Məmmədov Mahil İsa oğlu
Yüklə 0,74 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1.5.2.APPLE platforması
- 1.6. Fərdi kompüterlərin əsas xarakteristikaları
- 1.7. Kompüterlərin arxitekturası
25 irəli getmişdir. Hal-hazırda Qərb dünyasında "İBM-lə uyuşan" kompüterlər yox, "Wintel platformasından söhbət gedir. Bu platforma dedikdə, Windows əməliyyat sisteminə əsaslanan "proqram təminatı" və İntel firmasının prosessorlarına əsaslanan aparat təminatı başa düşülür. İBM firmasının ən böyük xidməti komplektləşdirici kimi kompüterin əsas hissələri üçün vahid standartın işlənməsi və təsdiq edilməsindən ibarət olmuşdur. Bundan əvvəl, hər bir istehsalçı özünün unikal aparat təminatını yaratmağa çalışmış və bununla da öz kompüterinin yığılması və ona xidmət edilməsi sahəsində inhisarçı rolunu oynamışdı. Nəticədə kompüter bazarı bir-birilə uyuşmayan və hərəsi üçün öz proqram təminatını yaradılmasını tələb edən aparatlarla ifrat şəkildə dolmağa başlamışdı. Fərdi kompüterlər bazanın ayaq tutduğu dövrdə hər bir firmanın məhsulu firma tərəfindən qorunan sirlərə malik idi və kütləvi surətdə bir firmanın məhsulunun digər firma tərəfindən istehsal edilməsi qeyri-mümkün idi. İBM firmasının xidməti məhz ondan ibarət olmuşdu ki, o, pozula bilinməyən bu cür prinsiplərə son qoydu. İBM firmasının irəli sürdüyü ən böyük yenilik isə "açıq arxitektura prinsipinin" ortaya atılması oldu: İBM firması özünün yeni kompüterini özü üçün hazırlanmış bir əşya kimi deyil, onun konstruksiyası barəsində bütün firmalara açıq mətbuatda informasiya verdi və bununla da digər firmaların "İBM-lə uyuşan" kompüterlərinin istehsal olunması üçün şərait yaratdı. Nəticədə, əlbəttə ki, İBM firması tezliklə "birincilər sırasında" öz mövqeini itirdi, istehsalçılar İBM firmasının kompüterlərindən ucuz, çox vaxt isə lap ucuz olan kompüter-klonları istehsal etməyə başladılar. Lakin standart öz yerini tutdu və bu gün də biz "İBM-lə uyuşan" kompüterlərin adını çəkirik. Müasir "İBM-lə uyuşan" kompüterlər "özün quraşdır" uşaq konstruktoruna oxşayır. Kompüterin tərkibinə daxil olan hər bir qurğunu çox sərbəst olaraq, həmin tipdən olan, lakin daha təkmilləşdirilmiş digər bir qurğu ilə əvəz etmək mümkündür. Bunun sayəsində istənilən, lap kiçik bir firmada kliyentin bütün tələblərinə uyğun olan kompüteri tez bir zamanda yığmaq
mümkün olur, həmçinin təkmilləşdirmə çox asan başa gəlir (hətta istifadəçi özü də bu işi yerinə yetirə bilər). Kompüterin elə bir hissəsi yoxdur ki, o, 4-5 firma tərəfindən istehsal olunmasın. Hətta kompüterin əsası sayılan - prosessor hal-hazırda nəinki dünyada məhşur olan İntel firması tərəfindən, həmçinin digər firmalar, məsələn, AMD firması tərəfindən də istehsal olunur.
Kompüter tarixi ilə məşğul olan mütəxəssislər fərdi kom- püterlərin yaradılmasında birinciliyi məhz Apple kompaniyasına verirlər. Keçən əsrin 70-ci illərinin ortasından başlayaraq, bu firma fərdi kompüterlərin "Apple 1"-dən başlayaraq müasir "iMac" tipli bir neçə modellərini təklif etmişlər. 80-cı illərin axırlarında "Macintosh" seriyalı kompüterlər dünyada fərdi kompüterlər arasında ən məşhur kompüterlər olurlar və bu gün də Apple firmasının kompüterlərini "Maclar" adlandırırlar. İBM-dən fərqli olaraq, Apple firması "bağlı arxitekluraya" üstünlük vermişdir. Bu kompüterlərin kompleksləşdirici his- sələri və proqramları yalnız müəllif hüququna malik kiçik miqdarda istehsalıçılar tərəfindən istehsal olunurdu. Bunun sayəsində bu kompüterlərin qiyməti "İBM-lə uyuşan" kom- püterlərə nəzərən bir qədər baha olmuş, lakin digər tərəfdən çox davamlı və rahat olmuşdur. Məhz Apple kompüterində, sonralar fərdi kompüterlərin ayrılmaz bir hissəsi olan bir sıra yeniliklər ilk dəfə olaraq meydana gəlmişdir: qrafiki interfeys və "maus", səs altsistemi və kompüter videosu. Öz növbəsində, Windowsun özünün inter- feysi də Apple firmasının "Lisa" kompüteri üçün yaradılmış ilk əməliyyat sistemlərinin bir hissəsindən köçürülmüşdür. Qrafıka ilə işləmək bu günkü gündə də Apple firmasnın əsas fəaliyyət sahələrindən biridir. Məhz bu səbəbdən "Macintosh" kompüterinin nəşriyyat işində, tam rəngli illustrasiyaların hazırlanması və dizayn olunmasında, video və səslərin emalında downloaded from KitabYurdu.org
27 tətbiqi əvəz olunmazdır. Amerikada kompüterin Apple modelin- dən evdə də istifadə olunur. 90-cı illərin əvvəllərində Apple firmasına qarşı maraqların azalmasına baxmayaraq, 90-cı illərin axırlarında ev şəraitində istifadə üçün hesablanan yeni dizaynlı modelin (iMac-ın stolüstü modeli və portativ - iBook) istehsalı sayəsində Apple firması keçmiş şöhrətini qaytara bilir. 1.6. Fərdi kompüterlərin əsas xarakteristikaları Fərdi kompüterlər aşağıdakı əsas xarakteristikalarına görə bir-birindən fərqlənirlər: Sürət, məhsuldarlıq, takt tezliyi. Kompüretlərin sürəti aşağıdakə vahidlərlə xarakterizə olunur: а) MIPS – Mega Instruction Per Second – sabit nöqtəli ədədlər üzərində bir saniyədə milyon əməliyyat; b) MFLOPS – Mega Floating Operations Per Second – şürüşkən nöqtəli ədədlər üzərində bir saniyədə milyon əməliyyat; c) GFLOPS – Giga Floating Operations Per Second – şürüşkən nöqtəli ədədlər üzərində bir saniyədə milyard əməliyyat; d) KOPS – Kilo Operations Per Second – ədədlər üzərində bir saniyədə yerinə yetirilən əməliyyatların minlərlə orta sayı; e) iCOMP Index – Intel Comparative Microprocessor Performance – bu halda 16 və 32 bitlik əməliyyatların dörd kateqoriyası istifadə edilir: tam ədədlərin, sürüşkən nöqtəli ədədlərin, qrafiki və video informasiyaların emalının sürəti (bu sürətin hesablaması baza prosessoru Intel 486 SX-25 götürül- müşdür, bu prosessorun iCOMP Index 100-ə bərabərdir); Qalan firmalar P-Rating anlayışından istifadə edir - onlar öz prosessorlarını uyğun olan Pentium prosessorunun tezliyi və məhsuldarlığıyla müqayisə edirlər. Bunlardan başqa operativ yaddaşın hıcmi, tezliyi və tipi, keş
yaddaşın həcmi, sərt disk, CD, DVD, elastiki disklər üçün diskoxuducularının tipi və miqdarı, prosessorun tipi, sistem və lokal interfeys, interfeysin kod şinlərinin ölçüsü, videomo- nitorun, videoadapterin və başqa xarici qurğuların tipi, başqa FK-larla aparat və proqram uyğunluğu, proqram təminatı və imkan çoxməsələli rejimdə və kompüter şəbəkələrində işləmək imkanları, etibarlılıq, qiymət, qabarit olcülər və çəkisi və s. gostəricilər də kompüter üçün əsas xarakteristika sayılır. FK-lər arasında lazımlı parametrlərin daha yaxşı olanı seçirlər. Bəzən daha az sürətli kompüter əməli yaddaşın və ya hətta xarici yaddaşın həcmi daha çox olandan daha əhəmiyyətlidir. 1.7. Kompüterlərin arxitekturası Məlumdur ki, I və II nəsil (1945-1960-cı illər) kompüter- lərin aparat və proqram vasitələri bir-birindən asılı deyildir və ayrı-ayrılıqda, müstəqil şəkildə yaradılırdı. III nəsildən (60-cı illərin sonu) başlayaraq kompüterin aparat (ingiliscə, “hardware”) və proqram (“software”) vasitələri vahid bir sistem kimi layihələndirilməyə başlandı. Bu zaman əsas diqqət bu vasitələrin qarşılıqlı əlaqəsinə yönəldilirdi. Bununla da prinsip baxımından yeni olan “kompüterin arxitekturası” anlayışı yarandı. Kompüterin arxitekturası dedikdə onun məntiqi və texniki quruluşu, işləmə prinsipi, əmrlər sistemi və s. başa düşülür. “Kompüter arxitekturası” (computer architecture) anlayəşı ilk dəfə İBM şirkəti tərəfindən İBM 360 seriyalı kompüterlərin işlənib hazırlanması zamanı istifadə edilmişdir və maşın əmrləri səviyyəsində proqram tərtib edərkən proqramçının istifadə edə biləcəyi vasitələrin izahı üçün nəzərdə tutulmuşdur. “Kompüter arxitekturası” anlayışının həmin dövrdəki anlamı əmrlərin formatını, verilənlərin təqdimolunma formatını, giriş- çıxış sisteminin təşkilini, yaddaşın ünvanlaşdırılması üsullarını və s. əhatə edirdi. Bu zaman hesablama vasitələrinin fiziki downloaded from KitabYurdu.org
Yüklə 0,74 Mb. Dostları ilə paylaş:
|