəkməkdə məqsədiniz nədir
55 Ardı var... Qeydlər: 1. “Ruhsuz dünyanın ruhu”. Kler Brier və Pyer Blanşenin Mişel Fuko ilə söhbəti 2. Daniel Bensaid “Tamaşa əmtəə fetişizminin ən yüksək mərhələsi kimi”, səh. 31 3. Mədəniyyətin formalaşmasına şərait yaradan amillərdən biri də elmi bilik səviyyəsidir (Müəl.qeydi). 4. Nümunə olaraq Afrikanın bir sıra müsəlman ölkələrindəki qadın sünnəti adətini göstərmək olar ki, bu da “ənənəvi inanclardan” doğan qadın cinsi orqanlarının zədələnməsi ilə nəticələnir (Müəl.qeydi). 5. Kifayət qədər tez-tez marksizmə qarşı bir arqumentlə qarşılaşmaq olar ki, onun mahiyyətini bu cür ifadə etmək mümkündür: antik dövrdə İskəndəriyyəli Heron adlı möhtəşəm alim yaşayır və işləyirdi, əsasən onunla məşhur idi ki, öz ixtiraları və traktatları ilə sənaye çevrilişi üçün elmi-texnoloji baza hazırlamışdı və məlum olduğu kimi, bu çevriliş Yeni tarixdə baş vermişdi – təxminən min beş yüz il sonra. Bəzən bu arqument Leonardo da Vinçidən arqument kimi təqdim edilir, həmçinin o da texniki təfəkkürü ilə öz dövrünü qabaqlamışdı, lakin Heron burada dünyadakı ilk buxar maşınının ixtiraçısı kimi daha əlverişçi fiqur olur. Bu arqumentlə silahlanmış marksizm əleyhdarlarının hədəfi aydındır – bu, Marksın “Fəlsəfənin yoxsulluğu” əsərindəki məşhur ifadədir: “Əl dəyirmanı sizə süzerenin rəhbər olduğu cəmiyyət, buxar dəyirmanı – sənaye kapitalistinin olduğu cəmiyyət verir”. Elə görünürdü ki, tarixin marksistcəsində dərk edilməsi üçün iki rəfedilməz toqquşma yaranır: a) Heron nə üçün “texnologiyalar sahəsində bu qədər dahiyanədir”; b) istehsal gücləri nəzəriyyəsi antik buxar turbini haqqında nə deyə bilər. Bu arqumentin hədəfdən kənarda qalması, fikrimcə, aydındır. Heronun 56 №1 Fevral 2014 ixtiralarının böyük hissəsinin yaradıcı taleyi növbəti köhnə marksist tezisi təsdiqləyir: yeni biliyin və ya yeni potensial istehsal vasitəsinin istehsal gücünə çevrilməsi üçün: a) elə bir istehsal münasibətləri sistemi lazımdır ki, öz mövcudluğu üçün zəruri olan texnoloji yeniliklərdə bilavasitə maraqlı olsun (hər hansı bir inkişafdan bir kənara qoysaq); b) elə bir ictimai agent lazımdır ki, yeni istehsal gücünün tətbiq edilməsi üçün zəruri sinfi iradəyə və bu iradəni həyata keçirmək üçün bütün vasitələrə sahib olsun. Bu nümunə müəyyən dərəcədə kapitalizmin bərqərar olması ilə bərabər sarsılmaz insan haqları və azadlıqları haqqında konsepsiyanın iddiaları ilə analojidir, halbuki onların qəbul edilməsi hələ roma hüququnda mövcud idi. 6. “Quod attinet ad jus civile, servi pro nullis habentur; non tamen et jure naturali, quia quod ad jus naturale attinet, omnes homines aequales sunt” (D. 50.17.32) 7. Cumaraswamy D.P. The Universal Declaration of Human Rights – Is it Universal? // International Commission of Jurists Review. 1997. №58-59. P. 118-123 8. Bir çox “üçüncü dünya ölkələrinin” ABŞ və Qərbi Avropa ilə əlaqədar heç nəyi qəbul etməmələri bir çox hallarda bu regoanların daha az inkişaf etmiş ölkə və xalqlara qarşı ənənəvi siyasətinin nəticəsidir. Müəyyən dərəcədə Qərbin iqtisadi-siyasi sisteminin diskreditasiya etdiyi qədər heç kim insan haqları və azadlıqları diskreditasiya etməyib. Məsələ sadəcə beynəlxalq siyasətdə deyil. Məsələn, ABŞ-da indiyə qədər ölüm hökmü tam şəkildə ləğv olunmayıb (bu da 1948-ci il Ümumi insan haqları Deklarasiyasına ziddir), bundan başqa, ABŞ indiyə qədər 1948-ci il Ümumi İnsan Haqları Deklarasiyasından doğan və qəbul edilmə üçün məcbur olan iqtisadi, sosial və mədəni haqlar haqqındakı Beynəlxalq Paktı ratifikasiya etməyib ki, bu da ABŞ üçün universal insan haqları və prioritetlərinin qeyri-bərabərliyini sübut edir. 9. Джеймс Рейчелз “Вызов культурного релятивизма”. 57 İstifadə olunan mənbələr: 1. Thomas Sukopp: Wider den radikalen Kulturrelativismus. Universalismus, Kontextualismus und Kompatibilismus // Aufklärung und Kritik. 2/2005 2. James Rachels, The Elements of Moral Philosophy, 1999 3. Corpus iuris civilis. Дигесты. т. 50 4. Даниэль Бенсаид, Спектакль как высшая стадия товарного фетишизма, 2012 5. Cumaraswamy D.P. The Universal Declaration of Human Rights – Is it Universal? // International Commission of Jurists Review. 1997 Ruscadan tərcümə: Ləman Orucova 58 №1 Fevral 2014 “Marx Reloaded” filminin rejissoru Jason Barker ilə müsahibə
Jijek, Antonio Neqri, Jak Ransyer və Peter Sloterdayk kimi şəxslərin düşüncələri və müsahibələrindən ibarət, qlobal maliyyə böhranı şəraitində Karl Marksın siyasi və iqtisadi fəlsəfəsini işıqlandıran sənədli filmdir. Filmin rejissoru Ceyson Barkerə bir neçə sual ünvanladıq 1 . – “Marx Reloaded” filosofa və əsərlərinə yenidən yaranan diqqəti canlandırdığınız filmdir. Filmi çəkməkdə məqsədiniz nədir? – “Kommunizm ideyası”nın araşdırıldığı bir vaxtda bu film ”kapitalizm böhranı”na sadə cavab cəhdidir. Mən “kommunizm nəzəriyyədə əla ideyadır, lakin praktikada tətbiqi mümkün deyil” klişesi ətrafında müzakirələrin tərəfdarıyam. Digər məqsəd Marksın “yenidən canlanma prosesinin” tədqiqi idi. Filmin adı mənim üçün olduqca əhəmiyyətlidir. Bu çevrilmə haqqındadır və azacıq fərqli nüanslara baxmayaraq, Badyu, Neqri və Jijekin Marks haqqındakı düşüncələrini özündə açıq-aşkar əks etdirir. Markssız marksizm olarmı? Bu, Badyu və Jijekin proto-kommunizmidirmi? Zənnimcə, Marks marksist deyildi ya da marksist olmaq istəməzdi. Ransyer filmdə qeyd edib ki, Marks hər şeydən əvvəl öz partiyasının üzvü idi. İstənilən halda bu, adi totalitar əxlaq olmadan Marksı bir mütəfəkkir kimi yenidən qələmə verməyə və ya təsəvvür etməyə MƏDƏNİYYƏT Yüklə 0,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|