Filologiya
məsələləri, № 15 2017
39
Zənnimizcə, tələffüzə və yazılışa çətin gələn başqa bir böyük alman
aliminin Nietzsche /ʹnı:tsʃə/ sözünün də belə sadələşdirilmiş,
uyğunlaşdırılmış transliterasiyası məqbul görünür: Nitşe. Yeri gəlmişkən onu
da deyək ki, bu yaxınlarda məşhur filosofun çapdan çıxmış “Zərdüşt belə
deyirdi” əsərində də, görünür, intuitiv olaraq bu cür transliterasiya
təcrübəsinə istinad edilmişdir.
8. Alman dilində umlaut morfonoloji hadisəsinin (Umlaut)
göstərilməsini asanlaşdırmaq məqsədi daşıyan, qarşısında işlənən saitin uzun
deyilməli olduğuna işarə edən e /ɛ/ və i /ı/ işarə-elementlərinin formallığı
faktı da transliterasiya prosesində nəzərə alınmalıdır: ɑe/ä:/, oe/Ø/, u/y:/.
Müqayisə et:
Goethe /ʹqØ:tə/ - Göte
Ueding /ʹy:dıŋk – Üding
Digər xüsusi isimlər, coğrafi adlar da yuxarıda göstərilən qaydalara
tabe olur. Müqayisə et:
Hamburg /ʹhamburk/ - Hamburq
Düisburg /ʹdy:sburk/ - Düsburg
Bayern /ʹbɑeɛrn/ - Bayern
Leipzig /ʹlɑeptsıç/ - Laypsig
Rhein /ʹrɑen/ - Rayn
Х.Ахмедова
Основные правила транслитерации с немецкого
на азербайджансий язык
Резюме
Основные правила транслитерации с немецкого на азербайд-
жансий язык.
В данной статье рассматриваются основные правила транс-
литерации с немецкого на азербайджанский.
Так как имеется большое различие в фонетической системе срав-
ниваемых языков, переводчики часто сталкиваются с трудностями,
пытаясь сохранить суть основного языка.
В представленной статье, анализируя фонетические системы дан-
ных языков, указывается на различия в системе транслитереции немец-
кого и азербайджанского языков.
Filologiya məsələləri, № 15 2017
40
X.Ahmadova
Basic transliteration rules
from germany into azerbaijani
Summary
Transliteration is one of the kinds of transcription which is referred as
”phonetic writing”.
For the special names the term “transliteration” is used. The trans-
literation is used for transferring the phonetic writings of the source language
into the target language. As the phonetic system is not the same in the com-
pared languages the translators usually face with difficulties in transforming
the letters and sounds.
In the presented article the author analyzes the phonetic system both
in Azerbaijani and Germany, come to several results and shows them in
several samples. Meanwhile, it is emphasized that as the phonetic system is
different from Russian, the transliteration forms are also quite different.
Rəyçi: İsmayıl Məmmədli
Filologiya üzrə elmlər doktoru, professor
Filologiya məsələləri, № 15 2017
41
FƏRİDƏ
HÜSEYNOVA
dosent, ADNSU-nun “Xarici Dillər1”
kafedrasi”nın müdiri,
farida@mail.ru
XARİCİ DİLLƏRİN ÖYRƏNİLMƏSİNDƏ DƏRSDƏNKƏNAR
SƏRBƏST OXUNUN ƏHƏMİYYƏTİ
Açar sözlər: dərsdənkənar sərbəst oxu, mərhələ, bacarıq, vərdiış, xarici dil
Ключевые слова: внеаудиторная самостоятельная работа, этап,
умение, навык, иностранный язык.
Keywords: independent work, stage, ability, skill, foreign language
Dərsdənkənar sərbəst oxu tələbənin nitq bacarığını genişləndirmək,
təlimin praktik məqsədinə nail olmaq, ümumtəhsil və tərbiyə işlərini əhatə
etmək vəzifələrini yerinə yertirir. Bu məqsədlə nitq materialının xarakterinə
xüsusi diqqət yetirilməlidir. Mətnlər maraqlı, auditoriyada öyrənilən ma-
terialın məzmununa uyğun seçilməlidır.
Mətnlərin həcmi təxminən aşağıdakı kimi götürülə bilər: I mərhələ -
həftədə 1-3 səhifə, II mərhələdə 2-3 səhifə, III mərhələdə həftədə 3 səhifədən
az olmamalıdır.
Tələbələr ardıcıl olaraq sərbəst ev oxusu üzrə yuxarıda göstərilən
normada tapşırıq alırlar. Kafedranın təlim fəaliyyətinə verilən tələbləri əsa-
sında və təyin etdiyi oxu normasına üyğun olaraq oxuduğu material haqqında
qısa məlumat verməklə, seçmə tərcümə etməklə, referat yazmaqla, ingilis dilin-
də oxuduqlarını müzakirə keçirtməklə həyata keçırilir.
Bütün bu işlərin həyata keçirilməsi nəticəsində təlimin ilk mərhələsində
dərsdənkənar sərbəst oxu ilə yanaşı danışma və auditiv işlərin fəal surətdə
yerinə yetirilməsinə də xüsusi fikir verilir və bu mütləq paralel şəkildə həyata
keçirilir. Bunun üçün söhbətdə iştirak üçün orta məktəb bilikləri, bacarıq və
vərdişin səviyyəsi individual olaraq hır bir tələbə üçün müəyyinləşdirilir və hər
bir mərhələnin vəzifələri buna uyğun olaraq inkişaf etdirilir.
Danışma və auditiv işlər üzrə orta məktəbdə alınmış bilik, bacarıq və
vərdişlərin təkmilləşdirilməsi və inkişaf etdirilməsi artıq ən ümdə məsələ-
lərdən biri kimi bizim üzərimizə düşən ən ümdə məsələlərdən biri kimi
ortaya çıxır. Dialoq formasında olan nitqdə inkişaf etmək və bu haqda qısa
məlumat verməyi bacarmaq da bu işin tərkib hissələrindən biri kimi çox
mühümdür. Danışma və auditiv işlərin fəal surətdə yerinə yetirilməsindən
ötrü biz nitq materialının xarakterinə görə seçilmiş dil materialı əsasında
monoloq formasında və dialoqun müxtəlif növlərində bacarıqlarını ifadə
etmək üçün çalışma növlərini seçirik .