m rh m tdi ki, xudayi-taala biz gönd rir v bunların hamısı keç nd n sonra,
s n özün
g r k bil s n ki.... (yava ca) eyxi incitm k olmaz. Axı g r k ba a dü s n n deyir m.
K r b l a y ı F a t m a x a n ı m (yava ca). Ba a dü ür m.
H a c ı H s n. Do rusu, Fatma, m n bu iki gündür, dey s n, el bir t h r olmu am:
gözl rim qaralır, h rd n bir ba ım da gic lir.
K r b l a y ı F a t m a x a n ı m. Ay hacı, allah k rimdi, heç zad olmaz.
H a c ı H s n (fikirli). N bilim? (Bir az dayanıb). Di durma, Fatma, get. Nazlıya n
lazımdı de (övr t çıxır, Hacı ba ını a a ı salıb fikr gedir. Bir az keçib, qapıya t r f baxır,
guya bir ey görür v hövlnak aya a durub soru ur). N ist yirs n? (cavab g lmir. Tez-
tez öz-özün deyir). st fürullah r bbi v tube ileyh, bismillahür-r hmanür-r him,
(sonra ucadan ça ırır). Fatma, Fatma!
sk nd r girir iç ri v t ccübl soru ur.
s k n d r. Ata, n ist yirs n?
H a c ı H s n ( sk nd r ). Bura g l, bura g l. G l yapı ım lind n, dizl rim titr yir
(oturur, sk nd r yapı ır atasının lind n). Bismillahür-r hmanür-r him. Degin n m n
bir st kan su g tirsinl r.
s k n d r. Ata, qorxma, heç zad yoxdur, ancaq bir az a lın qaçıb.
H a c ı H s n (yapı ıb sk nd rin lind n). Yox, sk nd r, a lım ba ımdadır.
Qorxma, heç bir zadım yoxdu, ancaq gözl rim qaralır.
s k n d r. Qorxma, heç bir ey deyil, ancaq adam d li olanda el bir azca gözl ri
qaralır. D xi bundan ba qa bir ey yoxdu. Qorxma, birc bu var ki, s nin ba ına hava
g lib.
H a c ı H s n. Yox, yox, in allah, heç zad olmaz. Degin n bir st kan su g tirsinl r.
s k n d r. Su g tirsinl r; amma d li olana su xeyir el m z. (Ucadan). li, li!
li g lir iç ri.
Bir st kan su g tir. ( li çıxır).
H a c ı H s n. sk nd r, s n m ni lap qorxudursan. Axı m n özüm bilir m ki, a lım
ba ımdadı. Ancaq dey s n ki, gözüm bir ey görs ndi. El k f nli adam kimi bir ey idi.
G lib durmu du qapıda. B lk s nin d gözün bir el ey sata ıb?
s k n d r. Yox, ata, m nim gözüm bir ey sata mayıb. D li adamın gözün el
eyl r görs n r.
li su g tirir, Hacı H s n alıb içir v deyir:
Allah Yezid l n t el sin!
H a c ı H s n ( sk nd r ). sk nd r, vallah, dey s n m nn n zarafat el yirs n. M n
burada h r bir zadı ayın- ayın görür m. N d n deyirs n ki, m nim ba ıma hava g lib?
s k n d r. Ondan ötrü ki, eyx N srullah siz t l qurmaqdan ötrü beyninizi doldurub
ki, ölül ri dirild bil r, s n d inanıb var-yoxunu ist yirs n ver s n sfahan lotusuna!
H a c ı H s n (bir q d r fikir el yib). Yax ı, bir saatlı a, tutaq ki, m n d li olmu am;
b s Mir Ba ır a a ki, alim adamdır, o niy b s ölül rin dirilm yin inanır? El d o da
d lidi?
s k n d r. Yox, Mir Ba ır a a d li deyil, ancaq e
kdi.
H a c ı H s n (dik lib hirsli, ucadan). K s s sini, nam rbut! (Bir az baxıb). B s
tel qrafçı Heyd r a a niy inanır, el d o da d li olub?
s k n d r. Yox, d li odmayıb. O da o s b b inanır ki, qulaqları çox uzundur.
H a c ı H s n. H , el d , dünyada s nd n savayı hamı d lidi, hamı e
kdi, birc s n
a ıllısan. El d Hacı B x li d d lidi, Hacı Kazım da axmaqdı, Hacı K rim d s fehdi.
Hamı d lidi, birc sk nd r a ıllıdı.
s k n d r. Dünyada uzunqulaq m g r azdı? Nuhun g misind h r heyvandan
h r sind n birc d n var idi, amma indi gör birc H m danda n q d r e
k var?
H a c ı H s n (hirsli). Axmaq, axmaq danı ma!
K r b l a y ı F a t m a x a n ı m (girir iç ri v durur bir t r fd ). Hacı, m n s nin
qızının öhd sind n g l bilmir m; s n özün b lk onu dil tutasan.
H a c ı H s n (bir az fikird n sonra). Arvad, Fatma, s n m ni, allaha ükür,
tanıyırsan; bilirs n ki, hirsim tutanda gözüm heç zad görs nmir. Get dinm z-söyl m z
qızıvın l-aya ını qayır. Ax am g r k köçür k. (Fatma xanım çıxır. Hacı H s n onun
dalınca). Dayan, dayan! (arvad dayanır). Qızına de ki, razı olmasın g lim onun
qabır alarını sındırım! (Fatma xanım çıxır; sk nd r bir az atasına baxandan sonra "tfu"
el yib çıxır).
H a c ı H s n (hirsli onun dalınca ucadan). A s ni kib-do an tünb tün dü sün!
Axırda i i bu yer yetirdin? ( sk nd rin dalınca hirsli çıxıb, yen qayıdıb g lir yerin )
v v l i n c i a z a r l ı ("ay, vay" el y -el y v öskür -öskür , r ngi qaçmı bir ki i
lind ki a aca söyk n -söyk n girir iç ri). Salam leyküm. Ax! Vay! Vay! Heç ayaq
üst durma a taq tim yoxdu. Hacı a a, allah o lanlarını saxlasın, m n bir lac. ndi az
qalır bir il tamam olsun ki, bu z hrimar naxo luq yapı ıb yaxamdan, l ç km k bilmir.
Ay, ay, vay! Ay, vay! (öskürür). Bax, h rd nbir dö ümün burasından ki, bir a rı tutmur,
d xi qoymur n f simi alım. Gec s h r kimi öskürm qoymur yatım. Dua yazdırmaqdan
yoruldum. D ll k usta C f r yol döym kd n d xi yorulmu am. Aman günüdür, ay hacı
(öskürür). M n lac. Allah siz ömür versin. D xi sizin qapınıza p nah g tirmi m: ya
g r k eyx c nabları bu saat m nim canımı ala ki, bir yolluq ("uy, uy" el yib lini qoyur
dö ün , öskürür) dinc l m, ya g r k m n bir lac el y . eyxin q d ml rin f da olum.
Heç zad ist mir m, el birc m n m rh m t n z ril baxsa, yax ı olaram; yoxsa, heç bir
eyim yoxdur. El allah-taalanın m n m rh m ti b sdi. Ax ... ay ... vay! N f sim
k sildi.
H a c ı H s n. Çox c b, ba üst , m
di. Ancaq indi eyx c nabları ibad t
m
uldur. Ba üst , fari olan kimi, m n rz el r m ki, yazıqsan, s n bir lac el sin.
Ba üst .
v v l i n c i a z a r l ı. Ax! (öskürür). Ax!... Vallah bilmir m ki, bu n d rddi g lib
yapı ıb yaxamdan. Bir-iki ay bundan ir li, y ni dey s n bir az yax ı idi. Öskürm m
azaldı, i t ham da....
k i n c i a z a r l ı (ba ı d smal il ba lı, qa qabaqlı girib, vv linci azarlının sözünü
k sir). Salam leyküm. ( vv linci azarlıya). M
di Hüseynqulu, s n d buradasan?
Yax ı el yib g libs n; biz yazıqlara nicat yolu el bu qapıda olacaq. Allah Hacı minin
kölg sini bizim ba ımızın üstünd n skik el m sin öz birliyi xatirin ! (Hacı H s n ).
Hacı mi, bu ba a rısı m ni h l k el yibdir; n qoyur geç rahat olam, n qoyur gündüz
rahat olam. Gedir m Usta C f rin yanına, deyir: qanın çoxalıb, g r k s nd n qan alam.
Gedir m Mir Ba ır a anın yanına, deyir: qanın azalıb, g r k bal halvasından savayı özg